Tìm hiểu về ký hiệu nam nữ trong sinh học

Mỗi cá nhân khi sinh ra đều mang cho mình một giới tính nhất định và không ai có thể lựa chọn giới tính cho mình. Giới tính sinh học là thuật ngữ đề cập đến đặc điểm sinh học của một con người, bao gồm nam hoặc nữ. Các đặc điểm giữa nam và nữ trên toàn thế giới đều có những yếu tố khác nhau về mặt sinh học. Hãy cùng tìm hiểu ký hiệu nam nữ trong sinh học sẽ như thế nào nhé!

Định nghĩa về giới tính

Giới tính (gender) là thuật ngữ để chỉ các đặc điểm liên quan đến sự khác biệt giữa nam giới và nữ giới. Mỗi giới tính được đặc trưng bởi nhiều đặc điểm khác nhau, bao gồm hình thái, giải phẫu, sinh lý, cấu tạo cơ quan sinh dục, các chất nội tiết của cơ thể và nhiễm sắc thể giới tính… Thông qua sinh sản hữu tính, các tế bào chuyên biệt (hay còn gọi là giao tử n) sẽ kết hợp với nhau để tạo thành phôi. Quá trình này sẽ pha trộn các đặc điểm di truyền, từ đó con sinh ra sẽ thừa hưởng một nửa tính trạng từ mẹ và một nửa tính trạng từ bố.

Thông qua quá trình tiến hoá và chọn lọc, đã tạo nên những đặc điểm khác biệt về thể chất giữa hai giới tính khác nhau. Mỗi loài khác nhau sẽ có hệ thống xác định giới tính khác nhau. Cụ thể như ở chim sẽ xác định giới tính dựa trên hệ thống giới tính ZW, ở côn trùng là hệ X0, ở động vật có vú là dựa trên nhiễm sắc thể giới tính X và Y.

Trong xã hội hiện nay xuất hiện khái niệm “giới tính thứ ba" để chỉ những người đồng tình hoặc chuyển giới. Tuy nhiên, thực chất đây là một cách gọi sai về bản chất, bởi đồng tính thực chất là một xu hướng tính dục và người đồng tính thì họ vẫn là giới tính nam hoặc nữ mà không phải một loại giới tính riêng.

Ký hiệu nam nữ trong sinh học

Nhiễm sắc thể giới tính là một loại nhiễm sắc thể (NST) mang gen quy định về giới tính, khác với các nhiễm sắc thể bình thường cả về hình dạng, kích thước và chức năng. Mỗi cặp NST giới tính sẽ quy định giới tính sinh học của một cá thể được tạo ra thông qua quá trình sinh sản hữu tính. Mỗi cá thể sẽ nhận một nửa số NST giới tính từ bố và một nửa còn lại từ mẹ. Ở nữ mang bộ NST giới tính XX và có thể di truyền cho thế hệ sau một trong hai NST X. Đối với nam giới mang bộ NST XY, chúng có thể truyền lại cho thế hệ sau hoặc NST X hoặc NST Y.

Ở các loại động vật có vú nói chung và con người nói riêng, cá thể nhận cả hai NST X từ bố và mẹ sẽ quy định giới tính nữ, còn cá thể nhận một NST X từ mẹ và một NST Y từ bố sẽ quy định giới tính nam. Chính vì thế, tinh trùng của nam giới sẽ là yếu tố quyết định giới tính của thế hệ sau.

Đặc điểm sinh dục của nam nữ

Nam giới

Thai nhi của bé trai sẽ tạo ra một lượng nội tiết tố androgen (thông thường là testosteron) lớn và estrogen nhỏ hơn so với thai nhi nữ. Chính sự khác biệt về hàm lượng các steroid sinh dục đã tạo nên sự khác biệt về mặt sinh lý giữa nam và nữ. Hầu hết các biểu hiện lưỡng tính liên quan đến giới tính bao gồm chiều cao, cân nặng, cấu trúc cơ thể, sinh lý sinh sản… Tuy nhiên, vẫn có một số nhỏ không tuân theo khuôn mẫu tổng thể này, chẳng hạn như chiều cao của con trai sẽ có xu hướng cao hơn so với nữ giới nhưng nhiều người nữ có chiều cao trung bình bằng với các bạn nam.

