Sinh đôi là gì? Thai sinh đôi được tạo ra như thế nào?

Sự xuất hiện của cặp song sinh, dù là cùng trứng hay khác trứng gợi lên những câu hỏi về sự khác biệt trong quá trình thụ thai. Có phải mọi ca sinh đôi đều giống nhau? Đâu là yếu tố quyết định việc một phôi thai phân chia thành hai cá thể riêng biệt hoặc hai trứng được thụ tinh đồng thời?

Sinh đôi là gì? Thai sinh đôi được tạo ra như thế nào?

Hiểu một cách đơn giản, sinh đôi là hiện tượng người mẹ mang trong bụng hai em bé cùng một lúc và sinh ra trong cùng một lần vượt cạn. Hiện tượng này xảy ra khi có sự hiện diện và phát triển đồng thời của hai phôi thai bên trong tử cung. Tùy thuộc vào cách thức hình thành ban đầu mà các cặp song sinh sẽ có ngoại hình giống hệt nhau hoặc chỉ mang nét tương đồng như anh chị em ruột thông thường, cụ thể:

Sinh đôi cùng trứng (Song sinh đồng hợp tử)

Đây là trường hợp hai em bé giống nhau như hai giọt nước, chiếm khoảng một phần ba tổng số các ca sinh đôi hiện nay.

Sinh đôi cùng trứng bắt đầu từ một sự kiện thụ tinh duy nhất, trong đó một trứng kết hợp với một tinh trùng tạo thành một hợp tử. Trong giai đoạn phát triển rất sớm, khối tế bào này bất ngờ tự phân chia làm hai nửa riêng biệt. Cho đến nay, các nhà khoa học vẫn chưa giải mã được hoàn toàn nguyên nhân bí ẩn nào thúc đẩy quá trình chia tách này.

Vì xuất phát từ một nguồn gốc duy nhất, hai em bé sẽ mang bộ gen di truyền giống hệt nhau. Một hiện tượng thú vị là khoảng 25% các cặp song sinh cùng trứng sẽ có đặc điểm là hình ảnh phản chiếu của nhau. Ví dụ, nốt ruồi ở bên phải của bé này sẽ nằm ở bên trái của bé kia, hoặc một bé thuận tay phải còn bé kia thuận tay trái.

Sinh đôi khác trứng (Song sinh dị hợp tử)

Đây là hình thức sinh đôi phổ biến hơn và bản chất hoàn toàn khác biệt so với sinh đôi cùng trứng, chiếm đa số các trường hợp đa thai, khoảng hai phần ba tổng số ca sinh đôi.

Trẻ sinh đôi khác trứng được hình thành từ hai quả trứng riêng biệt rụng cùng một lúc và được thụ tinh bởi hai tinh trùng hoàn toàn khác nhau. Về mặt di truyền, hai bé sinh đôi khác trứng chỉ giống nhau tương tự như anh chị em ruột sinh ra ở các thời điểm khác nhau, chứ không hề giống hệt nhau hoàn toàn.

Chính vì có bộ gen riêng biệt nên hai bé có thể cùng giới tính hoặc một trai một gái, trong khi sinh đôi cùng trứng bắt buộc phải cùng giới tính.

Các yếu tố nào làm tăng khả năng sinh đôi?

Bên cạnh việc ngẫu nhiên, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng có những nhóm phụ nữ sở hữu cơ địa hoặc hoàn cảnh đặc biệt khiến họ dễ sinh đôi hơn người khác. Dưới đây là những yếu tố chính thúc đẩy tỷ lệ này gia tăng:

• Độ tuổi của người mẹ: Phụ nữ trong độ tuổi 30 và 40 thường có nồng độ hormone estrogen cao hơn, kích thích buồng trứng hoạt động mạnh và dễ rụng nhiều trứng cùng lúc hơn so với các cô gái trẻ.
• Tiền căn sản khoa: Những người phụ nữ đã từng mang thai và sinh con nhiều lần trước đó sẽ có xác suất mang thai đôi cao hơn.
• Yếu tố di truyền từ phía gia đình mẹ: Nếu bản thân người mẹ là một trong cặp song sinh khác trứng hoặc có chị em ruột sinh đôi, cơ thể họ thường có xu hướng rụng đa trứng trong một chu kỳ.
• Chủng tộc: Phụ nữ gốc Phi có tỷ lệ sinh đôi cao nhất thế giới, ngược lại phụ nữ châu Á lại có tỷ lệ thấp nhất.
• Can thiệp các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản: Can thiệp này thường đi kèm với việc dùng thuốc kích thích buồng trứng khiến cơ thể giải phóng nhiều trứng cùng một lúc thay vì chỉ một quả như tự nhiên.
• Phương pháp thụ tinh ống nghiệm (IVF): Các bác sĩ thường chuyển nhiều phôi thai vào tử cung người mẹ để đảm bảo cơ hội đậu thai cao nhất, dẫn đến khả năng đa thai.
• Cân nặng và chỉ số cơ thể: Những nghiên cứu cho thấy phụ nữ có thể trạng thừa cân hoặc chỉ số BMI cao thường có xu hướng dễ mang thai đôi hơn.

Thai sinh đôi có dùng chung nhau thai và túi ối không?

Cấu trúc nhau thai và túi ối sẽ phụ thuộc rất lớn vào việc các bé là song sinh cùng trứng hay khác trứng, cũng như thời điểm phôi thai phân tách. Dưới đây là ba trường hợp chính về cấu trúc nuôi dưỡng thai nhi có thể xảy ra trong tử cung người mẹ:

Hai nhau thai và hai túi ối

Đây được xem là lý tưởng nhất cho một thai kỳ song sinh. Ở trường hợp này, mỗi em bé sẽ sở hữu một không gian riêng biệt với nguồn cung cấp dinh dưỡng và lớp màng bảo vệ độc lập hoàn toàn. Nhờ đó, sự phát triển của hai bé được đảm bảo và ít xảy ra sự tranh giành dinh dưỡng.

Một nhau thai và hai túi ối

Nếu rơi vào trường hợp này, mẹ đang mang thai đôi cùng trứng. Đặc điểm của dạng này là hai bé nằm trong hai bọc nước riêng biệt nhưng lại phải chia sẻ chung một nhau thai.

Việc dùng chung này làm tăng nguy cơ xảy ra các biến chứng y khoa, điển hình là hội chứng truyền máu song thai, dẫn đến sự phân bổ máu không đồng đều giữa hai bé. Do đó, bác sĩ sẽ cần theo dõi thai kỳ rất sát sao để kịp thời phát hiện các vấn đề tiềm ẩn.

Một nhau thai và một túi ối

Hai em bé lúc này chia sẻ chung một nguồn dinh dưỡng và cùng ở trong một túi nước ối duy nhất. Việc không có vách ngăn dẫn đến nguy cơ cao dây rốn của hai bé bị xoắn hoặc rối vào nhau.

Ngoài ra, tình trạng mất cân bằng về dưỡng chất và máu nuôi cũng rất dễ xảy ra, đe dọa trực tiếp đến các hệ thống hỗ trợ sự sống quan trọng của thai nhi.

Sinh đôi không chỉ là một hiện tượng của quá trình sinh sản mà còn là minh chứng cho sự đa dạng và phức tạp của sinh học. Từ việc hiểu rõ định nghĩa về các loại sinh đôi đến việc phân tích cơ chế thụ tinh và phân chia tế bào, chúng ta đã có cái nhìn toàn diện hơn về quá trình hình thành kỳ diệu này. Hy vọng bài viết trên đã đem đến cho bạn đọc những thông tin hữu ích.