Vì sao mất cân bằng nội tiết tố lại gây ra mệt mỏi kéo dài?

Nội tiết tố rất quan trọng trong mạng lưới sinh lý phức tạp của con người. Những chất hóa học nhỏ ấy kiểm soát nhiều hoạt động cơ bản của cơ thể như sự phát triển, tốc độ trao đổi chất, tâm trạng, giấc ngủ,... Tuy nhiên, sự dư thừa hoặc thiếu những chất quan trọng này có thể gây ra hàng loạt bệnh tật và rối loạn. Hội chứng mệt mỏi mãn tính là một loại bệnh đang ngày càng trở thành thách thức về sức khỏe ngày nay. Liệu có sự liên kết nào giữa rối loạn nội tiết tố và mệt mỏi mãn tính? Hãy đi sâu vào vấn đề này.

Hiểu về hormone và vai trò của chúng

Trước khi tìm hiểu về mối liên kết, phải nắm được kiến thức về hormone là gì. Hormone được hình thành từ các tuyến nội tiết và lưu thông trong hệ tuần hoàn máu đến các mô và cơ quan, ảnh hưởng đến hầu hết các quá trình trong cơ thể chúng ta. Do đó, ta có thể coi hormone như là kênh giao tiếp nội bộ trong cơ thể. Sự rối loạn trong cơ chế này gây ra nhiều biến chứng về sức khỏe.

Mệt mỏi mãn tính: Không chỉ là sự mệt mỏi bình thường

Hội chứng mệt mỏi mãn tính (MMMT), còn được biết đến với tên gọi viêm não tủy sống cơ, là tình trạng mệt mỏi nghiêm trọng không thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi mà thậm chí còn trở nên tồi tệ hơn khi vận động cơ thể hoặc trí tuệ. Các triệu chứng có thể khác nhau từ mất ngủ, đau cơ, trí nhớ kém và mất tập trung. Hiện chưa rõ tại sao bệnh nhân phát triển MMMT, mặc dù được cho là tình trạng này có thể liên quan đến một số yếu tố như sự cố hệ miễn dịch, nhiễm trùng virus hoặc mất cân bằng hormone.

Mối liên kết giữa mệt mỏi mãn tính với hormone

Một số hormone có liên quan đến tình trạng mệt mỏi mãn tính:

Cortisol

Cortisol, thường được gọi là ‘hormone gây căng thẳng’, được hình thành trong tuyến thượng thận. Nó tham gia vào nhiều quá trình như điều chỉnh trao đổi chất, hoạt động chống viêm và chu kỳ ngủ - thức. Những người mắc CFS thường có nồng độ cortisol buổi sáng thấp. Điều này có thể gây ra rối loạn giấc ngủ ban đêm và mệt mỏi tổng thể.

Hormone tuyến giáp

Hormone điều chỉnh trao đổi chất, tạo năng lượng và nhiệt độ cơ thể được sản tạo nên bởi tuyến giáp. Mệt mỏi, nhạy cảm với lạnh và tăng cân là một số triệu chứng có thể xuất hiện do chức năng giảm của tuyến giáp (suy giáp).

Hormone giới tính

Sự sản xuất năng lượng và chức năng cơ bắp bị ảnh hưởng bởi estrogen và progesterone ở phụ nữ và testosterone ở nam giới. Sự mất cân bằng của các hormone này có thể gây ra một số triệu chứng như mệt mỏi, và nhiều triệu chứng khác. Ví dụ, một số phụ nữ than phiền về tình trạng căng thẳng và mệt mỏi cao hơn trong thời kỳ mãn kinh, do nồng độ estrogen giảm.

Hormone tăng trưởng

Cơ thể sản xuất hormone này từ tuyến yên giúp tăng trưởng và phục hồi cơ bắp. Có một số báo cáo cho thấy một dạng thiếu hụt hormone tăng trưởng ở bệnh nhân mắc hội chứng mệt mỏi mãn tính, có thể liên quan đến mệt mỏi và suy yếu cơ bắp ở những bệnh nhân này.

Song đề ‘gà hay trứng’

Mặc dù có thể đề cập đến những mối liên hệ có thể có giữa các vấn đề hormone và MMMT, nhưng chúng ta nên hiểu logic đằng sau những mối liên hệ đó. Sự mệt mỏi có gây ra sự mất cân bằng hormone, hay mất cân bằng hormone gây ra sự mệt mỏi? Chúng có phải là nguyên nhân hay chỉ là biểu hiện của một vấn đề lớn hơn?

Ví dụ, căng thẳng kéo dài có thể dẫn đến việc giảm tổng hợp cortisol và mệt mỏi. Tương tự, một số bệnh hoặc nhiễm trùng có thể làm xáo trộn cân bằng hormone, gây mệt mỏi trong thời gian dài.

Giải quyết sự mất cân bằng

Vì vấn đề hormone có thể là nguyên nhân cơ bản khiến bạn kiệt sức, nên việc quan trọng là phải làm việc với bác sĩ. Họ sẽ tiến hành kiểm tra hormone và kê đơn các biện pháp cần thiết. Các biện pháp này có thể bao gồm:

Liệu pháp thay thế hormone (HRT)

Đây là một phương pháp điều trị y tế nhằm cung cấp hoặc thay thế các hormone thiếu hụt trong cơ thể, đặc biệt là trong trường hợp hormone tự nhiên giảm sút do mãn kinh ở phụ nữ hoặc các tình trạng khác liên quan đến mất cân bằng hormone, thường bao gồm việc sử dụng hormone nhân tạo hoặc hormone sinh học. Tuy nhiên, quyết định sử dụng HRT thường cần được thảo luận và quyết định chung với bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Thay đổi lối sống

Có nhiều phương pháp quản lý căng thẳng mà bạn có thể áp dụng để theo dõi mức độ cortisol trong cơ thể. Việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng và thực hiện việc tập thể dục đều đặn đều có thể đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự sản xuất hormone một cách khỏe mạnh.

Mọi thứ trên thế giới đều phụ thuộc vào nhau để tạo nên một tổng thể hòa nhập được gọi là cơ thể con người. Mối liên kết giữa sự mất cân bằng hormone và sự mệt mỏi mãn tính là rõ ràng nhưng chỉ là một phần của vấn đề. Mệt mỏi mãn tính là một vấn đề đa chiều; nó liên quan đến các vấn đề khác bao gồm nhiễm trùng, sự bất thường của hệ miễn dịch và áp lực tâm lý.

Tuy nhiên, việc khám phá ra mối liên kết giữa nội tiệt tố sẽ mở ra một con đường cho các phương pháp điều trị khả dụng. Trong quá trình nghiên cứu, sẽ có nhiều thông tin hơn được tiết lộ và các giải pháp tốt hơn sẽ được cung cấp cho những người bị ảnh hưởng bởi căn bệnh khó khăn này.