Viêm phổi do Acinetobacter baumannii có nguy hiểm không? Cách điều trị thế nào?

Acinetobacter baumannii là một loại vi khuẩn gram âm thường trú trong môi trường bệnh viện. Khi xâm nhập vào phổi, vi khuẩn này có thể gây ra viêm phổi nghiêm trọng. Khác với các loại viêm phổi thông thường, viêm phổi do Acinetobacter baumannii có đặc điểm lâm sàng khó phân biệt. Việc điều trị cũng phức tạp do tỉ lệ kháng thuốc rất cao. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện về loại viêm phổi nguy hiểm này và hướng dẫn cách phát hiện, điều trị cũng như phòng ngừa hiệu quả.

Về vi khuẩn Acinetobacter baumannii và đường lây nhiễm

Viêm phổi do Acinetobacter baumannii là một trong những dạng viêm phổi bệnh viện nguy hiểm nhất hiện nay. Tác nhân gây bệnh là Acinetobacter baumannii, một loại vi khuẩn gram âm, hiếu khí. Nó có khả năng tồn tại dai dẳng trên các bề mặt khô trong môi trường bệnh viện như: Bề mặt thiết bị y tế, tường phòng bệnh, giường bệnh và cả da người. Điều đáng lo ngại là vi khuẩn này có khả năng kháng lại nhiều loại kháng sinh, thậm chí kháng đa thuốc (MDR) và kháng cực đa thuốc (XDR), gây khó khăn nghiêm trọng trong điều trị.

Acinetobacter baumannii thường tấn công những người có hệ miễn dịch yếu hoặc bệnh nhân điều trị nội trú dài ngày. Vi khuẩn này có thể xâm nhập vào phổi qua đường máy thở, ống nội khí quản, dụng cụ y tế không vô khuẩn. Chúng cũng có thể lây lan gián tiếp qua tay của nhân viên y tế khi chăm sóc bệnh nhân. Đây là lý do tại sao viêm phổi do Acinetobacter baumannii được xem là bệnh nhiễm khuẩn bệnh viện đặc trưng. Bệnh có tỷ lệ mắc cao ở bệnh nhân nằm ICU, đang thở máy hoặc có bệnh nền nặng như suy tim, tiểu đường, suy thận.

Triệu chứng viêm phổi do Acinetobacter baumannii

Các triệu chứng của viêm phổi do Acinetobacter baumannii thường không đặc hiệu, dễ nhầm lẫn với các dạng viêm phổi do vi khuẩn khác. Bệnh có thể khởi phát với triệu chứng ho khan hoặc ho có đờm. Kèm theo đó là sốt cao kéo dài, khó thở tăng dần. Trong nhiều trường hợp, chỉ số SpO₂ của bệnh nhân giảm đáng kể, báo hiệu tình trạng thiếu oxy máu và suy hô hấp tiến triển.

Điều nguy hiểm là triệu chứng ban đầu của bệnh có thể nhẹ hoặc bị che khuất ở những bệnh nhân đang dùng thuốc an thần, máy thở. Chính điều này khiến việc phát hiện bị trì hoãn. Nếu không được điều trị sớm và dùng đúng kháng sinh, viêm phổi do Acinetobacter baumannii có thể diễn tiến rất nhanh. Bệnh nhân có thể bị nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm trùng, và thậm chí tử vong trong thời gian ngắn. Kháng sinh đồ thường cho thấy mức độ đề kháng cao, khiến việc lựa chọn thuốc điều trị hạn chế và khó khăn hơn nhiều so với các vi khuẩn thông thường.

Triệu chứng bệnh có thể giống với viêm phổi do Klebsiella, Pseudomonas hoặc virus. Bác sĩ cần dựa vào cấy đờm, hút nội khí quản và kết quả kháng sinh đồ để xác định chính xác nguyên nhân. Việc nhận diện sớm các triệu chứng của viêm phổi do Acinetobacter baumannii giúp kiểm soát và điều trị bệnh lý nguy hiểm này hiệu quả.

Điều trị viêm phổi do Acinetobacter baumannii

Điều trị viêm phổi do Acinetobacter baumannii là một thách thức lớn. Vi khuẩn này có khả năng kháng lại hầu hết các nhóm kháng sinh thông thường. Do đó, việc lựa chọn kháng sinh cần dựa hoàn toàn vào kết quả kháng sinh đồ, nhằm xác định loại thuốc mà vi khuẩn còn nhạy cảm.