Cơ quan sinh dục nam giới là bộ phận được hình thành từ khi sinh ra và không thể thiếu trong quá trình sinh sản. Ở nam giới, bộ phận sinh sản được xem là đặc điểm sinh dục sơ cấp bao gồm dương vật và tinh hoàn. Hệ thống sinh sản của nam giới được cấu tạo gồm cơ quan sinh dục bên ngoài và bên trong.

• Bên ngoài: Bao gồm các bộ phận dương vật, niệu đạo và bìu.
• Bên trong: Gồm tinh hoàn, tuyến tiền liệt, túi tinh, mào tinh hoàn, ống dẫn tinh, ống phóng tinh và tuyến vòi tinh.

Hệ thống sinh sản của nam giới có nhiệm vụ sản xuất ra tinh dịch, đưa tinh trùng mang thông tin di truyền kết hợp với trứng trong người của phụ nữ để tạo thành hợp tử.

Nữ giới

Thông thường, khi nữ giới đến tuổi dậy thì sẽ có khả năng mang thai và sinh con. Các đặc điểm giải phẫu bộ phận sinh dục ở nữ cho phép phân biệt với nam giới bao gồm ống dẫn trứng, tử cung, buồng trứng, vú, âm hộ… Buồng trứng có vai trò quan trọng, bên cạnh việc tạo ra hormone duy trì chức năng sinh lý của cơ thể, đây còn là nơi dự trữ trứng để thực hiện chức năng sinh sản. Tử cung là nơi mà làm tổ, bảo vệ và nuôi dưỡng bào thai phát triển cho đến khi được sinh ra. 

Ngoài ra, xương chậu của nữ giới rộng hơn so với nam giới hỗ trợ quá trình mang thai và sinh con. Ngực của người phụ nữ được phát triển từ tuyến mồ hôi và có khả năng tạo ra sữa. Ở người nữ trưởng thành, vú sẽ có kích thước lớn hơn, tuy nhiên điều này hầu như không ảnh hưởng đến việc tạo sữa, có thể đây là kết quả từ sự chọn lọc của giới tính. Hầu hết những người mang giới tính sinh học là nữ đều sẽ trải qua quá trình hành kinh, sau đó sẽ có khả năng mang thai và sinh con.

Ở những giai đoạn đầu phát triển, thai nhi sẽ biểu hiện ở dạng trung tính. Sau đó, quá trình phát triển sẽ hình thành nên các hormone làm thay đổi diện mạo bên ngoài cũng như đặc điểm sinh lý bên trong cơ thể, cho phép phân biệt nam và nữ. Tuy nhiên vẫn có một số trường hợp đặc biệt, có những người sinh ra mang bộ phận sinh dục bên ngoài có hình dạng giống nam giới nhưng bên trong lại mang đầy đủ các bộ phận như buồng trứng, tử cung, nhiễm sắc thể giới tính XX.

Tầm quan trọng của giáo dục giới tính và tình dục

Giáo dục giới tính và tình dục toàn diện được xem là một khía cạnh cần được tích hợp trong chương trình giáo dục nhằm mục đích nâng cao nhận thức cho giới trẻ về giới tính và tình dục. Đối tượng được hướng tới ở đây là trẻ em, đặc biệt là thanh thiếu niên. Việc bổ sung các kiến thức, kỹ năng, thái độ và giá trị là cần thiết để các thế hệ tương lai nhận thức được lợi ích, sức khoẻ và giá trị của chính con người mình. Khi hình thành các mối quan hệ trong xã hội, đặc biệt là mối quan hệ tình dục cần dựa trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, nhận thức được sự ảnh hưởng của mỗi lựa chọn và bảo vệ sức khỏe cũng như quyền lợi của bản thân và đối phương trong suốt quá trình.

Hiện nay, giáo dục giới tính và tình dục được giảng trong các môi trường chính quy và không chính quy, nội dung giảng dạy cần đảm bảo tính chính xác về mặt khoa học, dựa trên các dữ liệu thực tế, có bằng chứng chứng minh cụ thể. Nội dung truyền tải cần mang tính toàn diện, phù hợp với các lứa tuổi, có tính chất tăng tiến dần và nên được lồng ghép trong các chương trình giáo dục để nâng cao hiệu quả đào tạo.

Bài viết trên là những thông tin cơ bản về ký hiệu nam nữ trong sinh học cũng như những đặc điểm sinh dục giới tính. Việc bổ sung, cập nhật kiến thức liên quan đến giới tính sinh học là rất quan trọng và cần thiết, góp phần nâng cao sự hiểu biết về chính con người mình, có các biện pháp bảo vệ bản thân trước các mối quan hệ.