Viêm phổi do trào ngược dạ dày phải làm sao?

Viêm phổi do trào ngược dạ dày thực quản là một trong những vấn đề sức khỏe thường gặp ở nhiều đối tượng, đặc biệt là người lớn tuổi, trẻ nhỏ hoặc những người mắc các bệnh mãn tính. Khi dịch acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản và đi vào phổi, nó có thể gây viêm nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến hệ hô hấp và chất lượng cuộc sống. Vậy khi mắc phải viêm phổi do trào ngược dạ dày, chúng ta cần làm gì để điều trị hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm?

Cơ chế gây viêm phổi do trào ngược dạ dày

Viêm phổi do dịch dạ dày là một tình trạng nguy hiểm phát sinh từ quá trình trào ngược dịch tiêu hóa từ dạ dày lên thực quản và thậm chí vượt qua hầu họng, thanh quản, đi vào đường hô hấp dưới – phổi. Khi người bệnh hít phải dịch dạ dày chứa axit, enzym tiêu hóa như pepsin và vi khuẩn có trong đó, hiện tượng này được gọi là “hít sặc” (aspiration). Dịch trào ngược với thành phần hóa học có tính ăn mòn và các tác nhân vi sinh vật gây tổn thương trực tiếp niêm mạc phổi, gây viêm nhiễm, từ đó dẫn đến viêm phổi hít, một dạng viêm phổi đặc biệt và khá nguy hiểm.

Quá trình viêm phổi hít thường xảy ra ở những bệnh nhân có khả năng bảo vệ đường thở suy giảm, chẳng hạn như người già, người mắc bệnh mạn tính hoặc những người bị suy giảm miễn dịch. Ngoài ra, những trường hợp mất khả năng kiểm soát việc nuốt hoặc phản xạ đóng mở khí quản như người bị đột quỵ, bệnh nhân sa sút trí tuệ, hoặc người nằm liệt giường cũng rất dễ gặp phải tình trạng này. Khi dịch dạ dày đi vào phổi, nó kích thích niêm mạc, gây viêm, làm tổn thương các nhu mô phổi, dẫn tới triệu chứng ho, khó thở, sốt và đôi khi có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng hơn như áp xe phổi hoặc suy hô hấp.

Bên cạnh đó, có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ mật thiết giữa bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) và các bệnh lý phổi mạn tính như hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Ở những bệnh nhân mắc các bệnh này, dịch trào ngược có thể làm tổn thương và kích thích niêm mạc đường hô hấp, từ đó làm nặng thêm các triệu chứng như ho, khò khè, khó thở. Đồng thời, tình trạng viêm do dịch trào ngược kéo dài cũng góp phần làm tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh phổi mạn tính, làm giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Điều trị viêm phổi do trào ngược dạ dày

Việc điều trị viêm phổi do trào ngược dạ dày thực quản (GERD) đòi hỏi sự phối hợp đồng thời giữa kiểm soát nguyên nhân gây bệnh là trào ngược và xử lý kịp thời các tổn thương phổi. Nếu chỉ tập trung điều trị viêm phổi mà bỏ qua GERD, nguy cơ tái phát viêm phổi và các biến chứng khác sẽ rất cao. Vì vậy, chiến lược điều trị cần được chia làm hai phần chính: Điều trị GERD và điều trị viêm phổi hít.

Điều trị trào ngược dạ dày (GERD)

Điều trị GERD nhằm mục tiêu giảm thiểu tình trạng axit dạ dày trào ngược lên thực quản, từ đó giảm khả năng dịch vị hoặc thức ăn đi vào đường hô hấp gây viêm phổi hít. Phương pháp điều trị bao gồm:

