Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt là gì? Cách thực hiện và chỉ định

Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những loại ung thư thường gặp ở nam giới, đặc biệt từ sau 50 tuổi. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt là gì?

Tầm soát bệnh ung thư tuyến tiền liệt là quá trình kiểm tra nhằm phát hiện sớm sự xuất hiện của các tế bào ác tính trong tuyến tiền liệt trước khi có triệu chứng rõ rệt. Giống như các hình thức tầm soát ung thư khác, mục tiêu chính là phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm, từ đó can thiệp điều trị kịp thời, cải thiện tiên lượng và hạn chế biến chứng.

Nếu bệnh được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách, tỷ lệ sống của người mắc ung thư tuyến tiền liệt rất cao. Theo thống kê, đa số trường hợp phát hiện ở giai đoạn khởi phát có thể duy trì sức khỏe ổn định và sống khỏe mạnh lâu dài.

Các phương pháp tầm soát

Quy trình tầm soát thường kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, trong đó có khám trực tràng và xét nghiệm PSA. Mỗi kỹ thuật đều mang lại giá trị riêng trong việc phát hiện bất thường.

Khám tuyến tiền liệt

Đây là bước kiểm tra đơn giản giúp bác sĩ đánh giá tình trạng tuyến tiền liệt thông qua trực tràng. Bác sĩ sẽ đeo găng, bôi trơn và dùng ngón tay kiểm tra để phát hiện các khối u hoặc tình trạng phì đại.

Tuy nhiên, ở giai đoạn sớm của ung thư tuyến tiền liệt, phương pháp này có thể chưa phát hiện rõ ràng vì kích thước tuyến thường chưa thay đổi đáng kể.

Xét nghiệm PSA

Chỉ số PSA (kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt) trong máu là công cụ quan trọng trong tầm soát bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Nếu nồng độ PSA vượt ngưỡng bình thường, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm hoặc chẩn đoán hình ảnh để làm rõ tình trạng. Tuy nhiên, PSA cao không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với ung thư vì có thể do viêm hoặc phì đại lành tính.

Siêu âm tuyến tiền liệt

Siêu âm qua trực tràng cho phép quan sát hình thái tuyến tiền liệt chi tiết hơn, hỗ trợ phát hiện các khối u, viêm nhiễm hoặc phì đại. Tuy vậy, siêu âm vẫn có hạn chế ở giai đoạn đầu của bệnh khi khối u còn nhỏ.

Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Trong các trường hợp nghi ngờ cao, bác sĩ có thể chỉ định chụp MRI có tiêm chất cản từ. Hình ảnh MRI giúp phân loại tổn thương, đánh giá khả năng ác tính và hỗ trợ bác sĩ xác định vị trí khối u để sinh thiết chính xác hơn. Ngoài ra, MRI còn giúp đánh giá mức độ xâm lấn của bệnh.

Sinh thiết tuyến tiền liệt

Sinh thiết được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán xác định. Bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô nhỏ từ tuyến tiền liệt để phân tích dưới kính hiển vi. Kết quả sinh thiết cho phép phân loại mức độ nguy hiểm của tế bào bất thường và là căn cứ để xây dựng phác đồ điều trị.

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác

Trong trường hợp ung thư đã có dấu hiệu di căn, các phương pháp như xạ hình xương, CT scan toàn thân hoặc MRI vùng chậu được sử dụng để đánh giá mức độ lan rộng. Điều này rất cần thiết để xác định chiến lược điều trị tối ưu.

Lợi ích của tầm soát bệnh ung thư tuyến tiền liệt

Phát hiện sớm là yếu tố quyết định giúp cải thiện tiên lượng. Theo Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ, tỷ lệ sống sau 5 năm của người bệnh phát hiện ở giai đoạn sớm gần như đạt 100%. Điều đó có nghĩa là nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh hoàn toàn có thể duy trì cuộc sống khỏe mạnh mà không lo biến chứng nặng nề.

Ngoài ra, tầm soát định kỳ giúp bác sĩ theo dõi và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ, đồng thời lựa chọn phương án điều trị phù hợp, giảm thiểu tác dụng phụ không mong muốn.

Đối tượng cần tầm soát

Các nghiên cứu cho thấy một số nhóm nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, bao gồm:

• Người từ 50 tuổi trở lên;
• Người có tiền sử gia đình có người thân mắc ung thư tuyến tiền liệt;
• Người mang đột biến gen BRCA1, BRCA2 hoặc hội chứng Lynch;
• Người bị thừa cân, béo phì với chỉ số BMI trên 25;
• Người thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại như thạch tín.

Ngoài ra, các yếu tố như hút thuốc lá, viêm tuyến tiền liệt tái phát nhiều lần cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Khi nào nên đi khám sàng lọc?

Theo khuyến cáo, nam giới nên bắt đầu khám sàng lọc từ sau 50 tuổi. Đối với những người thuộc nhóm nguy cơ cao, việc tầm soát có thể cần thực hiện sớm hơn theo chỉ định bác sĩ. Khám định kỳ mỗi 12 tháng là cần thiết để theo dõi sức khỏe tuyến tiền liệt.

Chi phí tầm soát

Chi phí tầm soát phụ thuộc vào các dịch vụ được lựa chọn. Các xét nghiệm cơ bản như khám lâm sàng, PSA và siêu âm thường có mức phí vừa phải. Tuy nhiên, nếu cần thêm chụp MRI, sinh thiết hoặc các kỹ thuật chuyên sâu, chi phí có thể cao hơn. Người bệnh nên tham khảo trực tiếp tại cơ sở y tế uy tín để được tư vấn rõ ràng.

Tầm soát ung thư tuyến tiền liệt đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe nam giới, đặc biệt sau tuổi 50. Đây là biện pháp giúp phát hiện sớm bệnh lý ác tính, nâng cao khả năng điều trị thành công và kéo dài tuổi thọ. Nam giới nên chủ động kiểm tra định kỳ, đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ. Khám sàng lọc không chỉ giúp phát hiện ung thư mà còn hỗ trợ phát hiện các bệnh lý khác liên quan đến tuyến tiền liệt.