Táo bón ra máu: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Táo bón ra máu là tình trạng không hiếm gặp, đặc biệt ở những người thường xuyên mắc phải chứng táo bón. Tuy nhiên, đây cũng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý nghiêm trọng. Vì vậy, việc nhận diện đúng nguyên nhân gây ra tình trạng này là rất quan trọng để có thể điều trị kịp thời và hiệu quả. Dưới đây là những thông tin chi tiết về táo bón ra máu mà bạn có thể tham khảo.

Táo bón ra máu là gì?

Táo bón ra máu là hiện tượng khi đi vệ sinh có máu lẫn với phân, hoặc dính trên giấy vệ sinh, có thể chảy thành tia hoặc giọt. Máu có thể là màu tươi hoặc đỏ sẫm, thậm chí có thể chuyển sang màu thâm đen, và lượng máu cũng như thời gian chảy máu phụ thuộc vào mức độ của bệnh.

Trong nhiều trường hợp, táo bón ra máu có thể được cải thiện bằng cách thay đổi chế độ ăn và sinh hoạt. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc có các triệu chứng đi kèm như sụt cân, đau bụng hoặc mệt mỏi, cần đi khám để loại trừ nguyên nhân nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu kèm theo các triệu chứng như khó tiêu, tiêu chảy, khó thở, sụt cân, tim đập nhanh,... thì có thể bạn đang gặp phải một bệnh lý nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như trĩ, viêm loét dạ dày hoặc ung thư. Trong trường hợp này, bạn nên tìm đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được bác sĩ thăm khám và có phương án điều trị kịp thời.

Nguyên nhân bị táo bón ra máu là?

Việc hiểu rõ các nguyên nhân sẽ giúp bạn có những phương pháp điều trị phù hợp hơn.

Nguyên nhân gây táo bón nguyên phát

Nguyên nhân này xuất phát từ sự rối loạn chức năng cơ học hoặc thần kinh, dẫn đến tình trạng táo bón mà không liên quan đến bất kỳ bệnh lý nền nào. Các nguyên nhân chính có thể bao gồm:

• Táo bón có nhu động bình thường: Đây là loại táo bón do rối loạn cơ chế tống phân, liên quan đến các vấn đề ở cơ thắt hoặc cơ vòng hậu môn. Loại táo bón này thường khó phát hiện trong các cuộc kiểm tra thực thể và có thể không đi kèm với các triệu chứng rõ ràng.
• Táo bón có nhu động chậm: Khi nhu động ruột hoạt động kém, quá trình di chuyển phân qua ruột sẽ bị chậm lại, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và ít có nhu cầu đi vệ sinh. Loại táo bón này phổ biến hơn ở phụ nữ và thường đi kèm với cảm giác chướng bụng.
• Táo bón do rối loạn chức năng sàn chậu: Khi các cơ và dây chằng trong sàn chậu bị thoái hóa, sẽ dẫn đến tình trạng các cơ quan trong khu vực này, bao gồm hậu môn và trực tràng, không được giữ ở vị trí đúng. Hậu quả là người bệnh thường phải rặn mạnh và cảm thấy đại tiện không hết phân, cần phải có sự can thiệp.

Nguyên nhân gây táo bón thứ phát

Ngoài các nguyên nhân nguyên phát, táo bón cũng có thể xuất phát từ một số bệnh lý hoặc yếu tố bên ngoài cơ thể. Đây là các yếu tố có thể làm suy yếu khả năng tiêu hóa hoặc vận động của ruột.

• Do chế độ ăn uống và sinh hoạt: Một chế độ ăn thiếu chất xơ, uống ít nước, ăn nhiều thực phẩm béo hoặc có thói quen trì hoãn việc đại tiện đều là những nguyên nhân chính gây táo bón. Đặc biệt ở trẻ em, việc sử dụng sữa bột với thành phần không cân đối cũng có thể gây táo bón.
• Mắc bệnh lý thực thể: Các bệnh lý như nứt hậu môn, khối u trong ống tiêu hóa, trĩ huyết khối hoặc to trực tràng vô căn có thể gây tắc nghẽn ruột, làm cho việc đại tiện trở nên khó khăn và dễ dẫn đến táo bón.
• Mắc bệnh lý toàn thân: Một số bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh (như đột quỵ, Parkinson), tâm lý (trầm cảm, lo âu), hoặc bệnh nội tiết (suy giáp, tiểu đường) đều có thể làm giảm chức năng của hệ tiêu hóa, dẫn đến tình trạng táo bón kéo dài.
• Mang thai: Trong suốt thai kỳ, sự thay đổi nội tiết tố và áp lực từ tử cung lên các cơ quan tiêu hóa có thể làm giảm nhu động ruột, từ đó gây ra tình trạng táo bón.
• Sử dụng một số loại thuốc: Một số thuốc điều trị như thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng cholinergic, thuốc lợi tiểu, hoặc thuốc giảm đau có thể gây tác dụng phụ là táo bón, đặc biệt nếu sử dụng lâu dài.

