Viêm xoang cấp và mãn tính khác nhau như thế nào?

Bạn thường xuyên bị nghẹt mũi, chảy mũi kéo dài, kèm theo cảm giác đau nhức quanh vùng má, trán hoặc hốc mắt? Bạn băn khoăn không biết mình đang mắc viêm xoang cấp hay đã chuyển sang mạn tính? Trên thực tế, viêm xoang là căn bệnh phổ biến và có thể gặp ở mọi lứa tuổi, song lại thường bị nhầm lẫn giữa hai thể cấp tính và mạn tính. Hiểu rõ sự khác biệt giữa viêm xoang cấp và mạn tính sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc điều trị và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

Viêm xoang cấp và mãn tính khác nhau như thế nào?

Viêm xoang cấp và viêm xoang mạn tính là hai thể bệnh phổ biến của viêm xoang, tuy giống nhau về cơ chế bệnh sinh nhưng khác biệt rõ rệt về thời gian, triệu chứng và mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh.

Viêm xoang cấp là tình trạng viêm niêm mạc xoang diễn ra trong thời gian ngắn, thường dưới 4 tuần, thường xuất hiện sau khi bị cảm lạnh, cúm hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trên. Nếu được điều trị đúng cách, viêm xoang cấp có thể khỏi hoàn toàn.

Trong khi đó, viêm xoang mạn tính là tình trạng viêm kéo dài trên 12 tuần, có thể tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Viêm xoang mạn tính thường do nhiều yếu tố phối hợp và khó điều trị dứt điểm.

Các nguyên nhân gây viêm xoang cấp:

Bên trong xoang có chức năng lọc bụi, vi khuẩn và các chất ô nhiễm nhờ vào các lông mao nhỏ và lớp chất nhầy bao phủ. Chất nhầy được dẫn lưu ra ngoài thông qua các lỗ thông xoang, giúp giữ xoang luôn sạch sẽ.

Tuy nhiên, khi các lỗ thông xoang bị tắc nghẽn, chất nhầy ứ đọng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây viêm. Nguyên nhân thường gặp gồm:

• Phù nề niêm mạc do cảm lạnh hoặc dị ứng;
• Lệch vách ngăn, polyp mũi, khối u gây cản trở lưu thông dịch;
• Rối loạn hoạt động của lông mao, điển hình như trong hội chứng Kartagener;
• Dịch xoang đặc do bệnh xơ nang hoặc các bệnh lý mạn tính khác.
• Nếu tình trạng viêm không được điều trị kịp thời, vi khuẩn có thể lan từ xoang đến các cơ quan lân cận như ổ mắt hoặc não, gây biến chứng nguy hiểm.

Nguyên nhân gây viêm xoang mạn tính:

Viêm xoang mạn tính thường do sự kết hợp của nhiều yếu tố như:

• Nhiễm trùng kéo dài: Do vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis...
• Viêm mũi dị ứng với tác nhân như bụi, phấn hoa, nấm mốc;
• Tiếp xúc với chất kích thích: Khói thuốc, ô nhiễm không khí;
• Cấu trúc xoang bất thường: Polyp mũi, lệch vách ngăn;
• Hệ miễn dịch suy yếu hoặc bệnh nền như hen suyễn, AIDS;
• Nhiễm nấm xoang ở người có cơ địa dị ứng.

Đặc biệt ở trẻ nhỏ, cấu trúc xoang chưa hoàn chỉnh nên dễ viêm nhiễm từ các cơ quan lân cận như tai giữa hoặc hốc mắt. Trẻ sơ sinh thường chỉ có xoang sàng và xoang hàm, trong khi các xoang trán và bướm chỉ phát triển đầy đủ sau tuổi dậy thì, điều này cũng giải thích vì sao biến chứng nội sọ xảy ra nhiều hơn ở trẻ lớn và người trưởng thành.

Dấu hiệu nhận biết viêm xoang cấp tính

Viêm xoang cấp là một dạng viêm niêm mạc xoang xảy ra đột ngột, thường do nhiễm vi khuẩn, virus hoặc dị ứng gây ra. Bệnh được đặc trưng bởi các triệu chứng xuất hiện và kéo dài trong thời gian ngắn, dưới 4 tuần, và có thể tự khỏi hoặc cần điều trị y tế tùy theo mức độ nặng nhẹ.

Theo các chuyên gia y tế, dựa trên thời gian kéo dài của triệu chứng, viêm xoang được phân chia thành 4 nhóm chính:

• Viêm xoang cấp tính: Triệu chứng kéo dài dưới 4 tuần;
• Viêm xoang bán cấp: Triệu chứng kéo dài từ 4 đến 12 tuần;
• Viêm xoang mạn tính: Triệu chứng tồn tại trên 12 tuần liên tục;
• Viêm xoang tái phát: Người bệnh gặp ít nhất 4 đợt viêm cấp mỗi năm, với các khoảng thời gian hồi phục hoàn toàn giữa các đợt.