• Sử dụng thuốc: Thuốc ức chế bơm proton (PPI) là nhóm thuốc chủ đạo được sử dụng để giảm sản xuất axit trong dạ dày, nhờ vậy hạn chế được trào ngược và tổn thương thực quản. Ngoài ra, các thuốc kháng axit và kháng histamin H2 cũng thường được kê đơn nhằm trung hòa hoặc giảm tiết axit, hỗ trợ làm dịu niêm mạc thực quản. Người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định về liều lượng và thời gian dùng thuốc, tránh tự ý thay đổi để đảm bảo hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ.
• Thay đổi thói quen sinh hoạt: Bên cạnh dùng thuốc, người bệnh cần điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý để kiểm soát tốt bệnh lý. Hạn chế sử dụng cà phê, đồ chua, thức ăn nhiều dầu mỡ hoặc gia vị cay nóng. Tránh ăn quá no, không ăn quá sát giờ đi ngủ và nên nâng cao đầu khi ngủ để ngăn hiện tượng trào ngược vào ban đêm.
• Phẫu thuật: Trong trường hợp GERD nặng, không đáp ứng tốt với thuốc, bác sĩ có thể xem xét phẫu thuật thắt chặt cơ vòng thực quản dưới nhằm ngăn ngừa trào ngược dịch vị. Đây là phương pháp can thiệp cuối cùng và cần được thực hiện tại các cơ sở y tế chuyên khoa, đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Điều trị viêm phổi hít do trào ngược

Viêm phổi hít là hậu quả nghiêm trọng của trào ngược, khi dịch dạ dày hoặc thức ăn bị hít vào phổi gây viêm nhiễm. Việc điều trị cần được tiến hành nhanh chóng và đúng cách để tránh biến chứng nguy hiểm:

• Kháng sinh: Nếu xác định viêm phổi do nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh phù hợp dựa trên kết quả cấy vi khuẩn hoặc kinh nghiệm lâm sàng. Việc dùng kháng sinh đúng liều, đủ thời gian giúp kiểm soát viêm nhiễm hiệu quả và hạn chế kháng thuốc.
• Điều trị hỗ trợ: Với những trường hợp viêm phổi nặng, bệnh nhân có thể cần hỗ trợ hô hấp bằng oxy hoặc thậm chí thở máy để đảm bảo đủ oxy cho cơ thể, giúp phổi phục hồi tốt hơn.

Phòng ngừa viêm phổi hít do trào ngược

Phòng ngừa viêm phổi hít đóng vai trò vô cùng quan trọng để hạn chế những hậu quả nặng nề có thể xảy ra.

Trước tiên, việc nâng cao đầu giường khi nằm nghỉ là một trong những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để ngăn ngừa trào ngược dịch vị từ dạ dày lên thực quản và đường hô hấp. Tư thế này giúp hạn chế dịch dạ dày đi ngược lên, đồng thời làm giảm nguy cơ thức ăn hay chất lỏng chui vào phổi gây viêm nhiễm. Đặc biệt với những người phải nằm lâu, nằm liệt giường, việc duy trì tư thế phù hợp càng trở nên cần thiết.

Bên cạnh đó, kiểm soát tốt bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản (GERD) cũng là yếu tố then chốt trong phòng ngừa viêm phổi hít. GERD làm tăng nguy cơ trào ngược dịch axit và thức ăn vào thực quản, từ đó dễ gây ra các đợt viêm phổi hít nếu không được kiểm soát. Người bệnh cần tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, kết hợp thay đổi lối sống và ăn uống khoa học để hạn chế các cơn trào ngược.

Ngoài ra, chăm sóc vệ sinh răng miệng cũng góp phần quan trọng trong việc phòng tránh viêm phổi hít. Vi khuẩn tồn tại trong khoang miệng có thể theo dịch tiết trào ngược xuống phổi, gây nhiễm khuẩn nặng hơn. Do đó, việc vệ sinh răng miệng sạch sẽ, đánh răng đều đặn và thăm khám nha khoa định kỳ giúp giảm tải vi khuẩn, bảo vệ hệ hô hấp hiệu quả hơn.

Trào ngược dạ dày không chỉ đơn thuần là vấn đề tiêu hóa mà còn có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi hít. Vì thế, hiểu rõ cơ chế gây bệnh viêm phổi do trào ngược dạ dày, phát hiện sớm và áp dụng các biện pháp phòng ngừa thích hợp sẽ giúp hạn chế tối đa những rủi ro ảnh hưởng đến sức khỏe. Đặc biệt, với những người thuộc nhóm nguy cơ cao, việc duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh và theo dõi sức khỏe định kỳ là điều không thể bỏ qua để bảo vệ bản thân và người thân khỏi các biến chứng do trào ngược dạ dày gây ra.