Đối tượng nào dễ bị táo bón ra máu

Táo bón ra máu có thể xảy ra ở mọi đối tượng, không phân biệt độ tuổi hay giới tính. Dưới đây là những nhóm người dễ gặp phải tình trạng này:

• Dân văn phòng: Việc ngồi lâu ít vận động, kết hợp với chế độ ăn uống không lành mạnh, thường xuyên tiêu thụ đồ ăn nhanh, thực phẩm cay nóng và uống nhiều rượu bia, là những yếu tố dễ dẫn đến táo bón, thậm chí táo bón ra máu.
• Người già: Khi tuổi tác tăng lên, chức năng tiêu hóa của cơ thể suy giảm. Lối sống ít vận động và thay đổi chế độ ăn uống không hợp lý cũng khiến người cao tuổi dễ bị táo bón và có thể gặp phải tình trạng táo bón ra máu.
• Phụ nữ mang thai và sau sinh: Sự thay đổi hormone trong thai kỳ và sau sinh, cộng với chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng và hạn chế vận động, dễ khiến phụ nữ trong giai đoạn này gặp phải táo bón. Khi táo bón kéo dài, có thể dẫn đến tình trạng đi ngoài ra máu.
• Trẻ em: Trẻ em, đặc biệt là những trẻ uống nhiều sữa bột hoặc mới bắt đầu ăn dặm, thường gặp khó khăn trong việc tiêu hóa. Khi trẻ lười ăn rau quả và có thói quen rặn mạnh khi đi vệ sinh, điều này dễ dẫn đến việc gây tổn thương niêm mạc hậu môn và táo bón ra máu.

Triệu chứng nhận biết táo bón

Mặc dù triệu chứng táo bón có thể khác nhau tùy thuộc vào từng độ tuổi và đối tượng, nhưng nhìn chung, tình trạng táo bón thường có những dấu hiệu cơ bản như đại tiện khó khăn, phải rặn nhiều, phân cứng, ít, bụng cảm giác đầy hơi hoặc chướng. Dưới đây là các dấu hiệu cụ thể ở từng nhóm đối tượng:

• Dấu hiệu táo bón ở người lớn: Thường gặp phải tình trạng không thể đi đại tiện trong hơn 3 ngày, cảm giác đầy bụng, khó chịu và phải rặn rất nhiều mà không thể tống phân ra ngoài. Phân thường cứng, đôi khi có lẫn máu do xuất huyết ở hậu môn do việc rặn quá sức.
• Dấu hiệu táo bón ở trẻ em: Trẻ em có thể gặp tình trạng không đi đại tiện ít hơn 3 lần mỗi tuần, bụng thường xuyên chướng và cảm giác khó chịu. Khi đi vệ sinh, trẻ phải rặn mạnh, thậm chí đỏ mặt, phân cứng và có thể chảy máu nhẹ ở hậu môn do việc rặn quá mức. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ dưới 1 tuổi, táo bón có thể thể hiện qua việc không đi đại tiện trong 5-7 ngày, phân cứng, có thể kèm máu và chất nhầy. Trẻ thường quấy khóc, lười ăn hoặc bú và ngủ không ngon giấc do chướng bụng và đau bụng.

Cách phòng ngừa táo bón là?

Điều trị táo bón yêu cầu phải xác định rõ nguyên nhân gây ra tình trạng này để có phương pháp can thiệp phù hợp. Tuy nhiên, một số biện pháp cơ bản có thể giúp giảm nhẹ tình trạng táo bón và thúc đẩy tiêu hóa hiệu quả hơn, bao gồm:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Bệnh nhân nên uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, bao gồm các loại nước ép trái cây. Đồng thời, việc tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám, và thực phẩm lỏng như cháo, súp cũng rất quan trọng. Cần tránh các thực phẩm như quả xanh chát, nước ngọt đóng chai, thực phẩm chứa nhiều đường, rượu và bia.
• Vận động đều đặn: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp kích thích hoạt động của các cơ trong ruột, từ đó thúc đẩy quá trình tiêu hóa.
• Không nhịn đại tiện: Việc trì hoãn đại tiện làm tăng áp lực lên hậu môn và trực tràng, gây nặng hơn tình trạng táo bón. Nên hình thành thói quen đi đại tiện vào một giờ cố định hàng ngày để tạo ra nhịp sinh học cho cơ thể.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc nhuận tràng có thể giúp điều trị táo bón. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần phải theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt đối với trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc phụ nữ cho con bú.
• Thụt hậu môn: Thụt hậu môn có thể giúp trong trường hợp táo bón nặng, nhưng không nên sử dụng thường xuyên vì có thể làm giảm phản xạ đại tiện tự nhiên. Tuy nhiên, người bệnh cần phải hiểu rõ cách thức và thận trọng khi thực hiện, đặc biệt là đối với trẻ em và phụ nữ mang thai, để tránh tổn thương hậu môn hoặc ảnh hưởng đến thai nhi.
• Phẫu thuật: Trong một số trường hợp như trĩ nặng hoặc tắc ruột do khối u, phẫu thuật có thể là phương án điều trị. Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp táo bón đều có thể được kiểm soát bằng phương pháp nội khoa trước khi xem xét phẫu thuật.

Lý do khiến táo bón không cải thiện dù đã thay đổi chế độ ăn uống: Khoảng 90% trường hợp táo bón vẫn không cải thiện dù đã thay đổi chế độ ăn và bổ sung chất xơ. Nguyên nhân chính có thể là do một số yếu tố như bệnh lý nền, rối loạn chức năng ruột, hoặc thói quen sinh hoạt không đúng cách khiến việc tiêu hóa vẫn gặp khó khăn.

Khi gặp phải việc táo bón ra máu, việc thăm khám và chẩn đoán chính xác từ bác sĩ là rất quan trọng. Máu trong phân có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau, từ những vấn đề tiêu hóa đơn giản đến những bệnh nghiêm trọng hơn như bệnh trĩ, viêm loét dạ dày, hoặc ung thư. Do đó, việc xác định nguyên nhân cụ thể sẽ giúp việc điều trị hiệu quả và phòng ngừa các biến chứng. Hãy chủ động tìm kiếm sự tư vấn y tế để đảm bảo sức khỏe lâu dài và tránh những rủi ro không đáng có.