Tiêm mông ở vị trí nào là an toàn?

Có nhiều đường dùng thuốc được sử dụng cho mục đích điều trị, trong đó đường tiêm là đường dùng phổ biến thứ hai sau đường uống. Tiêm mông là một trong hai phương pháp được nhiều nhiều nhất trong lâm sàng. Nhiều người vẫn lầm tưởng rằng mọi vị trí trên mông đều có thể tiêm. Nhưng sự thật là tiêm mông cũng có vùng an toàn của nó. Để hiểu rõ hơn về các vấn đề xung quanh tiêm mông, bạn có thể tham khảo bài viết này.

Tiêm mông ở vị trí nào là an toàn?

Vị trí tiêm mông an toàn nằm ở góc trên bên ngoài của mỗi mông, chia mông thành 4 phần và tiêm vào góc trên bên ngoài để tránh tổn thương dây thần kinh và mạch máu. Không phải vị trí nào cũng được chấp nhận. Nhìn chung, có 3 vùng an toàn để tiêm mông, vùng được sử dụng phổ biến nhất là cơ mông lớn, tiếp theo là cơ mông nhỡ và cơ mông nhỏ. Đồng thời, nên tránh dây thần kinh tọa và mạch máu để tránh biến chứng. Vùng nguy hiểm là vùng hình tam giác giữa gai chậu sau trên, mấu chuyển lớn và củ ngồi, tiêm vào vùng này làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu hoặc tổn thương dây thần kinh tọa.

• Định vị tiêm cơ mông lớn: Cơ mông lớn là cơ nằm ở bên ngoài mông của con người. Có 2 phương pháp xác định vị trí cơ mông lớn, bao gồm:
  • Phương pháp chéo: Vẽ một đường ngang từ đỉnh khe mông trái hoặc phải, đồng thời vẽ một đường phân giác thẳng đứng từ điểm cao nhất của mào chậu xuống dưới để chia mông thành bốn góc phần tư, trong đó góc phần tư phía trên bên ngoài là vị trí để tiêm.
  • Phương pháp nối đường: Phần thứ ba bên ngoài của đường từ gai chậu trước trên đến xương cụt là vị trí tiêm.

Nếu bệnh nhân cần tiêm bắp ở mông trong thời gian dài thì nên thay phiên nhau tiêm bắp từ trái sang phải để tránh xuất hiện hiện tượng chai cứng do áp xe.

• Định vị tiêm cơ mông nhỡ và cơ mông nhỏ: Vùng này có ít mạch máu và dây thần kinh hơn, mô mỡ mỏng, hiện nay được sử dụng ngày càng rộng rãi, có hai phương pháp định vị:
  • Phương pháp 1: Đặt đầu ngón trỏ và đầu ngón giữa lần lượt lên gai chậu trước trên và mép dưới của mào chậu, tạo thành một vùng hình tam giác giữa mào chậu, ngón trỏ và ngón giữa. Vị trí tiêm nằm trong góc tạo bởi ngón trỏ và ngón giữa.
  • Phương pháp 2: Ba ngón tay ngang ở phía ngoài gai chậu trước trên. Trẻ bị bệnh nên lấy chiều rộng của ngón tay làm tiêu chuẩn.

Phân loại phương thức tiêm

Hiện nay có rất nhiều loại tiêm với nhiều mục đích khác nhau. Dưới đây là 4 loại được dùng thường xuyên nhất:

Tiêm tĩnh mạch

Tiêm tĩnh mạch là phương pháp y tế tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch, có thể tạm thời và liên tục. Tiêm tĩnh mạch thoáng qua thường được tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch bằng ống tiêm, đây là phương pháp tiêm thông thường, tiêm tĩnh mạch liên tục được thực hiện bằng phương pháp nhỏ giọt vào tĩnh mạch, thường được gọi là "truyền dịch".

Tiêm bắp

Tiêm bắp là phương pháp điều trị tiêm thuốc thường được sử dụng trong thực hành ở nhiều cơ sở chăm sóc sức khỏe khác nhau. Phần tiêm được sử dụng phổ biến nhất để tiêm bắp là cơ mông lớn, tiếp theo là cơ mông nhỡ, cơ mông nhỏ, cơ đùi và cơ delta cánh tay. Vị trí chính xác của phần được tiêm rất quan trọng khi tiêm bắp.

Tiêm trong da

Tiêm trong da là tiêm dung dịch thuốc vào vùng da giữa lớp biểu bì và lớp hạ bì. Chủ yếu được sử dụng cho ba mục đích bao gồm thử nghiệm thuốc được tiến hành để đánh giá khả năng dị ứng, tiêm vaccine BCG (vaccine ngừa Lao),... Các mũi tiêm trong da thường được tiêm vào bên trong cẳng tay vì da ở đó mỏng và có thể dễ dàng xác định được các phản ứng cục bộ sau khi tiêm.

