Xét nghiệm CA199 là gì? Ý nghĩa và những điều cần biết

CA 19-9 cũng đóng vai trò là một marker quan trọng trong chẩn đoán các loại ung thư khác như ung thư đường mật, ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày hay ung thư gan. Đáng chú ý CA 19-9 cũng có thể tăng trong một số bệnh lý đường tiêu hóa lành tính như viêm gan, xơ gan, và viêm tụy. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những điều cần biết về xét nghiệm CA199. Cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu rõ hơn về xét nghiệm CA199 và ý nghĩa của nó trong việc chẩn đoán ung thư tụy nhé!

CA 19-9 (Carbohydrate antigen 19-9) là gì?

CA 19-9 là kháng nguyên carbohydrate, được tạo ra từ tế bào ung thư và tế bào bình thường nhằm phản ứng trước sự xuất hiện của ung thư. Từ khi phương pháp đo CA 19-9 được phát hiện vào năm 1983, nó đã trở thành chỉ số quan trọng được nghiên cứu và sử dụng rộng rãi trong đánh giá ung thư tuyến tụy, đặc biệt là ung thư biểu mô tuyến tụy.

Ung thư tuyến tụy là loại khối u ác tính xuất hiện ở tế bào biểu mô tuyến tụy. Tại Việt Nam, hơn 80% các trường hợp ung thư tuyến tụy được chẩn đoán ở giai đoạn không thích hợp cho phẫu thuật hoặc đã lan rộng. Tỷ lệ sống thêm sau 5 năm của bệnh nhân ung thư tuyến tụy là rất thấp, chỉ đạt khoảng 4%.

Do đó, xét nghiệm CA 19-9, với độ nhạy đáng kể (79 - 81% ở những người có triệu chứng), đóng vai trò quan trọng trong quá trình chẩn đoán ung thư tuyến tụy và cải thiện số năm sống thêm (tiên lượng sống).

Đôi khi, nồng độ CA 19-9 cao trong máu có thể liên quan đến các loại ung thư khác hoặc một số trường hợp không phải là ung thư, như viêm gan, xơ gan, viêm tụy hay bệnh đường mật.

Vai trò của xét nghiệm CA199

Trong việc đánh giá ung thư tuyến tụy, xét nghiệm CA199 đóng vai trò quan trọng:

• Sử dụng như một chỉ số hỗ trợ cho quá trình chẩn đoán ung thư.
• Theo dõi các giai đoạn và sự tiến triển của khối u.
• Cung cấp thông tin về tiên lượng, đặc biệt là trước và sau khi thực hiện phẫu thuật.
• Kiểm tra hiệu quả của phương pháp điều trị.
• Đánh giá nguy cơ tái phát của ung thư.

Ngoài ra, xét nghiệm này thường được thực hiện cùng với các xét nghiệm khác để hỗ trợ xác định hoặc loại trừ khả năng có ung thư.

Khi nào được chỉ định làm xét nghiệm CA 19-9?

Bệnh nhân nghi ngờ mắc ung thư tuyến tụy

Tuyến tụy nằm sau dạ dày, làm cho triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng khó phát hiện và chẩn đoán. Thường khi các triệu chứng bệnh xuất hiện, bệnh thường đã ở giai đoạn nặng và khó chữa trị. Do đó, khi xuất hiện các biểu hiện như suy nhược cơ thể, chán ăn, mệt mỏi kéo dài, cổ trướng, vàng da, nước tiểu sẫm màu, phân trắng hoặc bạc màu, sốt liên tục không rõ nguyên nhân, đau co thắt vùng ổ bụng thường xuyên và liên tục, bệnh nhân nên tiến hành xét nghiệm CA 19-9 để sớm phát hiện ung thư tuyến  tụy và bắt đầu điều trị.

Theo dõi và điều trị ung thư tuyến tụy

Xét nghiệm CA 19-9 thường được thực hiện định kỳ để kiểm tra mức độ CA 19-9 trong huyết tương. Sự giảm CA 19-9 sau phẫu thuật cho biết có đáp ứng tích cực đối với liệu pháp điều trị và có thể liên quan đến thời gian sống của bệnh nhân. Kết quả này giúp quyết định liệu pháp điều trị phù hợp và kịp thời.

