Chàm đồng tiền: Nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị

Chàm đồng tiền là gì?

Chàm đồng tiền hay còn được gọi là chàm dạng đĩa hoặc viêm da đồng tiền. Đây là một bệnh viêm da mãn tính, đặc trưng bởi nhiều tổn thương hình đồng xu, ngứa, đôi khi rỉ dịch trong, thường thấy ở tứ chi và ít gặp hơn là thân mình. Chàm đồng tiền là bệnh không lây nhiễm do đó nếu có tiếp xúc với sang thương chàm đồng tiền của người khác thì bạn cũng không bị lây bệnh.

Hầu hết các trường hợp chàm đồng tiền cải thiện đáng kể trong vòng 7 đến 10 ngày sau khi điều trị, nhưng thời gian thực tế còn phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng hoặc lan rộng của sang thương ban đầu.

Chàm đồng tiền là bệnh có thể gặp phải ở bất kỳ ai, nhưng chủ yếu đến phụ nữ từ 15 đến 25 tuổi và nam giới từ 50 đến 65 tuổi. Tỷ lệ mắc bệnh dao động từ 0,1% đến 9,1%.

Ngoài ra, chàm đồng tiền có thể bị chẩn đoán nhầm với các tình trạng da khác như vảy nến, nấm da vì triệu chứng khá tương đồng nhau. Cần phải chẩn đoán chính xác bệnh vì cách điều trị mỗi bệnh là khác nhau. 

Những dấu hiệu và triệu chứng của chàm đồng tiền

Bệnh chàm đồng tiền gây ra các mảng chàm hình tròn hoặc hình bầu dục. Nó có thể xuất hiện ở bất kỳ bộ phận nào của cơ thể, nhưng thường ít xuất hiện ở mặt hoặc da đầu. Dấu hiệu đầu tiên của bệnh chàm đồng tiền thường là một nhóm các đốm nhỏ hoặc vết sưng trên da. Sau đó, chúng nhanh chóng kết hợp với nhau để tạo thành các mảng lớn hơn có thể có kích thước từ vài mm đến vài cm. Màu sắc của chàm đồng tiền có thể khác nhau, tùy thuộc vào màu da của bạn. Chúng có thể có màu hồng, đỏ hoặc nâu.

Ban đầu, những vết chàm này thường sưng tấy, phồng rộp và rỉ dịch. Tổn thương da này thường rất ngứa, đặc biệt là vào ban đêm. Theo thời gian, các mảng da này có thể trở nên khô, đóng vảy, nứt và bong tróc. Các vết chàm đồng tiền đôi khi có thể bị nhiễm trùng. Dấu hiệu nhiễm trùng có thể bao gồm:

• Sốt;
• Rỉ ra rất nhiều dịch trong hoặc dịch vàng;
• Vùng da xung quanh các sang thương trở nên nóng, sưng, đỏ và đau.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của chàm đồng tiền. Bác sĩ da liễu sẽ thăm khám và đề nghị một vài xét nghiệm giúp chẩn đoán bệnh và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

Nguyên nhân dẫn đến chàm đồng tiền

Nguyên nhân dẫn đến chàm đồng tiền vẫn chưa được biết rõ. Chàm đồng tiền có thể liên quan tới những yếu tố sau:

• Dị ứng;
• Nhiễm vi khuẩn (ví dụ như Staphylococcus);
• Tiếp xúc với các loại vải thô (ví dụ như len);
• Môi trường quá khô;
• Thường xuyên tắm hoặc tắm bằng nước nóng;
• Chấn thương hoặc tổn thương da, như vết bỏng, vết xước hoặc vết côn trùng cắn;
• Sử dụng xà phòng gây kích ứng và làm khô da.

Những ai có nguy cơ mắc chàm đồng tiền

Những đối tượng có nguy cơ mắc chàm đồng tiền bao gồm:

• Phụ nữ từ 15 đến 25 tuổi;
• Nam giới từ 50 đến 65 tuổi;
• Người có bệnh hen suyễn;
• Đang sử dụng một số loại thuốc như thuốc kháng vi-rút, Interferon, Isotretinoin, Retinoids, Ribavirin;
• Cơ địa dễ bị dị ứng da.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải chàm đồng tiền

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc chàm đồng tiền bao gồm:

• Tắm thường xuyên bằng nước ấm;
• Nghiện rượu;
• Mỹ phẩm, đồ vệ sinh cá nhân, thuốc làm khô da;
• Thay đổi nhiệt độ đột ngột;
• Sống ở môi trường khí hậu quá lạnh, thời tiết hanh khô;
• Căng thẳng tâm lý;
• Chấn thương da.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán chàm đồng tiền

Hãy đến gặp bác sĩ da liễu, là chuyên gia về các tình trạng da. Bác sĩ sẽ hỏi bệnh, khám bệnh để chẩn đoán xác định có thật sự là chàm đồng tiền hay là các bệnh da khác có triệu chứng tương tự chàm đồng tiền. Ngoài ra, bác sĩ sẽ tìm ra các nguyên nhân gây bệnh và đưa lời khuyên để bạn có thể ngăn ngừa bệnh bùng phát.

Bác sĩ thường chẩn đoán chàm đồng tiền bằng thăm khám da trên lâm sàng. Các xét nghiệm thường không cần thiết. Nhưng đôi khi, bác sĩ sẽ chỉ định một vài xét nghiệm để giúp phân biệt với các nguyên nhân khác gây ra bệnh, các xét nghiệm sẽ được chỉ định bao gồm:

• Cạo tổn thương da và nhuộm soi dưới kính hiển vi;
• Xét nghiệm dị ứng;
• Nuôi cấy vi khuẩn trên da;
• Sinh thiết da.