Tiêm dưới da

Tiêm dưới da là tiêm một lượng nhỏ dung dịch thuốc vào mô dưới da, chính xác là giữa da và cơ. Vì vậy, kim tiêm dưới da sâu hơn tiêm trong da, góc lớn hơn một chút, cách bề mặt da khoảng 45 độ, kim cũng lớn hơn một chút. Những trường hợp cần tiêm dưới da bao gồm: Sử dụng khi thuốc cần đạt được hiệu quả nhanh chóng hoặc không thể dùng thuốc bằng đường uống, tiêm tĩnh mạch không phù hợp, gây tê cục bộ cho phẫu thuật; tiêm chủng hầu như tất cả các loại vaccine như vaccine sởi, thủy đậu, viêm màng não, viêm gan A, viêm não Nhật Bản, quai bị,...

Tiêm mông được sử dụng khi nào?

Tiêm vào mông là một loại tiêm bắp và cũng được sử dụng rộng rãi trong chăm sóc thông thường tại bệnh viện. Nguyên nhân là do cơ mông dày hơn, ít gây kích ứng, ít có mạch máu lớn nên ít xâm nhập vào mạch máu hơn, tránh làm tổn thương xương, hơn nữa mạch máu nhỏ dưới cơ nhiều nên thuận lợi cho việc hấp thu thuốc.

Tiêm mông là phương pháp tiêm thuốc được sử dụng phổ biến trên lâm sàng. Thuốc tiền mê, thuốc giảm đau, vaccine, thuốc tiêm dầu như hormone progesterone, thuốc tiêm hỗn dịch, thuốc chống loạn thần tác dụng kéo dài, vitamin (vitamin B1, vitamin B12, vitamin B2, vitamin K1) và kháng sinh,... là những thuốc có thể dùng con đường tiêm mông đưa vào cơ thể. Nó thường được sử dụng khi thuốc không phù hợp để dùng qua đường uống, đường tiêm tĩnh mạch hoặc khi tình trạng bệnh lý đòi hỏi thuốc phải có tác dụng nhanh hoặc khi thuốc tiêm có kích ứng mạnh hay liều lượng lớn.

Các tư thế được dùng cho tiêm mông

Trong quá trình tiêm mông, để thư giãn các cơ cục bộ, giảm đau và khó chịu, có thể áp dụng các tư thế sau:

• Tư thế nằm nghiêng: Duỗi thẳng chân trên và thư giãn, đồng thời uốn cong chân dưới một chút.
• Tư thế nằm sấp: Các ngón chân hướng vào nhau, gót chân dang rộng, đầu nghiêng sang một bên.
• Tư thế nằm ngửa: Thường dùng cho bệnh nhân nặng, bệnh nhân không thể lật người, thuận tiện hơn khi sử dụng thuốc tiêm cơ mông nhỡ và cơ mông nhỏ.

Lưu ý sau khi tiêm mông

Cảm giác đau

Sau khi tiêm mông, việc cảm thấy đau ở vị trí tiêm là một phản ứng sinh lý rất bình thường. Vì kim tiêm là kim thép nên trong quá trình tiêm sẽ gây ra tổn thương vật lý tự nhiên, dây thần kinh cục bộ bị tổn thương nên sẽ xuất hiện cảm giác đau đớn. Trong quá trình tiêm, ngoài tổn thương do kim thép gây ra, một số loại thuốc có tính kích ứng cao đối với các mô cũng góp phần gây đau.

Cơn đau sau tiêm mông là thường không cần điều trị đặc biệt, cơn đau sẽ thuyên giảm và hồi phục trong một thời gian ngắn. bạn có thể chườm nóng để giảm đau, đồng thời giúp thuốc hấp thu nhanh hơn. Nếu chỗ tiêm bị đau, đỏ và sưng thì có thể bị nhiễm trùng cục bộ và điều trị nhiễm trùng tại chỗ bằng thuốc mỡ kháng sinh có thể được yêu cầu.

Chai cứng chỗ tiêm

Đối với người thường xuyên tiêm mông thì có thể hình thành áp xe, cục chai cứng. Để hạn chế tình trạng này thì cần thay đổi tiêm lần lượt hai bên mông hoặc đổi vị trí tiêm bắp khác như cơ vai, đùi, bụng,... Thường được hướng dẫn cho các bệnh nhân bị tiểu đường cần tiêm insulin mỗi ngày.

Biến chứng sau tiêm

Biến chứng nghiêm trọng thường gặp nhất khi tiêm bắp là co cơ và tổn thương dây thần kinh. Tổn thương dây thần kinh tọa là biến chứng nghiêm trọng được báo cáo thường xuyên nhất ở vùng mông. Tiêm mông có nguy cơ gây tổn thương dây thần kinh hông, có thể dẫn đến liệt chi dưới, thường biểu hiện dưới dạng liệt bàn chân. Nó có thể xảy ra ở trẻ lớn và thanh thiếu niên, cũng như ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Tiêm mông là một kỹ thuật được sử dụng rất thường xuyên, đặc biệt là trẻ em. Để tiêm mông, nhân viên y tế đã được đào tạo phải xác định vùng an toàn để tránh tổn thương dây thần kinh tọa. Bạn không nên tự ý áp dụng phương pháp này tại nhà khi chưa có sự đồng ý và hướng dẫn từ người có chuyên môn.