Bệnh ung thư máu có di truyền không?

Ngày nay, bệnh ung thư máu dần trở nên phổ biến hơn gây tâm lý lo sợ cho rất nhiều người cũng như ngày càng có nhiều người quan tâm, thắc mắc đối với căn bệnh này. Vậy ung thư máu là gì và bệnh ung thư máu có di truyền hay không? Cùng nhà thuốc Long Châu giải đáp những câu hỏi trên trong bài viết này nhé.

Bệnh ung thư máu là gì?

Trước khi trả lời cho câu hỏi bệnh ung thư máu có di truyền hay không chúng ta cũng cần tìm hiểu bệnh ung thư máu là gì? Ung thư máu là bệnh lý thuộc nhóm bệnh ác tính gây ra hiện tượng mất cân bằng giữa các tế bào máu: Hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu.

Bình thường, các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu được sinh ra từ tủy xương. Quá trình tạo máu là quá trình sinh sản kèm theo biệt hóa và trưởng thành để từ một tế bào gốc ban đầu hình thành nên các dòng tế bào có hình thái, cấu trúc cũng như đảm nhiệm các chức năng khác nhau.

Quá trình này xảy ra tại tủy xương và trải qua nhiều giai đoạn trước khi hình thành một tế bào máu trưởng thành về mặt cấu trúc và chức năng và được đưa ra ngoài máu ngoại vi để đảm nhiệm chức năng của mình. Vì một lý do nào đó khiến quá trình này bị rối loạn làm cho các tế bào sinh sản mà không biệt hóa hay trưởng thành được gây ra hậu quả tăng cao số lượng tế bào non và thiếu hụt tế bào trưởng thành đó là bệnh ung thư máu.

Như vậy, bệnh ung thư máu do các tế bào máu tăng sinh nhưng không được biệt hóa và trưởng thành dẫn đến tích tụ các tế bào non trong tủy xương và máu đồng thời gây thiếu các tế bào chức năng là hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Bệnh thường tiến triển nhanh và rầm rộ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. 

Bệnh ung thư máu gồm 3 nhóm chính như sau:

• Bệnh bạch cầu: Bệnh bạch cầu cấp tính dòng tủy (AML), bệnh bạch cầu mạn tính dòng tủy (CML), bệnh bạch cầu cấp tính dòng lympho (ALL), bệnh bạch cầu mạn tính dòng lympho (CLL).
• Bệnh ung thư hạch bạch huyết.
• Bệnh u đa tủy.

 Mô tả tế bào máu của người bình thường và người mắc bệnh bạch cầu

Nguyên nhân gây ung thư máu

Nguyên nhân gây ung thư máu ngày càng đa dạng. Ngày nay, y học vẫn chưa tìm được nguyên nhân chính xác và cụ thể gây ra bệnh ung thư máu, tất cả chỉ là các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh. Qua nhiều nghiên cứu cho thấy một số yếu tố liên quan tới phát sinh bệnh như sau:

Tia xạ: Theo nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh ung thư máu cao ở các thành phố Hiroshima và Nagasaki sau vụ đánh bom nguyên tử. Những người tiếp xúc nhiều với tia ion hóa hay bị tai nạn tia xạ thường có nguy cơ cao bị ung thư máu.

Hóa chất: Những người tiếp xúc với hóa chất như formaldehyde, benzen thời gian dài hay sử dụng hóa chất để chữa bệnh ác tính dễ mắc ung thư máu.

Virus: Qua nhiều nghiên cứu, người ta đã thấy mối liên quan giữa nhiễm một số virus với bệnh ung thư máu ở động vật thực nghiệm. 

Thuốc lá: Theo các nghiên cứu, trong khói thuốc lá có chứa chất nicotine và tới hơn 40 loại hóa chất khác gây ung thư máu. Ngày nay, những người trẻ hút thuốc lá trong một thời gian dài với số lượng lớn trong ngày càng nhiều kéo theo tỷ lệ mắc ung thư máu ngày càng cao và ngày càng trẻ hóa. Đặc biệt ở những người hút thuốc lá có thói quen sử dụng nhiều rượu bia thì tỷ lệ mắc ung thư máu lại càng cao hơn.

Ở bệnh nhân từng điều trị ung thư: Các phương pháp điều trị các bệnh ung thư như hóa trị và xạ trị cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư máu do các phương pháp này đưa một lượng lớn tia xạ và hóa chất vào trong cơ thể.

Yếu tố di truyền: Trong một số trường hợp bệnh có tính chất gia đình, trẻ sinh đôi cùng trẻ mắc ung thư máu có nguy cơ mắc bệnh lên tới 20%. Những bệnh nhân bị mắc một số bệnh di truyền như: Hội chứng Down, hội chứng Bloom, thiếu máu Fanconi sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư máu so với người bình thường.

Tuổi tác: Tuổi càng cao thì nguy cơ mắc bệnh ung thư máu càng cao. Ngày nay do nhiều nguyên nhân mà tỷ lệ mắc bệnh này ngày càng trẻ hóa.

Giới tính: Theo các nghiên cứu chỉ ra rằng nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nữ giới.

Chủng tộc: Các nghiên cứu cho thấy một số nhóm người có nguy cơ cao hơn mắc bệnh ung thư máu như: Người gốc Châu Âu có nguy cơ mắc bệnh cao hơn các nhóm người khác.

Thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây ung thư máu

Dấu hiệu nhận biết ung thư máu

Một số dấu hiệu cảnh báo bệnh ung thư máu mà bạn có thể dễ dàng nhìn ra như:

Mệt mỏi, gầy sút cân: Khi số lượng hồng cầu bị thiếu hụt nhiều làm cơ thể bị thiếu máu trầm trọng khiến cơ thể dễ mệt mỏi, xanh xao, gầy sút cân, suy nhược cơ thể nghiêm trọng. Kéo theo đó là hiện tượng hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, khó thở, chán ăn…

Đốm đỏ: Các đốm đỏ chính là biểu hiện của tình trạng xuất huyết. Khi số lượng tiểu cầu trong máu giảm nhiều khiến cho da và niêm mạc có hiện tượng xuất huyết biểu hiện bởi các đốm đỏ, mảng đỏ màu sắc đậm nhạt khác nhau, ở các vị trí khác nhau. Người bệnh dễ dàng bị bầm tím sau va đập, sau tiêm truyền, dễ chảy máu răng miệng sau khi đánh răng hay chảy máu mũi tự nhiên… 

Đau đầu: Đau đầu trong ung thư máu là tình trạng đau đầu kéo dài kèm theo ra mồ hôi, người mệt mỏi, xanh xao. Nguyên nhân của hiện tượng này chính là do hiện tượng thiếu máu làm cho máu lên não không đầy đủ khiến cho hệ thần kinh bị ảnh hưởng dẫn đến tình trạng đau đầu thường xuyên và kéo dài dai dẳng.

Đau xương khớp: Ung thư máu thường xuất phát từ tủy xương nên người mắc bệnh có biểu hiện đau nhức ở các xương khớp như: Đầu gối, cánh tay, lưng… Tùy theo từng giai đoạn của bệnh mà biểu hiện đau nhức xương khớp ở các mức độ khác nhau.

Sưng hạch bạch huyết: Các hạch bạch huyết có thể xuất hiện dưới da ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể và ngày càng to lên theo thời gian. Hạch có thể biểu hiện đau hoặc không đau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh. Chính vì vậy mà ở giai đoạn đầu các hạch này không đau khiến cho người bệnh chủ quan và dễ dàng bỏ sót bệnh.

Dễ bị nhiễm trùng: Do thiếu bạch cầu trưởng thành có chức năng hoàn chỉnh nên người bệnh dễ dàng mắc các bệnh lý nhiễm trùng, biểu hiện sốt, các dấu hiệu nhiễm trùng tại chỗ tại các cơ quan khác nhau như viêm nhiễm đường hô hấp, tiết niệu, trường hợp nặng có thể gây nhiễm trùng huyết.

Sốt kéo dài: Khi hệ miễn dịch đã bị suy yếu, người bệnh dễ mắc các bệnh nhiễm trùng dẫn tới hiện tượng sốt kéo dài. Tuy nhiên người bệnh thường cho rằng đó chỉ là sốt thông thường khiến cho bệnh dễ bị bỏ sót.

Ung thư máu có di truyền không?

Ung thư máu có di truyền hay không là một trong các câu hỏi được nhiều người quan tâm nhất hiện nay bởi ung thư máu là một bệnh ác tính và hiện nay chưa có phương pháp đặc hiệu nào điều trị triệt để được căn bệnh này.

Bệnh ung thư máu có di truyền không?

Câu trả lời là bệnh ung thư máu là bệnh có thể di truyền, tuy nhiên tỷ lệ này không cao mà chỉ chiếm một số lượng khá nhỏ. Theo nghiên cứu chỉ ra rằng chỉ có khoảng 5% bệnh nhân mắc bệnh ung thư máu là do di truyền, còn lại hầu hết các trường hợp mắc ung thư máu đều là không do di truyền. 

Theo các nghiên cứu về y học thì bệnh ung thư máu có thể xuất phát từ 2 yếu tố là yếu tố di truyền và yếu tố môi trường sống. Và thực tế, tỷ lệ người mắc ung thư máu do di truyền thường khá hiếm gặp mà chủ yếu là do nguyên nhân môi trường sinh hoạt, làm việc và tiếp xúc với nhiều hóa chất độc hại. 

Các yếu tố di truyền chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ. Một số đột biến gen và bệnh lý di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư máu như:

• Đột biến gen: CEBPA, DDX41, RUNX1.
• Hội chứng Down.
• Hội chứng Bloom.
• Hội chứng Li - Fraumeni.
• Hội chứng Klinefelter.
• Hội chứng thất điều - giãn mạch.
• Thiếu máu Fanconi.
• Bệnh u sợi thần kinh.

Có khoảng 5% bệnh nhân bị ung thư máu do di truyền

Như vậy mặc dù trong cơ thể có chứa yếu tố nguy cơ mắc bệnh ung thư máu cũng không phải ai cũng phát bệnh mà nó còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố bên ngoài. Bạn có thể làm các xét nghiệm chuyên sâu giúp phân tích gen và đánh giá nguy cơ mắc bệnh ung thư để kiểm soát bệnh nếu trong gia đình bạn có người mắc bệnh.

Trên đây là một số thông tin cần thiết liên quan tới bệnh ung thư máu giúp bạn giải đáp được phần nào cho câu hỏi "bệnh ung thư máu có di truyền không" hay "làm thế nào để nhận biết ung thư máu". Hy vọng bạn đã có thêm được nhiều thông tin hữu ích thông qua bài viết này. Hãy tìm hiểu thêm nhiều kiến thức y khoa trên website của Nhà thuốc Long Châu nhé. Chúc bạn nhiều sức khỏe! 

Ánh Vũ

Nguồn tham khảo: Tổng hợp