Rối loạn thần kinh bàng quang: Nguyên nhân, triệu chứng

Rối loạn thần kinh bàng quang là một tình trạng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, gây ra nhiều bất tiện và biến chứng nếu không được điều trị đúng cách. Vậy nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị rối loạn thần kinh bàng quang là gì? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

Rối loạn thần kinh bàng quang là gì?

Rối loạn thần kinh bàng quang (Neurogenic Bladder) là tình trạng rối loạn chức năng bàng quang do tổn thương hệ thần kinh kiểm soát hoạt động tiểu tiện. Khi hệ thần kinh bị ảnh hưởng, bàng quang có thể hoạt động quá mức hoặc kém linh hoạt, gây ra các vấn đề như tiểu không tự chủ, bí tiểu hoặc tiểu không hết.

Bàng quang đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ và bài tiết nước tiểu. Thông thường, khi đầy nước tiểu, bàng quang sẽ gửi tín hiệu đến não để tạo cảm giác buồn tiểu. Khi đi tiểu, cơ bàng quang co bóp để đẩy nước tiểu ra ngoài, trong khi cơ vòng niệu đạo giãn ra để cho phép dòng nước tiểu chảy ra. Tuy nhiên, khi hệ thần kinh bị tổn thương, quy trình này bị gián đoạn, dẫn đến rối loạn chức năng bàng quang.

Rối loạn thần kinh bàng quang có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhất ở những người mắc các bệnh lý thần kinh như chấn thương tủy sống, đột quỵ, bệnh Parkinson, bệnh đa xơ cứng, tiểu đường hoặc các tổn thương não bộ.

Có hai dạng chính của rối loạn thần kinh bàng quang:

• Bàng quang tăng hoạt: Cơ bàng quang co bóp quá mức, gây tiểu gấp, tiểu nhiều lần và có thể gây són tiểu.
• Bàng quang giảm hoạt: Cơ bàng quang không co bóp đủ mạnh, khiến nước tiểu bị ứ đọng trong bàng quang, gây bí tiểu hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.

Nguyên nhân gây rối loạn thần kinh bàng quang

Rối loạn thần kinh bàng quang có thể xuất phát từ những bất thường bẩm sinh hoặc do các tổn thương và bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh.

Nguyên nhân bẩm sinh

Một số dị tật bẩm sinh có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và chức năng của bàng quang ngay từ khi sinh ra, bao gồm:

• Nứt đốt sống (thoát vị tủy sống): Đây là một dị tật bẩm sinh xảy ra khi cột sống không đóng kín hoàn toàn trong giai đoạn đầu của thai kỳ. Trẻ sinh ra với tình trạng này thường bị liệt hoặc yếu cơ, dẫn đến mất kiểm soát bàng quang và ruột.
• Thiếu xương cùng: Tình trạng này xảy ra khi một phần của cột sống dưới không phát triển đầy đủ, ảnh hưởng đến các dây thần kinh kiểm soát bàng quang.
• Bại não: Bại não là một nhóm các rối loạn ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát vận động và tư thế do tổn thương ở các vùng vận động của não. Tổn thương này có thể xảy ra trong thai kỳ, trong khi sinh hoặc ngay sau khi sinh, khiến bàng quang mất khả năng hoạt động bình thường.

Nguyên nhân do tổn thương hệ thần kinh

Rối loạn thần kinh bàng quang cũng có thể phát sinh do các bệnh lý hoặc tổn thương hệ thần kinh trung ương và ngoại biên, bao gồm:

• Đột quỵ: Tổn thương não do đột quỵ có thể làm gián đoạn các tín hiệu kiểm soát bàng quang, gây ra các vấn đề như tiểu không kiểm soát hoặc bí tiểu.
• Bệnh Parkinson: Đây là một rối loạn thần kinh tiến triển ảnh hưởng đến khả năng điều khiển vận động, bao gồm cả kiểm soát bàng quang, gây ra tình trạng tiểu không kiểm soát hoặc khó tiểu.
• Bệnh đa xơ cứng (MS): Hệ thống miễn dịch tấn công myelin (lớp vỏ bảo vệ thần kinh), làm gián đoạn tín hiệu giữa não và bàng quang, gây ra rối loạn tiểu tiện.
• Khối u hệ thần kinh trung ương: Các khối u ở não hoặc tủy sống có thể chèn ép các dây thần kinh điều khiển bàng quang, gây mất kiểm soát hoặc bí tiểu.

