Tinh dịch là gì? Những điều cần biết để đảm bảo sức khỏe tinh dịch được tốt

Để hiểu rõ hơn về vai trò của tinh dịch đối với sức khỏe sinh sản của nam giới, chúng ta cùng tìm hiểu kỹ hơn về tinh dịch nhé. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp nhiều thông tin bổ ích cho bạn.

Tinh dịch là gì?

Tinh dịch là chất lỏng màu trắng đục được phóng ra từ dương vật của nam giới khi xuất tinh, thường trong khi quan hệ tình dục hoặc thủ dâm. Nó chứa tinh trùng, tế bào sinh dục nam giới, cũng như một số chất lỏng khác từ các tuyến sinh dục nam.

Sự hình thành tinh dịch

Tinh dịch, dung dịch chứa đựng hàng triệu tinh trùng, được tạo ra bởi một hành trình phiêu lưu đầy thử thách. Hành trình này bắt đầu từ tinh hoàn - nơi sản sinh ra tế bào gốc tinh nguyên, tiền thân của tinh trùng. Sau khi trưởng thành qua nhiều giai đoạn tại ống sinh tinh và mào tinh, tinh trùng di chuyển qua ống dẫn tinh, nơi chúng được bổ sung "dinh dưỡng" từ tuyến tiền liệt, túi tinh và bọng (vesicula seminalis). Cuối cùng, khi có tín hiệu "bắt đầu", tinh dịch mang theo tinh trùng sẽ được phóng ra khỏi cơ thể qua niệu đạo.

Thành phần của tinh dịch

Tinh dịch bao gồm các thành phần chính:

• Tinh trùng: Tế bào sinh sản nam giới có khả năng thụ tinh với trứng để tạo thành hợp tử.
• Khoáng chất, như kẽm, selen, magie,... cần thiết cho sự phát triển và hoạt động của tinh trùng.
• Fructose: Một loại đường cung cấp năng lượng cho tinh trùng.
• Protein: Giúp bảo vệ tinh trùng và hỗ trợ sự di chuyển của chúng.
• Chất điện giải: Giúp duy trì cân bằng độ pH của tinh dịch.
• Prostaglandin: Giúp co cơ trơn trong hệ thống ống dẫn tinh, hỗ trợ sự di chuyển của tinh trùng.
• Cholesterol và phospholipid: Tham gia vào cấu trúc màng tế bào của tinh trùng.
• Enzyme: Giúp phá vỡ lớp màng của trứng.

Đặc điểm của tinh dịch

Tinh dịch là chất lỏng màu trắng đục, sệt được phóng ra từ dương vật của nam giới khi xuất tinh. Dưới đây là một số đặc điểm chính của tinh dịch:

• Màu sắc: Tinh dịch thường có màu trắng đục hoặc trắng ngà. Tuy nhiên, đôi khi nó có thể có màu vàng nhạt hoặc thậm chí hơi xanh lục. Màu sắc của tinh dịch có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố, bao gồm chế độ ăn uống, mức độ hydrat hóa và việc sử dụng vitamin hoặc chất bổ sung.
• Độ sệt: Tinh dịch thường có độ sệt, giống như thạch. Tuy nhiên, độ sệt có thể thay đổi tùy thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như tần suất xuất tinh và mức độ kích thích.
• Mùi: Tinh dịch có mùi hơi tanh. Mùi hương này là do sự hiện diện của một loại enzyme gọi là spermine.
• Số lượng: Lượng trung bình của một lần xuất tinh là khoảng 1,5 ml đến 2 ml. Tuy nhiên, lượng có thể thay đổi tùy thuộc vào một số yếu tố, chẳng hạn như tuổi tác, sức khỏe và mức độ kích thích.
• pH: Tinh dịch có tính kiềm nhẹ, với độ pH khoảng 7,3 đến 7,4. Điều này giúp bảo vệ tinh trùng khỏi axit trong âm đạo.

Chức năng của tinh dịch

Tinh dịch đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình sinh sản ở nam giới. Dưới đây là các chức năng chính của tinh dịch:

• Vận chuyển và bảo vệ tinh trùng: Tinh dịch cung cấp một môi trường lý tưởng để nuôi dưỡng, bảo vệ tinh trùng. Các chất trong tinh dịch giúp tinh trùng có đủ năng lượng và khả năng di chuyển.
• Hỗ trợ quá trình thụ tinh: Tinh dịch chứa các enzyme giúp tinh trùng xuyên thủng lớp màng bao của trứng. Các chất kiềm trong tinh dịch giúp trung hòa độ axit của âm đạo, tạo môi trường thích hợp cho tinh trùng.
• Bôi trơn đường sinh dục: Tinh dịch giúp bôi trơn âm đạo và các đường sinh dục, tạo điều kiện thuận lợi cho giao hợp.
• Tăng cường cảm giác khoái cảm: Các chất trong tinh dịch như prostaglandins và các chất khác giúp tăng cường cảm giác khoái cảm khi xuất tinh.
• Góp phần vào sự phát triển thai nhi: Một số thành phần trong tinh dịch có thể hỗ trợ quá trình phát triển của phôi thai sau khi thụ tinh.

