Hăm tã là gì? Nguyên nhân, yếu tố nguy cơ, cách phòng ngừa và điều trị

Hăm tã là gì? 

Hăm tã là một dạng viêm da phổ biến đặc trưng bởi sự xuất hiện của một mảng da đỏ tươi ở vùng mông của trẻ nhỏ. Hăm tã thường ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh, mặc dù ai mặc tã thường xuyên cũng đều có thể bị hăm tã. 

Hăm tã thường liên quan đến tình trạng ẩm ướt vùng mang tã, sự nhạy cảm của da trẻ hoặc thói quen thay tã không thường xuyên.

Những dấu hiệu và triệu chứng của hăm tã

Hăm tã đặc trưng bởi sự xuất hiện của một mảng da đỏ tươi kèm hồng ban ở vùng mông của trẻ. Trong trường hợp phát ban nặng, vùng da có thể có màu đỏ tươi hoặc thậm chí chảy máu. Nếu có tình trạng nhiễm trùng, có thể có đóng mài hoặc chảy mủ ở vùng da mang tã.

Tác động của hăm tã đối với sức khỏe

Rất hiếm khi phải nhập viện vì hăm tã. Ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ là không đáng kể tuy nhiên hăm tã có thể khiến trẻ đau, quấy khóc.

Biến chứng có thể gặp khi bị hăm tã

Vùng da viêm có thể bị nhiễm khuẩn với các triệu chứng như chảy mủ hoặc đóng mài vàng, kèm sốt, phát ban. Trong trường hợp này, có thể trẻ đang bị một tình trạng nhiễm trùng gọi là chốc lây và cần được điều trị bằng thuốc kháng sinh.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Ban đỏ không thuyên giảm mặc dù đã điều trị bằng các thuốc không kê đơn trong 4 - 7 ngày.

• Tình trạng phát ban ngày càng nặng hơn hoặc lan sang các vùng khác của cơ thể.

• Phát ban kèm chảy mủ, đóng mài và trẻ bị sốt.

• Nếu nghi ngờ phát ban có thể là do dị ứng. 

• Phát ban kèm theo tiêu chảy kéo dài hơn 48 giờ.

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào nêu trên xảy ra, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn. Chẩn đoán và điều trị sớm sẽ giảm nguy cơ tăng nặng của bệnh và giúp bạn mau chóng hồi phục sức khỏe.

Nguyên nhân dẫn đến hăm tã

Hăm tã có thể do một số nguyên nhân, bao gồm:

• Da trẻ bị kích ứng từ phân và nước tiểu. Tiếp xúc lâu với nước tiểu hoặc phân có thể gây kích ứng làn da nhạy cảm của trẻ và trẻ có thể dễ bị hăm tã hơn nếu trẻ bị tiêu chảy vì phân dễ gây kích ứng  hơn so với nước tiểu.

• Sự ma sát do tã hoặc quần áo chật chội lên da có thể dẫn hăm tã.

• Dị ứng với một chất nào đó. Da của bé có thể phản ứng với khăn lau, với vật liệu của tã hoặc chất tẩy rửa, thuốc tẩy hoặc chất làm mềm vải được sử dụng để giặt tã vải.

• Nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc nấm. Khu vực được bao phủ bởi tã như mông, đùi và bộ phận sinh dục đặc biệt dễ bị tổn thương vì vùng này thường ấm và ẩm, là nơi sinh sản hoàn hảo của vi khuẩn và nấm men. 

• Trẻ bắt đầu ăn thức ăn đặc, thành phần trong phân của trẻ sẽ thay đổi. Điều này làm tăng khả năng bị hăm tã. Những thay đổi trong chế độ ăn của bé cũng có thể làm tăng số lần đi phân, có thể dẫn đến hăm tã. Nếu trẻ bú sữa mẹ, trẻ có thể bị hăm tã do phản ứng với thức ăn mà người mẹ đã ăn.

