Xét nghiệm mật độ xương là gì? Vì sao cần thực hiện đo mật độ xương?

Xét nghiệm mật độ xương là một phương pháp được sử dụng để đánh giá mật độ và sự khỏe mạnh của xương. Qua đó, có thể chẩn đoán và theo dõi chính xác các vấn đề liên quan đến xương như loãng xương.

Xét nghiệm mật độ xương là gì?

Đo mật độ xương (kiểm tra mật độ khoáng xương) là một phương pháp chẩn đoán bệnh loãng xương. Hiện nay, phương pháp phổ biến nhất để đo mật độ xương là quét DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry). Phương pháp này sẽ sử dụng tia X để đo lượng canxi và các khoáng chất khác có trong xương ở các vị trí như gót chân, hông, tay, cổ tay hoặc cột sống. Mật độ xương càng cao, tức là xương càng chắc khỏe và nguy cơ gãy xương càng thấp.

Để chẩn đoán và đánh giá mức độ loãng xương cũng như dự báo nguy cơ gãy xương và theo dõi quá trình điều trị, ta sử dụng phương pháp đo khối lượng xương (BMD) bằng cách sử dụng phương pháp DXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry) tại các vị trí như xương vùng khớp háng hoặc cột sống thắt lưng.

Phương pháp đo khối lượng xương tại các vị trí ngoại vi như gót chân, ngón tay bằng các phương pháp siêu âm, DXA được sử dụng để tầm soát loãng xương trong cộng đồng.

Vì sao cần đo mật độ xương?

Loãng xương là một căn bệnh nguy hiểm liên quan đến xương khớp, do đó việc đo mật độ xương là phương pháp tốt nhất để xác định tình trạng xương khớp, phát hiện bệnh sớm từ đó có hướng điều trị kịp thời.

Ngoài ra, việc đo mật độ xương còn giúp giảm nguy cơ chấn thương cho người bệnh, ngăn chặn bệnh tình tiến triển nặng hơn, đồng thời hỗ trợ cải thiện tình hình sức khỏe của bệnh nhân.

Đối tượng nào cần thực hiện đo mật độ xương

Các đối tượng có nguy cơ mắc bệnh loãng xương bao gồm:

• Phát triển thể chất kém từ thuở nhỏ, có chỉ số BMI < 19, bị còi xương, suy dinh dưỡng và chế độ ăn thiếu protein, canxi hoặc không cân đối tỷ lệ canxi/phốt pho trong chế độ ăn. Thiếu vitamin D hoặc cơ thể không hấp thu được đầy đủ vitamin D dẫn đến việc giảm khối lượng khoáng chất trong xương ở tuổi trưởng thành.
• Gia đình có cha/mẹ bị loãng xương hoặc gãy xương trước đó.
• Ít hoạt động và bất động quá lâu do bệnh tật hoặc công việc.

• Sử dụng quá nhiều rượu, bia, cà phê, thuốc lá,... làm giảm hấp thu canxi ở đường tiêu hoá.
• Mắc một số bệnh như suy buồng trứng sớm, mãn kinh sớm, thiểu năng tinh hoàn, bệnh cường tuyến giáp, cường tuyến vỏ thượng thận, bệnh suy thận mạn, viêm khớp dạng thấp và thoái hoá khớp.
• Đang trong quá trình sử dụng các loại thuốc như thuốc chống động kinh, thuốc điều trị tiểu đường, thuốc chống đông và đặc biệt là nhóm thuốc kháng viêm corticosteroid.
• Người già, người cao tuổi.

Một số lưu ý khi thực hiện xét nghiệm mật độ xương

Phương pháp đo mật độ xương sử dụng công nghệ DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) để đánh giá mật độ khoáng chất trong xương, từ đó giúp xác định nguy cơ loãng xương.

Khi thực hiện phương pháp đo mật độ xương, cần lưu ý những điều sau đây:

• Phương pháp đo mật độ xương không đồng nghĩa với phương pháp quét xương. Phương pháp quét xương được sử dụng để kiểm tra các vấn đề như gãy xương, nhiễm trùng xương, ung thư hoặc các bất thường khác trong cấu trúc xương.
• Phương pháp đo mật độ xương không yêu cầu tiêm thuốc vào cơ thể trước khi thực hiện. Người bệnh không cần lo lắng vì lượng tia X chiếu vào cơ thể rất nhỏ, thậm chí ít hơn so với khi chụp X-quang vùng ngực.
• Phương pháp đo mật độ xương sử dụng công nghệ DEXA có độ chính xác cao (khoảng 90%), nhưng có một lượng phóng xạ nhỏ chiếu vào cơ thể. Tuy nhiên, lượng tia X này rất thấp và không gây nguy hiểm cho người bệnh.
• Trường hợp không thể thực hiện phương pháp đo mật độ xương DEXA là khi người bệnh đã tiêm chất tương phản hoặc bari trong quá trình chụp CT hoặc đang tham gia các thử nghiệm y học hạt nhân.

Tóm lại, phương pháp đo mật độ xương là quá trình không cần tiêm thuốc, là phương pháp quan trọng để đánh giá nguy cơ loãng xương mà không gây nguy hiểm cho người bệnh.

Cần theo dõi, quản lý bệnh loãng xương thế nào?

Bệnh nhân cần được theo dõi và quản lý một cách liên tục để đảm bảo tuân thủ đúng quy trình điều trị. Việc không tuân thủ sẽ làm giảm hiệu quả của liệu pháp.

Đo khối lượng xương (sử dụng phương pháp DXA) được thực hiện hai lần trong vòng 2 năm để theo dõi và đánh giá kết quả điều trị.

Thời gian điều trị loãng xương kéo dài từ 3 đến 5 năm (phụ thuộc vào mức độ loãng xương). Sau đó, tình trạng bệnh của người bệnh sẽ được đánh giá lại và bác sĩ sẽ chỉ định các liệu pháp tiếp theo.

Phát hiện các bệnh lý về xương khớp là rất khó, do đó chúng ta cần chủ động trong việc phòng bệnh. Bên cạnh việc duy trì một chế độ dinh dưỡng đúng cách, việc thực hiện xét nghiệm mật độ xương định kỳ là một phương pháp đơn giản để phòng ngừa các bệnh nguy hiểm liên quan đến xương khớp, đồng thời đảm bảo việc điều trị kịp thời và duy trì một cuộc sống chất lượng.

Ly Huỳnh

Nguồn tham khảo: Tổng hợp