Phương pháp điều trị chàm đồng tiền

Điều trị nhằm mục đích:

• Ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Kiểm soát triệu chứng.
• Phục hồi hàng rào bảo vệ da tự nhiên.
• Hướng dẫn cách chăm sóc da tốt để ngăn ngừa các đợt bùng phát trong tương lai.

Các phương pháp điều trị chàm đồng tiền bao gồm:

• Bảo vệ da khỏi bị thương: Loại viêm da này thường bắt đầu sau những vết thương nhỏ trên da nên cần phải bảo vệ da cẩn thận. Nếu tay bị ảnh hưởng, hãy sử dụng găng tay và dụng cụ để đảm bảo da không bị kích ứng do ma sát, chất tẩy rửa, dung môi, hóa chất khác hoặc ngâm nước quá nhiều.
• Thoa chất làm mềm da thường xuyên: Chất làm mềm bao gồm chất thay thế xà phòng và kem dưỡng ẩm. Chúng có thể được sử dụng thường xuyên để giảm ngứa, đóng vảy và khô da. Chất làm mềm chỉ nên được sử dụng trên vùng da không có vết thương hở để giảm khô. Có thể cần phải thử nhiều sản phẩm khác nhau để tìm ra sản phẩm phù hợp.
• Tránh các chất gây dị ứng: Bạn có thể đến cơ sở y tế làm xét nghiệm kiểm tra dị ứng để có thể phòng tránh tiếp xúc với chất gây dị ứng.
• Corticosteroid bôi tại chỗ: Corticosteroid tại chỗ là các loại kem hoặc thuốc mỡ bôi ngoài da 1-2 lần mỗi ngày trong 2-4 tuần. Steroid tại chỗ làm giảm các triệu chứng và giảm phản ứng viêm ở da.
• Thuốc kháng sinh bôi tại chỗ (Erythromycin, Flucloxacillin): Thường được kê đơn nếu chàm đồng tiền có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, nóng, đỏ, đau và rỉ dịch tại vị trí tổn thương.

Các phương pháp điều trị khác được chỉ định cho người bệnh mắc chàm đồng tiền mức độ nặng bao gồm:

• Thuốc kháng histamin đường uống: Thuốc kháng histamin có thể làm giảm ngứa ở một số bệnh nhân mắc bệnh chàm đồng tiền, đặc biệt là vào ban đêm.
• Quang trị liệu: Trị liệu bằng ánh sáng 2-3 lần mỗi tuần trong 6–12 tuần đối với bệnh chàm đồng tiền lan rộng hoặc toàn thân có thể làm, giảm viêm, giảm ngứa và cải thiện tình trạng phát ban.
• Corticosteroid đường uống: Corticosteroid đường uống được chỉ định cho các trường hợp bệnh chàm đồng tiền toàn thân.

Chàm đồng tiền dai dẳng, tái đi tái lại nhiều lần có thể được điều trị thêm bằng Methotrexate, Azathioprine hoặc Cyclosporin. Những loại thuốc này cần được bác sĩ da liễu chuyên khoa chỉ định và theo dõi cẩn thận.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của chàm đồng tiền

Chế độ sinh hoạt:

• Tắm khoảng 15 phút hoặc ít hơn.
• Tắm bằng nước ấm đến lạnh, không tắm nước quá nóng.
• Tắm bằng xà phòng có nhãn dành cho da nhạy cảm.
• Sau khi tắm, khi da còn ẩm, hãy dưỡng ẩm bằng kem đặc để khóa ẩm.
• Mặc loại vải mềm, thoáng khí.
• Tránh các sản phẩm chăm sóc da và bột giặt có chứa hương liệu hoặc thuốc nhuộm.
• Tránh quần áo chật và các loại vải gây khó chịu.
• Quản lý căng thẳng, có thể tập thiển, yoga hoặc gặp bạn bè để giải tỏa căng thẳng.
• Nên có máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ.
• Tránh bị côn trùng cắn hoặc các vật gây tổn thương da.

Chế độ dinh dưỡng:

Một số thực phẩm sẽ làm nặng hơn bệnh chàm đồng tiền. Do đó, nên tránh sử dụng hoặc dùng với số lượng ít. Các thực phẩm đó bao gồm:

• Lúa mì (thực phẩm chứa gluten);
• Đậu nành;
• Quả nho;
• Bông cải xanh;
• Trứng;
• Sữa, bao gồm sữa chua, sữa bò, phô mai và bơ;
• Cà chua;
• Trái cây sấy;
• Các loại gia vị như quế và vani.

Một số thực phẩm có thể cải thiện triệu chứng ngứa của chàm đồng tiền, làm dịu da, ngăn ngừa các đợt bùng phát chàm đồng tiền. Các thực phẩm đó bao gồm:

• Dầu omega-3: Có trong dầu cá, dầu oliu;
• Beta-carotene: Có trong cà rốt, bí đỏ;
• Vitamin D: Có trong cá hồi, cá ngừ và cá thu;
• Củ cải đường;
• Yến mạch.

Phương pháp phòng ngừa chàm đồng tiền hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh chàm đồng tiền bùng phát trong tương lai, hãy thực hành các mẹo chăm sóc da thông minh được nêu ở trên. Điều đó bao gồm việc sử dụng kem dưỡng ẩm thường xuyên, tắm trong vòng 15 phút và sử dụng máy tạo độ ẩm vào những ngày khô lạnh. Nếu chàm đồng tiền là do dị ứng tiếp xúc, hãy tránh các tác nhân gây dị ứng để ngăn ngừa bùng phát chàm đồng tiền.