• Da nhạy cảm. Trẻ sơ sinh có tiền sử mắc các bệnh về da, chẳng hạn như viêm da dị ứng hoặc viêm da tiết bã (chàm) có thể dễ bị hăm tã hơn. Tuy nhiên, vùng da bị kích ứng của bệnh viêm da dị ứng và chàm chủ yếu ảnh hưởng đến các vùng khác ngoài vùng quấn tã.

• Sử dụng thuốc kháng sinh. Thuốc kháng sinh tiêu diệt cả các lợi khuẩn có lợi cho da của bé. Sử dụng kháng sinh cũng làm tăng nguy cơ tiêu chảy. Trẻ bú mẹ có mẹ dùng thuốc kháng sinh cũng có nguy cơ bị hăm tã cao hơn.

Yếu tố làm tăng nguy cơ hăm tã:

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc hăm tã, bao gồm:

• Dùng tã quá chật;

• Da trẻ nhạy cảm hoặc trẻ có tiền sử mắc bệnh lý da khác như viêm da dị ứng, chàm;

• Cho trẻ tiếp xúc với kháng sinh thường xuyên;

• Trẻ bắt đầu ăn một loại thức ăn mới.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán hăm tã

Chẩn đoán thường dựa trên tiền sử và khám lâm sàng tình trạng phát ban. Các test xét nghiệm thường không cần thiết. Nếu hăm tã xuất hiện là do phản ứng dị ứng, bác sĩ có thể làm xét nghiệm da để tìm ra nguyên nhân gây ra dị ứng.

Phương pháp điều trị hăm tã hiệu quả

Cách điều trị tốt nhất cho hăm tã là giữ cho da của bé sạch sẽ và khô ráo nhất có thể. 

Khi thay tã, hãy lau sạch khu vực này nhẹ nhàng bằng khăn mềm, lau nhẹ nhàng hoặc dùng tia nước từ bình. Không chà xát da quá mạnh và tránh lau bằng cồn vì cồn có thể gây kích ứng vùng da của bé.

Nếu tình trạng hăm tã của bé vẫn tiếp diễn mặc dù đã được điều trị tại nhà, bác sĩ có thể kê đơn:

• Kem hydrocortisone (steroid) nhẹ.

• Kem trị nấm nếu bé bị nhiễm nấm.

• Thuốc kháng sinh bôi hoặc uống, nếu bé bị nhiễm khuẩn.

Chỉ sử dụng các loại kem hoặc thuốc mỡ có chứa steroid nếu bác sĩ nhi khoa hoặc bác sĩ da liễu của bé đề nghị. Lưu ý việc sử dụng các loại steroid mạnh hoặc sử dụng thường xuyên có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng khác cho trẻ.

Phát ban ở tã thường cần vài ngày để cải thiện và phát ban có thể tái phát nhiều lần. Nếu tình trạng phát ban vẫn tiếp diễn mặc dù đã được điều trị, có thể cần đưa bé đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của hăm tã

Chế độ sinh hoạt:

• Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ trong việc điều trị. 

• Liên hệ ngay với bác sĩ khi cơ thể có những bất thường trong quá trình điều trị.

• Thăm khám định kỳ để được theo dõi tình trạng sức khỏe, diễn tiến của bệnh và để bác sĩ tìm hướng điều trị phù hợp trong thời gian tiếp theo nếu bệnh chưa có dấu hiệu thuyên giảm.

Phương pháp phòng ngừa hăm tã hiệu quả

Để phòng ngừa bệnh hiệu quả, bạn có thể tham khảo một số gợi ý dưới đây:

• Thay tã thường xuyên hơn, rửa tay trước khi thay tã cho trẻ;

• Rửa sạch vùng mông trẻ với nước ấm mỗi lần thay tã;

• Lau khô vùng da ở mông trẻ nhẹ nhàng với khăn sạch, không chà sát gây kích ứng làn da mỏng manh của bé;

• Đừng siết chặt tã hoặc mặc tã quá chặt;

• Khi có thể, hãy để bé có nhiều thời gian hơn trong ngày không cần quấn tã. Để da tiếp xúc với không khí là một cách tự nhiên và nhẹ nhàng để da khô.