Trong đó, viêm xoang cấp là giai đoạn khởi phát sớm của bệnh, dễ điều trị nếu được phát hiện kịp thời, nhưng cũng có nguy cơ chuyển thành mạn tính nếu chủ quan hoặc điều trị không đúng cách.

Triệu chứng điển hình của viêm xoang cấp

Các dấu hiệu của viêm xoang cấp thường dễ nhận biết, bao gồm:

• Chảy dịch mũi màu vàng hoặc xanh (chảy mũi trước hoặc sau họng);
• Nghẹt mũi, cảm giác tắc nghẽn khó thở;
• Giảm hoặc mất khứu giác;
• Đau nhức ở vùng mặt, đặc biệt quanh mũi, trán hoặc giữa hai mắt;
• Sốt (thường thấy ở giai đoạn cấp tính).
• Ngoài ra, một số triệu chứng phụ cũng có thể xuất hiện như: nhức đầu, đau tai, hôi miệng, đau răng, ho, mệt mỏi…

Dấu hiệu cảnh báo viêm xoang cấp nặng:

Viêm xoang cấp thường trở nên nghiêm trọng hơn nếu:

• Triệu chứng kéo dài hơn 10 ngày mà không cải thiện;
• Sốt cao trên 39 – 40°C kèm theo đau mặt và chảy mũi có mủ trong ít nhất 3–4 ngày liên tục;
• Triệu chứng ban đầu nhẹ nhưng sau đó trở nên nặng hơn trong vòng 10 ngày đầu tiên.

Nếu có những biểu hiện này, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng và giúp phục hồi nhanh hơn.

Triệu chứng và dấu hiệu nhận biết viêm xoang mạn tính

Viêm xoang mạn tính là tình trạng viêm kéo dài ở niêm mạc xoang và mũi, xảy ra trong thời gian từ 12 tuần trở lên, dù đã được điều trị bằng thuốc đúng cách. Đây là dạng viêm xoang phức tạp hơn so với viêm xoang cấp tính, dễ tái phát và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được kiểm soát hiệu quả.

Theo các chuyên gia tai mũi họng, viêm xoang mạn tính có thể được phân loại thành ba nhóm chính:

• Viêm xoang mạn tính không có polyp mũi: Là dạng phổ biến nhất, gây sưng tấy niêm mạc nhưng không hình thành khối polyp.
• Viêm xoang mạn tính có polyp mũi: Xuất hiện các khối u lành tính trong hốc mũi, gây nghẹt mũi kéo dài và mất mùi.
• Viêm mũi xoang do nấm dị ứng: Gặp ở những người có cơ địa dị ứng, phản ứng với nấm mốc trong môi trường.

Người bị viêm xoang mạn tính thường có những biểu hiện điển hình như:

• Chảy dịch mũi đục kéo dài: Dịch nhầy màu vàng hoặc xanh, có thể chảy ra phía trước hoặc xuống họng.
• Đau nhức vùng hàm mặt: Cảm giác đau âm ỉ, nặng đầu hoặc như bị đè ép ở vùng trán, giữa hai mắt hoặc hai bên má.
• Nghẹt mũi kéo dài: Khó thở một hoặc cả hai bên mũi, khiến người bệnh thường xuyên phải thở bằng miệng.

Bên cạnh đó, các triệu chứng đi kèm có thể bao gồm:

• Giảm hoặc mất khứu giác;
• Đau đầu dai dẳng, đau tai;
• Hơi thở có mùi hôi, ho khan hoặc có đờm;
• Cảm giác mệt mỏi toàn thân;
• Sốt nhẹ, tuy không phổ biến nhưng nếu có thì là dấu hiệu cảnh báo tình trạng viêm nặng.

Điểm đặc biệt của viêm xoang mạn tính là các triệu chứng kéo dài liên tục trên 3 tháng và không tự khỏi, kể cả khi người bệnh nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giảm triệu chứng.

Ngoài ra, viêm xoang tái phát cũng được xem là một dạng liên quan đến mạn tính, với đặc điểm là có ít nhất 4 đợt viêm xoang cấp trong vòng một năm, mỗi đợt thuyên giảm rồi tái phát trở lại.

Viêm xoang cấp và viêm xoang mạn tính có những đặc điểm và nguyên nhân riêng biệt, đòi hỏi cách tiếp cận và điều trị khác nhau. Nhận diện đúng thể bệnh không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn giảm nguy cơ tái phát và biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn có các triệu chứng nghi ngờ viêm xoang, đừng ngần ngại thăm khám sớm tại cơ sở y tế uy tín để được tư vấn, chẩn đoán và điều trị kịp thời, từ đó bảo vệ tốt hơn cho sức khỏe tai – mũi – họng của mình.