Những tiêu chí đánh giá chất lượng tinh dịch

Chất lượng tinh dịch là một yếu tố then chốt ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở nam giới. Chất lượng tinh dịch được đánh giá dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

• Lượng: Lượng tinh dịch bình thường dao động từ 1,5 đến 5 ml mỗi lần xuất tinh. Nếu thấp hơn 1,5 ml thì có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
• Màu sắc: Tinh dịch bình thường có màu trắng đục. Màu sắc không đồng nhất hoặc có máu có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc các vấn đề khác.
• Độ pH: Mức độ pH quá cao hoặc quá thấp có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và chức năng của tinh trùng.
• Số lượng tinh trùng: Số lượng tinh trùng thường dao động từ 15 triệu đến 200 triệu tinh trùng/ml. Số lượng tinh trùng thấp hơn 15 triệu tinh trùng/ml được coi là ít.
• Khả năng di chuyển: Khả năng di chuyển của tinh trùng bình thường thường dao động từ 40% đến 60%. Tỷ lệ tinh trùng di chuyển ít hơn 32% được coi là thấp.
• Hình thái: Hình thái tinh trùng bình thường thường dao động từ 4% đến 6%. Tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bất thường cao hơn 4% được coi là bất thường.
• Thời gian hóa lỏng: Tinh dịch bình thường thường hóa lỏng hoàn toàn trong vòng 30 phút sau khi xuất tinh. Thời gian hóa lỏng kéo dài hơn 60 phút có thể ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và chức năng của tinh trùng.
• Tỷ lệ tinh trùng sống: Tỷ lệ tinh trùng sống bình thường thường dao động từ 58% đến 72%. Tỷ lệ tinh trùng chết cao hơn 22% có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh.

Đây chỉ là những tiêu chí chung, chất lượng tinh dịch có thể thay đổi ở mỗi cá nhân. Một số trường hợp có thể có kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ nằm ngoài phạm vi bình thường nhưng vẫn có khả năng sinh sản. Do đó, việc đánh giá chất lượng tinh trùng cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa dựa trên nhiều yếu tố khác nhau.

Các yếu tố ảnh hưởng chất lượng của tinh dịch

Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch bao gồm:

• Tuổi tác: Chất lượng tinh dịch thường giảm dần khi nam giới càng lớn tuổi, đặc biệt sau 40 - 50 tuổi.
• Lối sống: Chế độ ăn uống không lành mạnh, hút thuốc lá, sử dụng rượu bia quá mức, thiếu ngủ, căng thẳng,... có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
• Môi trường: Tiếp xúc với hóa chất độc hại, bức xạ, nhiệt độ cao,... có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.
• Bệnh lý: Một số bệnh lý như giãn tĩnh mạch bìu, viêm nhiễm đường sinh sản, bệnh về tuyến giáp, bệnh lý tuyến tiền liệt,... có thể ảnh hưởng xấu đến tinh dịch.
• Thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chống ung thư hoặc thuốc giảm đau có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.

Khi nào cần thực hiện xét nghiệm tinh dịch?

Xét nghiệm tinh dịch là một công cụ quan trọng giúp đánh giá sức khỏe sinh sản nam giới. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra phương pháp điều trị và tư vấn thích hợp để giúp cải thiện khả năng sinh sản. Có một số trường hợp cần thực hiện xét nghiệm tinh dịch:

• Khi cặp vợ chồng gặp khó khăn trong việc thụ thai sau 1 năm quan hệ tình dục đều đặn không dùng biện pháp tránh thai (hoặc 6 tháng nếu người vợ trên 35 tuổi).
• Nếu người đàn ông có tiền sử phẫu thuật, chấn thương hoặc bệnh lý liên quan đến hệ thống sinh dục nam.
• Trong trường hợp nam giới đã trải qua xạ trị, hóa trị liệu hoặc sử dụng một số loại thuốc nhất định có thể ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch.
• Khi muốn đánh giá khả năng sinh sản hoặc trước khi điều trị vô sinh.
• Sau khi phẫu thuật tình huống lành tính hoặc ung thư hệ thống sinh dục nam.
• Để theo dõi tình trạng tinh dịch trong quá trình điều trị vô sinh hoặc sau phẫu thuật.

