Viêm gan B có chữa được không? Phác đồ điều trị và phòng ngừa

Viêm gan B là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất hiện nay, có khả năng lây lan nhanh và để lại nhiều biến chứng nặng nề như xơ gan hay ung thư gan. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cơ chế bệnh, phương pháp điều trị và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp người bệnh và gia đình hiểu rõ hơn để chủ động bảo vệ sức khỏe.

Viêm gan B có chữa được không?

Viêm gan B là một trong những bệnh truyền nhiễm do virus phổ biến nhất trên thế giới, với hàng trăm triệu người đang sống chung với tình trạng nhiễm virus mạn tính. Điều mà người bệnh và gia đình thường quan tâm nhất chính là: Liệu viêm gan B có thể chữa khỏi hoàn toàn hay không.

Trên thực tế, chưa có thuốc đặc trị giúp loại bỏ hoàn toàn virus viêm gan B (HBV) ra khỏi cơ thể. Khi virus đã xâm nhập vào gan và tích hợp vào tế bào gan, việc “diệt sạch” hoàn toàn là điều y học hiện nay chưa đạt được. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa rằng người bệnh không thể kiểm soát bệnh.

• Ở giai đoạn cấp tính: Khi một người trưởng thành lần đầu tiên nhiễm HBV, cơ thể thường có khả năng tự hình thành miễn dịch. Khoảng 90 - 95% trường hợp sẽ tự hồi phục sau vài tháng, virus biến mất mà không cần dùng thuốc kháng virus. Điều này có nghĩa là viêm gan B cấp tính ở người trưởng thành đa phần có thể “tự khỏi”. Ngược lại, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nguy cơ rất cao tiến triển thành mạn tính vì hệ miễn dịch chưa đủ mạnh để loại bỏ virus.
• Ở giai đoạn mạn tính: Với những người đã chuyển sang viêm gan B mạn tính, bệnh hiện chưa thể chữa khỏi hoàn toàn. Virus vẫn tồn tại trong máu và gan, nhưng có thể kiểm soát hiệu quả bằng thuốc kháng virus. Khi tuân thủ điều trị, tải lượng virus trong máu giảm xuống mức không phát hiện được, men gan ổn định và nguy cơ biến chứng nguy hiểm (như xơ gan, suy gan, ung thư gan) sẽ được hạn chế tối đa.

Mục tiêu chính của điều trị hiện nay không phải là “chữa khỏi dứt điểm”, mà là:

• Ức chế sự nhân lên của virus.
• Bảo vệ tế bào gan, ngăn tổn thương tiến triển.
• Giảm nguy cơ xơ gan và ung thư gan.
• Giúp người bệnh duy trì chất lượng sống ổn định, lâu dài.

Như vậy, viêm gan B chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và thay đổi lối sống hợp lý, người bệnh vẫn có thể sống khỏe mạnh, làm việc bình thường, thậm chí có tuổi thọ tương đương người không mắc bệnh.

Phương pháp điều trị viêm gan B

Việc điều trị viêm gan B phụ thuộc vào giai đoạn bệnh (cấp tính hay mạn tính), tình trạng tổn thương gan và yếu tố nguy cơ của từng bệnh nhân. Hiện nay, các phương pháp điều trị đã được chuẩn hóa theo hướng dẫn của Bộ Y tế và các tổ chức y tế quốc tế.

Điều trị viêm gan B cấp tính

Phần lớn người trưởng thành nhiễm HBV cấp tính có thể tự hồi phục nhờ đáp ứng miễn dịch tự nhiên, do đó không cần sử dụng thuốc kháng virus. Việc điều trị tập trung vào:

• Nghỉ ngơi, giảm gắng sức để gan có thời gian hồi phục.
• Hạn chế rượu bia và thực phẩm nhiều chất béo, nhằm giảm gánh nặng chuyển hóa cho gan.
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ; nếu bệnh nhân nôn nhiều, không thể ăn uống, có thể nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch.
• Điều trị triệu chứng và biến chứng: Người bệnh có thể được chỉ định truyền dịch, bổ sung vitamin, hỗ trợ chức năng gan khi cần thiết. Trong trường hợp diễn biến nặng (suy gan cấp, vàng da nặng, rối loạn đông máu), bác sĩ có thể cân nhắc thuốc kháng virus và các biện pháp hồi sức tích cực như tiêm vitamin K1, điều chỉnh chống phù não hoặc lọc huyết tương.