Theo dõi tái phát ung thư

Sau các biện pháp điều trị như phẫu thuật hoặc hóa trị, xét nghiệm CA 19-9 được thực hiện để đánh giá mức độ CA 19-9 trong huyết tương và xác định sự tái phát của ung thư. Chỉ số CA 19-9 dưới 37 UI/ml cho biết thời gian sống trung bình của bệnh nhân khoảng 32 - 36 tháng, trong khi chỉ số trên 37 UI/ml thì thời gian sống chỉ từ 12 - 15 tháng.

Nếu chỉ số CA 19-9 sau điều trị trở về giá trị an toàn hoặc giảm từ 20% đến 50%, điều này cho biết thời gian sống kéo dài hơn so với trường hợp CA 19-9 không trở về bình thường hoặc tăng lên.

Ý nghĩa của kết quả xét nghiệm CA 19-9

Kết quả xét nghiệm CA199 đóng vai trò quan trọng trong quá trình tầm soát và chẩn đoán ung thư biểu mô tuyến tụy. Tuy nhiên, do CA 19-9 không đặc hiệu chỉ cho ung thư tụy, việc giải thích kết quả xét nghiệm cần kết hợp với thông tin gồm: lịch sử bệnh, chẩn đoán hình ảnh và các xét nghiệm máu khác. CEA là một marker khối u phổ biến được sử dụng sau CA 19-9 trong quá trình chẩn đoán và quản lý ung thư tuyến tụy.

Xét nghiệm CA 19-9 cũng có ý nghĩa trong việc phân biệt ung thư và các bệnh tuyến tụy khác. Giá trị trung bình của CA 19-9 cao hơn nhiều so với ngưỡng 37 U/ml đối với khối u ác tính, trong khi hầu hết các tình trạng lành tính có giá trị trung bình CA 19-9 dưới 37 U/ml. Mức cao nhất của CA 19-9 thường được ghi nhận nhiều nhất trong ung thư tuyến tụy giai đoạn cuối.

Đối với người đang điều trị ung thư tụy, mức độ CA 19-9 thường phản ánh sự tiến triển hoặc giảm nhẹ của bệnh sau quá trình điều trị, từ đó cung cấp thông tin dự đoán về đáp ứng điều trị. Nồng độ CA 19-9 huyết thanh không trở lại bình thường hoặc tăng lên sau phẫu thuật thường gợi ý về tiên lượng xấu và chỉ ra khối u còn sót lại hoặc di căn.

Ngoài ra, CA 19-9 có thể tăng trong một loạt các loại ung thư, bao gồm ung thư đại trực tràng, ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư ống mật, ung thư phổi, ung thư vú, ung thư tử cung, ung thư buồng trứng. Ngoài ra, nó cũng có thể tăng trong một số bệnh lý khác như viêm gan, xơ gan, viêm túi mật, sỏi mật, viêm tụ, bệnh xơ nang, rối loạn phổi, thận hoặc đường tiêu hóa.

Việc khám và xét nghiệm CA 19-9 cùng với các marker ung thư khác được thực hiện dễ dàng bằng cách lấy mẫu máu từ tĩnh mạch ngoại biên, giúp ích quan trọng trong quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh, đặc biệt là trong trường hợp ung thư tuyến tụy và các loại ung thư khác.

Tóm lại, kết quả xét nghiệm CA199 đóng vai trò quan trọng trong quá trình chẩn đoán, đánh giá, và theo dõi sự đáp ứng của bệnh nhân đối với liệu pháp điều trị, không chỉ trong trường hợp ung thư tụy mà còn trong các bệnh ung thư nói chung. Người bệnh nếu có các biểu hiện nghi ngờ mắc ung thư tuy, cần phải đến cơ sở y tế để được điều trị sớm.

Xem thêm:

• Rubella igG dương tính có ý nghĩa như thế nào?
• Xét nghiệm progesterone là gì? Tại sao cần làm xét nghiệm progesterone?