Trong nhiều trường hợp, bác sĩ bắt đầu điều trị bằng kháng sinh phổ rộng trong khi chờ kết quả cấy. Sau đó mới điều chỉnh phác đồ theo từng cá thể bệnh nhân. Thậm chí, phác đồ cần phối hợp hai đến ba loại kháng sinh, tùy mức độ nhạy cảm và đáp ứng lâm sàng. Điều trị viêm phổi do Acinetobacter baumannii thường sử dụng các nhóm kháng sinh mạnh và đặc hiệu. Trong trường hợp vi khuẩn còn nhạy cảm, có thể sử dụng carbapenem như imipenem hoặc meropenem. Tuy nhiên, do tỷ lệ kháng thuốc cao, các lựa chọn khác như polymyxin (colistin hoặc polymyxin B), aminoglycoside (amikacin, gentamicin) hoặc tigecycline thường được xem xét.

Bên cạnh điều trị bằng thuốc, người bệnh cũng cần được hỗ trợ toàn diện. Bệnh nhân suy hô hấp cần được thở oxy, sử dụng máy thở hoặc hỗ trợ hô hấp tích cực. Việc chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ, vệ sinh hô hấp, hút đờm và kiểm soát dịch tiết cũng giúp cải thiện hiệu quả điều trị và giảm biến chứng.

Tiên lượng viêm phổi do Acinetobacter baumannii

Tỷ lệ tử vong do viêm phổi do Acinetobacter baumannii dao động từ 30% đến 60%, tùy thuộc vào mức độ kháng thuốc, tình trạng bệnh nhân và điều kiện điều trị. Tỷ lệ này đặc biệt cao ở các trường hợp bị nhiễm chủng vi khuẩn đa kháng hoặc khi bệnh được chẩn đoán muộn.

Tiên lượng bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tuổi tác, bệnh nền đi kèm và thời gian nằm viện. Người cao tuổi, có bệnh nền như tiểu đường, COPD, suy thận và người điều trị nội trú trong thời gian dài có nguy cơ nhiễm khuẩn lớn và tiên lượng xấu hơn.

Tiên lượng bệnh tốt hay xấu cũng phụ thuộc nhiều vào mức độ tổn thương phổi, khả năng đáp ứng điều trị, thời gian phát hiện, can thiệp sớm. Việc theo dõi sát và điều trị kịp thời dưới sự giám sát của chuyên gia y tế là yếu tố then chốt giúp cải thiện tiên lượng bệnh.

Phòng ngừa viêm phổi do Acinetobacter baumannii

Việc phòng ngừa viêm phổi do Acinetobacter baumannii là một trong những biện pháp quan trọng trong kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện. Một trong những biện pháp hiệu quả và đơn giản nhất là rửa tay đúng cách theo quy trình 6 bước của Bộ Y tế trước và sau khi tiếp xúc với người bệnh, dụng cụ y tế hoặc bề mặt có nguy cơ nhiễm khuẩn.

Bên cạnh đó, cần vô khuẩn triệt để các thiết bị y tế xâm nhập như ống nội khí quản, ống dẫn lưu, ống thở máy. Những thiết bị này là con đường chính mà vi khuẩn Acinetobacter baumannii xâm nhập vào phổi. Vệ sinh và bảo trì hệ thống máy thở định kỳ, khử khuẩn bề mặt tiếp xúc thường xuyên như tay vịn giường, bơm tiêm điện, bàn phím máy theo dõi cũng rất quan trọng trong kiểm soát lây nhiễm chéo.

Ngoài ra, việc giảm thời gian thở máy không cần thiết, rút sớm nội khí quản khi có thể, và sử dụng kháng sinh hợp lý sẽ giúp giảm nguy cơ vi khuẩn kháng thuốc. Khi có bệnh nhân nhiễm hoặc nghi nhiễm Acinetobacter, cần cách ly ngay để ngăn chặn lây lan trong bệnh viện.

Viêm phổi do Acinetobacter baumannii là mối lo ngại của toàn hệ thống y tế vì nguy cơ kháng thuốc ngày càng lan rộng. Hiểu rõ về loại viêm phổi này là cách tốt nhất để chúng ta phòng ngừa và phát hiện bệnh sớm. Nếu đang chăm sóc người thân nằm viện dài ngày, đặc biệt là có sử dụng máy thở, bạn nên chú ý đến các biện pháp phòng ngừa nhiễm Acinetobacter baumannii.