Biện pháp duy trì sức khỏe tốt cho tinh dịch

Sức khỏe tinh dịch là một yếu tố quan trọng. Việc duy trì và cải thiện sức khỏe tinh dịch là rất quan trọng, không chỉ để có thể thụ thai mà còn để bảo vệ sức khỏe tổng thể của nam giới. Có nhiều biện pháp để duy trì và cải thiện sức khỏe tinh dịch

Chế độ ăn uống phù hợp

• Ăn nhiều trái cây, rau quả: Trái cây và rau quả chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tinh trùng khỏi bị tổn thương. Một số loại trái cây và rau quả tốt cho sức khỏe tinh dịch bao gồm cam quýt, dâu tây, việt quất, bông cải xanh, rau bina và cà chua.
• Bổ sung thực phẩm giàu kẽm: Kẽm là một khoáng chất quan trọng cho sức khỏe tinh trùng. Các thực phẩm giàu kẽm bao gồm thịt bò, thịt gà, hải sản, đậu lăng, hạt bí ngô và sô cô la đen.
• Ăn thực phẩm giàu vitamin C: Vitamin C là một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ tinh trùng khỏi bị tổn thương. Các thực phẩm giàu vitamin C bao gồm cam quýt, ớt chuông, bông cải xanh, dâu tây và cà chua.
• Hạn chế thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn và đồ ngọt: Những thực phẩm này có thể làm giảm chất lượng tinh trùng.
• Uống đủ nước: Nước giúp cơ thể loại bỏ độc tố và giữ cho tinh hoàn mát mẻ. Nên uống khoảng 8 ly nước mỗi ngày.

Lối sống lành mạnh

• Tập thể dục thường xuyên giúp cải thiện lưu thông máu và tăng cường sức khỏe tổng thể, điều này có thể có lợi cho sức khỏe tinh trùng. Nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Béo phì có thể làm giảm chất lượng tinh trùng. Nếu bạn thừa cân hoặc béo phì, hãy giảm cân bằng cách ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.
• Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc rất quan trọng cho sức khỏe tổng thể, bao gồm cả sức khỏe tinh trùng. Nên ngủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi đêm.
• Hạn chế căng thẳng: Căng thẳng có thể làm giảm chất lượng tinh trùng. Hãy tìm những cách lành mạnh để kiểm soát căng thẳng, chẳng hạn như yoga, thiền hoặc dành thời gian đi dạo, du lịch.
• Tránh hút thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm giảm chất lượng tinh trùng. Nếu bạn hút thuốc lá, hãy cai thuốc.
• Hạn chế uống rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia có thể làm giảm chất lượng tinh trùng. Nên hạn chế uống rượu bia hoặc không uống rượu bia.
• Tránh tiếp xúc với các chất độc hại: Một số chất độc hại, chẳng hạn như chì và thuốc trừ sâu, có thể làm giảm chất lượng tinh trùng. 
• Quan hệ tình dục điều độ là yếu tố chính để kích thích sản xuất tinh trùng, duy trì chức năng sinh sản. Cần lưu ý rằng quan hệ tình dục quá nhiều hoặc quá ít cũng không tốt. Mức độ quan hệ tình dục "điều độ" sẽ khác nhau đối với mỗi người và cần được điều chỉnh phù hợp.

Khám sức khỏe và điều trị bệnh lý

• Đi khám sức khỏe định kỳ: Nên đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra sức khỏe tổng thể, bao gồm cả sức khỏe tinh dịch. Bác sĩ có thể kiểm tra chất lượng tinh trùng của bạn và đưa ra các lời khuyên để cải thiện nếu cần thiết.
• Điều trị các bệnh mãn tính như tiểu đường, tuyến giáp, các bệnh lây qua đường tình dục, các rối loạn nội tiết.

Tinh dịch đóng vai trò quan trọng trong đời sống sinh sản và sức khỏe nam giới. Chất lượng tinh dịch tốt là yếu tố then chốt để có một thai kỳ khỏe mạnh, hạnh phúc. Việc duy trì và cải thiện sức khỏe tinh dịch cần sự chủ động, kiên trì từ phía mỗi cá nhân. Bằng cách áp dụng nhiều biện pháp khác nhau, hãy chủ động chăm sóc bản thân để có một sức khỏe tốt nhé! Cảm ơn bạn đã đọc bài!

Xem thêm: Lọc rửa tinh trùng và những điều cần biết