Điều trị viêm gan B mạn tính

Khác với giai đoạn cấp tính, viêm gan B mạn tính có nguy cơ tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan, vì vậy thường cần điều trị lâu dài.

• Thuốc kháng virus: Đây là nền tảng trong điều trị, với các nhóm nucleot(s)ide analogues (NAs) như Tenofovir hoặc Entecavir. Thuốc có tác dụng ức chế sự nhân lên của virus, giúp tải lượng HBV-DNA giảm mạnh. Người bệnh có thể cần điều trị trong nhiều năm, thậm chí cả đời, tùy tình trạng đáp ứng.
• Tiêu chí chỉ định: Không phải mọi trường hợp viêm gan B mạn tính đều cần dùng thuốc. Bác sĩ sẽ dựa trên xét nghiệm men gan (ALT), tải lượng virus, mức độ xơ hóa gan (qua siêu âm đàn hồi gan, FibroScan, hoặc sinh thiết) để quyết định.
• Theo dõi lâu dài: Người bệnh cần được kiểm tra định kỳ để theo dõi hiệu quả điều trị, đồng thời phát hiện sớm biến chứng như xơ gan, ung thư gan.

Xử trí sau khi phơi nhiễm HBV

Những người tiếp xúc với máu hoặc dịch cơ thể có nguy cơ lây nhiễm HBV (qua kim tiêm, tai nạn nghề nghiệp, quan hệ tình dục không an toàn…) cần được xử trí dự phòng càng sớm càng tốt. Người chưa có miễn dịch cần tiêm ngay globulin miễn dịch đặc hiệu (HBIG) để tạo kháng thể thụ động tức thì. Đồng thời, phải tiêm vắc xin viêm gan B để hình thành miễn dịch chủ động bền vững. Nếu can thiệp muộn (sau 7 ngày với lây qua máu, hoặc sau 14 ngày với lây qua đường tình dục), hiệu quả dự phòng sẽ giảm rõ rệt.

Cách điều trị trong trường hợp đồng nhiễm viêm gan B và C

Ở những bệnh nhân mắc đồng thời HBV và HCV, mức độ tổn thương gan thường nặng hơn và nguy cơ biến chứng cao hơn. Khi đó, bác sĩ sẽ cân nhắc phác đồ điều trị phối hợp, ưu tiên can thiệp với loại virus đang hoạt động mạnh, đồng thời theo dõi sát sao diễn tiến cả hai bệnh lý.

Điều trị biến chứng của viêm gan B

Một tỷ lệ không nhỏ bệnh nhân viêm gan B mạn tính sẽ tiến triển thành xơ gan hoặc ung thư gan nếu không được kiểm soát tốt. Khi này, điều trị cần phối hợp nhiều biện pháp:

• Xơ gan: Người bệnh xơ gan do HBV vẫn cần dùng thuốc kháng virus song song với kiểm soát chế độ ăn, hạn chế rượu bia, điều trị triệu chứng (cổ trướng, xuất huyết tiêu hóa…).
• Ung thư gan: Nếu viêm gan B tiến triển thành ung thư, bác sĩ có thể phối hợp nhiều phương pháp như phẫu thuật cắt bỏ khối u, can thiệp mạch, hóa trị, xạ trị, hoặc ghép gan.