Nguyên nhân khác

Ngoài những nguyên nhân bẩm sinh và tổn thương hệ thần kinh, một số yếu tố khác cũng có thể gây ra rối loạn thần kinh bàng quang, bao gồm:

• Chấn thương tủy sống và phẫu thuật cột sống: Các tổn thương hoặc can thiệp phẫu thuật tại tủy sống có thể làm gián đoạn đường truyền tín hiệu giữa bàng quang và não, dẫn đến mất kiểm soát tiểu tiện.
• Chấn thương nghiêm trọng hoặc tai nạn: Các tổn thương thần kinh do tai nạn giao thông, ngã hoặc chấn thương thể thao có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến chức năng bàng quang.
• Rối loạn cương dương: Một số trường hợp rối loạn thần kinh bàng quang có thể liên quan đến các vấn đề thần kinh ảnh hưởng đến chức năng sinh dục.

Triệu chứng của rối loạn thần kinh bàng quang

Triệu chứng của rối loạn thần kinh bàng quang phụ thuộc vào loại rối loạn (tăng hoạt hoặc giảm hoạt). Các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Tiểu gấp, tiểu nhiều lần: Cảm giác buồn tiểu liên tục dù lượng nước tiểu ít;
• Tiểu không kiểm soát: Mất khả năng kiểm soát bàng quang, dẫn đến són tiểu;
• Bí tiểu: Cảm giác buồn tiểu nhưng không thể đi tiểu hoặc chỉ đi được rất ít;
• Dòng nước tiểu yếu, gián đoạn: Khi đi tiểu, dòng nước tiểu yếu hoặc bị ngắt quãng;
• Tiểu không hết: Sau khi đi tiểu, vẫn có cảm giác còn nước tiểu trong bàng quang;
• Nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát: Nước tiểu tồn đọng trong bàng quang tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây viêm nhiễm;
• Đau vùng bụng dưới hoặc bàng quang: Thường xảy ra khi bàng quang bị căng đầy hoặc nhiễm trùng.

Nếu không được điều trị kịp thời, rối loạn thần kinh bàng quang có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng thận, suy thận hoặc tổn thương bàng quang vĩnh viễn.

Điều trị rối loạn thần kinh bàng quang

Điều trị rối loạn thần kinh bàng quang phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

Thay đổi lối sống và tập luyện

• Đi tiểu theo lịch trình: Giúp cải thiện khả năng kiểm soát tiểu tiện bằng cách đi tiểu vào những thời điểm cố định.
• Bài tập Kegel: Giúp tăng cường cơ sàn chậu, hỗ trợ kiểm soát bàng quang tốt hơn.
• Tránh thực phẩm kích thích: Giảm tiêu thụ caffeine, rượu, thức ăn cay hoặc có tính acid để hạn chế kích thích bàng quang.

Can thiệp y tế

• Thuốc điều trị bàng quang tăng hoạt: Một số loại thuốc như oxybutynin, tolterodine, mirabegron, tamsulosin giúp kiểm soát bàng quang tăng hoạt.
• Tiêm botox: Tiêm botox (Botulinum A toxin) vào cơ bàng quang nhằm giảm co thắt bàng quang, một liệu trình có hiệu quả kéo dài 6 - 8 tháng.
• Đặt ống thông tiểu ngắt quãng (CIC): Đây là phương pháp đưa một ống thông mềm dẻo qua niệu đạo vào bàng quang để dẫn lưu nước tiểu theo lịch trình. Người bệnh có thể tự thực hiện tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
• Đặt ống thông tiểu liên tục: Trong một số trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cần đeo ống thông mọi lúc. Ống thông có thể được đặt qua niệu đạo hoặc thông qua thành bụng dưới (được gọi là ống thông trên xương mu).
• Phẫu thuật mở rộng bàng quang (Bladder Augmentation): Bác sĩ sẽ sử dụng một phần ruột non hoặc đại tràng để mở rộng bàng quang, giúp tăng khả năng lưu trữ nước tiểu và giảm áp lực bên trong bàng quang.
• Tạo đường dẫn nước tiểu bằng hồi tràng (Ileal Conduit): Trong trường hợp bàng quang không thể hoạt động, bác sĩ có thể sử dụng một phần ruột non để tạo một lỗ mở (stoma) trên thành bụng. Nước tiểu sẽ được dẫn ra ngoài qua một túi chứa gắn bên ngoài cơ thể.

Rối loạn thần kinh bàng quang là một tình trạng phức tạp có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng cách và áp dụng lối sống lành mạnh sẽ giúp kiểm soát các triệu chứng hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng. Nếu có dấu hiệu bất thường về tiểu tiện, bạn nên đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.