Sạt lở đất thường xảy ra ở đâu và vì sao cần hiểu rõ khu vực nguy cơ?

Việc nhận biết các khu vực có nguy cơ cao giúp người dân chủ động phòng tránh và chính quyền xây dựng kế hoạch bảo vệ hiệu quả. Bài viết sau sẽ phân tích chi tiết các yếu tố gây sạt lở, những vùng dễ xảy ra hiện tượng này và cách nhận biết để chủ động phòng ngừa.

Sạt lở đất thường xảy ra ở đâu?

Sạt lở đất thường xảy ra ở đâu là câu hỏi liên quan đến nhiều yếu tố tự nhiên như độ dốc địa hình, cấu tạo đất và khí hậu. Nhiều khu vực có địa chất yếu hoặc bị tác động bởi dòng nước lâu ngày có nguy cơ lún trượt mạnh khi gặp mưa lớn. Nếu xác định chính xác vị trí thường xảy ra sạt lở đất, người dân có thể chủ động di dời hoặc triển khai các giải pháp gia cố từ sớm.

Do đặc điểm địa hình

Các triền núi dốc và sườn đồi tự nhiên thường là điểm nóng của sạt lở vì trọng lực tác động trực tiếp lên khối đất. Khi đất mất liên kết do mưa lớn hoặc các yếu tố tự nhiên khác, các mảng đất có thể trượt xuống nhanh chóng. Những khu vực này cần được theo dõi đặc biệt, nhất là tại các vùng núi nơi người dân sống ven sườn đồi lâu năm.

Các sườn đồi bị phong hóa mạnh cũng tiềm ẩn nguy cơ cao vì cấu trúc đất yếu và dễ vỡ vụn. Khi lớp đất mềm hoặc ngậm nước quá mức, chúng có thể dịch chuyển diện rộng, gây thiệt hại cho nhà cửa và đường giao thông. Việc sinh sống gần những sườn đồi này đòi hỏi phải theo dõi thường xuyên và có phương án ứng phó kịp thời để bảo đảm an toàn.

Địa hình có nhiều lớp đất khác nhau còn làm gia tăng khả năng trượt đất. Khi các lớp đất có độ bám kém, áp lực từ mưa bão dễ khiến khối đất lớn trượt xuống, ảnh hưởng đến khu dân cư và hạ tầng.

Chịu ảnh hưởng từ dòng nước và mưa lớn

Các khu vực ven sông, suối và thung lũng hẹp chịu tác động trực tiếp từ dòng chảy mạnh, làm nền đất bị xói mòn. Khi lượng mưa lớn tích tụ, áp lực từ nước có thể làm bờ sông và đất xung quanh sụp đổ. Đây là nguyên nhân phổ biến gây lũ quét và sạt lở đất do bão hòa nước, đặc biệt ở những nơi nông thôn và khu dân cư gần mép nước.

Những đoạn sông suối dốc và hẹp làm tăng tốc dòng chảy, mang theo bùn, đá và trầm tích xuống hạ lưu. Khi bề mặt đất bị cuốn trôi, các khu dân cư phía dưới phải đối mặt với nguy cơ sạt lở và ngập lụt.

Trong mùa mưa bão, lượng nước đổ xuống đột ngột tạo áp lực lớn lên đất và đá. Những nơi thường xuyên ngập lụt hoặc xuất hiện lũ quét trở nên đặc biệt nhạy cảm với sạt lở.

Những khu vực có hoạt động của con người

Hoạt động khai thác khoáng sản, san gạt đất hay phá rừng làm mất lớp phủ tự nhiên, khiến đất dễ bị sụp đổ khi mưa lớn. Việc phá rừng còn làm mất hệ rễ cây giữ đất, yếu tố quan trọng giúp ổn định sườn dốc. Khi cây cối bị loại bỏ, bề mặt đất mất khả năng giữ nước và ngăn dòng chảy mạnh. Đây là nguyên nhân thường gặp tại các vùng khai thác gỗ, mở đường hoặc xây dựng trên núi.

Các công trình xây dựng không phù hợp với địa hình tạo thêm áp lực lên đất, làm suy yếu cấu trúc tự nhiên. Khi nền móng không được xử lý đúng kỹ thuật, toàn bộ khu vực xung quanh có thể dễ dàng sạt lở. Nhiều vụ tai nạn đã xảy ra gần khu dân cư do hoạt động xây dựng thiếu kiểm soát, gây thiệt hại đáng kể.

Việc thay đổi địa hình đột ngột, san gạt mặt bằng hoặc đào bới công trình không có biện pháp bảo vệ kèm theo cũng làm tăng nguy cơ sạt lở. Khi mưa lớn xuất hiện, áp lực từ nước và trọng lực có thể khiến khối đất lớn trượt xuống, đe dọa nhà cửa và cơ sở hạ tầng.

Ảnh hưởng của sạt lở đất

Sạt lở đất gây ra thiệt hại nghiêm trọng về nhà cửa, cơ sở hạ tầng và giao thông, đồng thời làm gián đoạn sinh hoạt hàng ngày. Ngoài tác động về vật chất, sạt lở còn khiến người dân dễ bị chấn thương do đất đá, cây cối hay công trình đổ sụp. Những khu vực bị sạt lở cũng tiềm ẩn nguy cơ bùng phát bệnh tật vì điều kiện sống ẩm ướt, mất vệ sinh và nguồn nước ô nhiễm.

Những khu vực chịu ảnh hưởng lâu dài có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt là các bệnh về đường tiêu hóa và hô hấp. Trẻ em, người già và người bệnh mạn tính thường dễ chịu tác động nặng nề hơn. Việc tiếp cận dịch vụ y tế cũng gặp khó khăn do hạ tầng giao thông bị phá hủy, làm tăng nguy cơ biến chứng và tử vong.

Những việc người dân nên làm để giảm nguy cơ sạt lở

Người dân nên quan sát thường xuyên môi trường xung quanh, chú ý các vết nứt trên tường nhà, hàng rào và mặt đất. Khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường, cần thông báo ngay cho cơ quan chức năng để kiểm tra. Cải thiện hệ thống thoát nước quanh nhà và khu dân cư là biện pháp quan trọng giúp giảm áp lực lên sườn đồi và giữ đất ổn định.

Ngoài ra, cần hạn chế xây dựng hoặc thay đổi địa hình quanh sườn đồi nếu không có biện pháp bảo vệ. Việc chuẩn bị sẵn thuốc men và vật tư y tế cơ bản trong gia đình cũng giúp ứng phó kịp thời khi xảy ra sạt lở hoặc lũ lụt, đồng thời giảm áp lực lên các cơ quan y tế địa phương trong giai đoạn đầu của thiên tai.

Hiểu rõ sạt lở đất thường xảy ra ở đâu giúp mỗi người nâng cao khả năng phòng tránh và bảo vệ bản thân trong môi trường sống có nhiều biến động tự nhiên. Khi nắm được những khu vực có nguy cơ cao và áp dụng các biện pháp an toàn đúng lúc, chúng ta có thể giảm bớt thiệt hại và xây dựng cuộc sống ổn định hơn trước các hiện tượng địa chất bất ngờ.

Trong nỗ lực hỗ trợ cộng đồng sau thiên tai, Long Châu đã nhanh chóng trao tặng thêm 3 tấn thuốc và vật tư y tế thiết yếu để hỗ trợ người dân miền Trung vượt qua hậu quả của mưa lũ, sạt lở và lũ quét. Hoạt động này bao gồm cung cấp thuốc cảm cúm, ho, tiêu chảy, thuốc bôi da, bông băng và nhiều sản phẩm chăm sóc sức khỏe khác, giúp giảm thiểu nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong điều kiện sinh hoạt khó khăn. Long Châu mong muốn đồng hành cùng cộng đồng, góp phần giúp bà con sớm ổn định cuộc sống và vượt qua những khó khăn sau thiên tai.