Cách phòng ngừa bệnh viêm gan B

Viêm gan B là một trong những bệnh lý truyền nhiễm phổ biến nhất, lây lan nhanh và tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm cho gan. Vì chưa có thuốc đặc trị loại bỏ hoàn toàn virus HBV, phòng ngừa chính là “chìa khóa vàng” để bảo vệ sức khỏe. Các biện pháp dự phòng hiện nay bao gồm tiêm vắc xin tạo miễn dịch chủ động và duy trì thói quen sinh hoạt an toàn.

Tiêm vắc xin phòng viêm gan B

Tiêm vắc xin viêm gan B là biện pháp quan trọng và hiệu quả hàng đầu, được khuyến cáo rộng rãi bởi các tổ chức y tế quốc tế.

• Tỷ lệ bảo vệ cao: Người được tiêm đủ liều có khả năng miễn dịch trên 90%, giúp phòng ngừa lây nhiễm HBV lâu dài.
• Đối tượng cần tiêm: Tất cả trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người lớn chưa từng được tiêm hoặc chưa có kháng thể bảo vệ. Trẻ sơ sinh nên được tiêm mũi đầu tiên trong vòng 24 giờ sau sinh để ngăn ngừa lây truyền từ mẹ sang con.
• Lịch tiêm cơ bản: Gồm 3 mũi chính (theo phác đồ 0 - 1 - 6 tháng) hoặc kết hợp trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Những người có nguy cơ cao (nhân viên y tế, người sống cùng bệnh nhân viêm gan B, bệnh nhân chạy thận nhân tạo, tiêm chích ma túy…) càng cần tiêm phòng càng sớm.
• Xét nghiệm trước tiêm: Người trưởng thành nên được kiểm tra kháng thể HBsAb và tình trạng nhiễm HBV trước khi tiêm để lựa chọn phác đồ phù hợp.

Biện pháp phòng ngừa trong sinh hoạt và đời sống hàng ngày

Bên cạnh vắc xin, việc duy trì những thói quen sinh hoạt khoa học giúp hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm HBV trong cộng đồng:

• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su đúng cách để giảm nguy cơ lây nhiễm qua đường tình dục.
• Không dùng chung vật dụng cá nhân: Dao cạo râu, bàn chải đánh răng, dụng cụ làm móng, kim tiêm… có thể dính máu hoặc dịch tiết.
• Đảm bảo an toàn trong y tế và thẩm mỹ: Chỉ thực hiện truyền máu, tiêm chích, xăm mình, xỏ khuyên ở cơ sở uy tín với dụng cụ vô trùng.
• Chăm sóc phụ nữ mang thai: Sản phụ nhiễm HBV cần được theo dõi và có chỉ định phòng ngừa lây truyền cho trẻ bằng vắc xin và globulin miễn dịch (HBIG) ngay sau sinh.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Tránh rượu bia, chế độ dinh dưỡng cân đối, tập luyện thường xuyên giúp gan khỏe mạnh hơn và hạn chế biến chứng nếu đã mắc bệnh.

Như vậy, thắc mắc viêm gan B có chữa được không đã được giải đáp chi tiết ở bài viết trên. Viêm gan B vẫn đang là thách thức lớn đối với y học bởi chưa có thuốc loại bỏ hoàn toàn virus HBV. Tuy nhiên, nhờ những tiến bộ trong điều trị, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát tốt tình trạng sức khỏe, phòng tránh biến chứng nguy hiểm và duy trì cuộc sống ổn định. Quan trọng nhất là chủ động tiêm vắc xin, thăm khám định kỳ và tuân thủ phác đồ điều trị.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hướng đến việc đáp ứng nhu cầu tiêm phòng cho trẻ em và người lớn. Trung tâm triển khai các loại vắc xin được Bộ Y tế cấp phép lưu hành, bao gồm vắc xin phòng viêm gan B, cúm, HPV, uốn ván, và nhiều loại vắc xin khác trong chương trình tiêm chủng mở rộng và dịch vụ. Với đội ngũ nhân viên y tế được đào tạo chuyên môn, Long Châu hoạt động theo quy trình an toàn tiêm chủng và tuân thủ các hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế.