Clotiazepam - Kiểm soát chứng rối loạn lo âu và mất ngủ

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Clotiazepam.

Loại thuốc

Thuốc điều trị rối loạn lo âu và chứng mất ngủ.

Dạng thuốc và hàm lượng

Viên nén: 5 mg, 10 mg.

Rối loạn giấc ngủ (mất ngủ) liên quan đến lo âu.

Trạng thái lo âu.

Nhóm dược lý: Thianodiazepines.

Tính chất dược lực của clotiazepam tương tự như các sản phẩm thuộc nhóm benzodiazepine.

Cơ chế hoạt động của clotiazepam là một dẫn xuất thianodiazepine vẫn chưa được biết đầy đủ. Phương pháp tác động tương tự như nhóm benzodiazepine, hoạt động chủ yếu ở cấp độ hệ thống limbic, vùng não liên quan trực tiếp đến các trạng thái cảm xúc. Hoạt động của các benzodiazepin liên quan đến việc tăng cố định acid gamma-aminobutyric (GABA) tại các thụ thể GABA-ergic, giúp tăng cường khả năng ức chế của GABA.

Về mặt dược lực học, clotiazepam, giống như tất cả các thuốc benzodiazepin, có tác dụng giải lo âu, chống co giật, giãn cơ và thôi miên.

Hấp thu và phân bố

Sau khi uống, nồng độ tối đa trong huyết tương đạt được sau khoảng 60 phút và thời gian bán thải của clotiazepam là 3 đến 4 giờ.

Chuyển hóa và thải trừ

Clotiazepam được chuyển hóa nhanh và rộng (thời gian bán thải của các chất chuyển hóa thay đổi từ 3 đến 18 giờ). Một số chất chuyển hóa này góp phần vào tác dụng dược lý của clotiazepam. Chất thải trừ không thay đổi không được tìm thấy trong nước tiểu. Sự liên kết với albumin huyết thanh người là 93% đến 95%.

Tương tác Clotiazepam với các thuốc khác

Thận trọng khi sử dụng Clotiazepam với thuốc trầm cảm tác động lên thần kinh trung ương: Tác dụng ức chế thần kinh trung ương có thể xảy ra khi sử dụng đồng thời với thuốc chống loạn thần, thuốc ngủ, thuốc giải lo âu, thuốc an thần, thuốc ức chế MAO và thuốc chống trầm cảm khác, thuốc giảm đau gây mê, thuốc chống co giật, thuốc gây mê và thuốc kháng histamine có tác dụng an thần.

Opioid

Sử dụng đồng thời các loại thuốc an thần như benzodiazepine hoặc liên quan đến opioid, ma túy làm tăng nguy cơ an thần, ức chế hô hấp, hôn mê và hậu quả là tử vong do tác dụng trầm cảm trên hệ thống thần kinh trung ương. Liều lượng và thời gian sử dụng đồng thời nên được giới hạn.

Thuốc giảm đau gây nghiện cũng có thể có tác dụng tăng cường sự hưng phấn, dẫn đến tâm lý lệ thuộc.

Các hợp chất ức chế một số enzym gan (đặc biệt là cytochrom P450) có thể tăng cường hoạt động của benzodiazepin. Điều này cũng áp dụng, ở một mức độ thấp hơn, đối với các thuốc benzodiazepin chỉ liên hợp để được chuyển hóa.

Sự thanh thải chuyển hóa của clotiazepam không bị ảnh hưởng đáng kể khi dùng chung thuốc tránh thai, cimetidine và isoniazid.

Tương tác với thực phẩm

Không khuyến cáo sử dụng đồng thời với rượu: Có thể tăng tác dụng an thần và ảnh hưởng đến khả năng lái xe và sử dụng máy móc.

Tương kỵ thuốc

Theophylline là một chất đối kháng benzodiazepine.

Quá mẫn cảm với clotiazepam.

Bệnh nhược cơ.

Suy hô hấp mãn tính nặng.

Bệnh tăng nhãn áp góc đóng cấp tính.

Hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn.

Suy gan nặng.

Trẻ em dưới 6 tuổi.

Người lớn

Đối với trạng thái lo lắng và căng thẳng thần kinh, liều khuyến cáo là 10 đến 15 mg mỗi ngày, chia thành hai đến ba liều.

Đối với rối loạn giấc ngủ, liều khuyến cáo là 10 mg Clotiazepam.

Trừ khi có lời khuyên khác của bác sĩ, thời gian điều trị không được quá 8 đến 12 tuần.

Trẻ em và thanh thiếu niên

Trẻ em từ 6 tuổi:

• Liều khuyến cáo là 2,5 mg cho mỗi 25 kg thể trọng, một hoặc hai lần một ngày.
• Đối với rối loạn giấc ngủ, 2,5 đến 5 mg trước khi đi ngủ.

Trẻ em dưới 6 tuổi:

• Ở trẻ em dưới 6 tuổi, chỉ nên dùng benzodiazepin sau khi đã quyết định và dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa (bác sĩ thần kinh, bác sĩ tâm thần), điều này cũng giúp xác định liều lượng chính xác

Để giảm nguy cơ phụ thuộc, điều trị nên càng ngắn càng tốt và không quá 4 tuần, trừ khi có lời khuyên khác của bác sĩ. Sau khi dùng liều cao kéo dài, nên giảm liều dần dần.

Người cao tuổi

Đối với trạng thái lo lắng và căng thẳng thần kinh, liều khuyến cáo thấp hơn và là 7,5 mg đến 10 mg Clotiazepam.

Thường gặp

• Mệt mỏi, đau nhức.
• Rối loạn hệ thần kinh: Sa sút trí tuệ, nhức đầu, buồn ngủ, lú lẫn.
• Rối loạn cơ xương và mô liên kết: Giảm trương lực cơ.
• Rối loạn mạch máu: Chóng mặt.
• Rối loạn tiêu hoá: Khô miệng.

Hiếm gặp

• Rối loạn hệ thần kinh: Mất điều hoà.
• Rối loạn mạch máu: Hạ huyết áp, ngất.
• Rối loạn máu và hệ bạch huyết: Giảm bạch cầu.
• Rối loạn gan mật: Thay đổi chức năng gan đặc biệt là vàng da và tăng transaminase.
• Rối loạn hệ thống miễn dịch: Rất hiếm khi xảy ra phản ứng phản vệ.
• Rối loạn da và mô dưới da: Dị ứng.

Không xác định tần suất (nếu có)

• Rối loạn hệ thần kinh: Hiệu ứng nôn nao (buồn ngủ khi thức giấc) khi dùng thuốc vào buổi tối muộn, lú lẫn ở người cao tuổi, rối loạn trí nhớ và nhân cách, các triệu chứng hoang tưởng.
• Rối loạn mắt: Nhìn đôi và rối loạn thị giác.
• Rối loạn tiêu hoá: Buồn nôn, nôn, tăng cảm giác thèm ăn.
• Hệ hô hấp – rối loạn lồng ngực và trung thất: Ức chế hô hấp ở bệnh nhân suy hô hấp mãn tính.
• Rối loạn hệ sinh sản và vú: Rối loạn tình dục, rối loạn kinh nguyệt và rụng trứng, nữ hoá tuyến vú.
• Rối loạn da và mô dưới da: Ban đỏ, nổi mề đay.

Lưu ý chung khi dùng Clotiazepam

Sau khi sử dụng thuốc trong vài tuần, tác dụng của thuốc có thể giảm.

Lệ thuộc thuốc

Việc sử dụng thuốc có thể dẫn đến sự lệ thuộc về thể chất và tâm lý. Nguy cơ tăng lên theo liều lượng và thời gian điều trị, nguy cơ cao ở những bệnh nhân có tiền sử lạm dụng rượu hoặc ma tuý.

Trường hợp bị lệ thuộc thuốc, ngừng điều trị đột ngột có thể gây ra cái triệu chứng cai thuốc như nhức đầu, đau cơ, co thắt, lo lắng tột độ, căng thẳng, kích động, nhầm lẫn và cáu kỉnh. Trường hợp nghiêm trọng hơn, có thể xảy ra sự giảm khả năng tự chủ, tăng huyết áp, buồn ngủ, ngứa ra chân tay, quá mẫn cảm với ánh sáng, tiếng ồn và tiếp xúc cơ thể, ảo giác hoặc chứng động kinh.

Mất ngủ hoặc lo lắng tái phát: Khi ngừng điều trị, các triệu chứng thoáng qua có thể xuất hiện trở lại và ở dạng nghiêm trọng hơn dẫn đến việc điều trị bằng clotiazepam không hiệu quả. Ngoài ra, có thể kèm theo các triệu chứng khác như thay đổi tâm trạng, lo lắng hoặc rối loạn giấc ngủ và kích động. Vì đó là nguy cơ của triệu chứng cai thuốc và hiệu ứng phục hồi lớn hơn khi ngừng điều trị đột ngột, do đó việc ngừng điều trị dần dần được khuyến khích.

Thời gian điều trị

Thời gian điều trị càng ngắn càng tốt tuỳ thuộc vào chỉ định. Thời gian điều trị không được kéo dài hơn 4 tuần ở bệnh nhân mất ngủ và ở bệnh nhân có triệu chứng lo lắng là từ 8 đến 12 tuần, bao gồm cả giai đoạn giảm liều Clotiazepam. Chỉ nên kéo dài thời gian điều trị sau khi đánh giá lại tình trạng của bệnh nhân.

Khi bắt đầu điều trị bệnh nhân nên được thông báo rằng việc điều trị có giới hạn và có thể xảy ra phản ứng phục hồi, do đó nên thận trọng với những triệu chứng này khi ngừng điều trị.

Triệu chứng mất trí nhớ

Benzodiazepin có thể gây ra chứng quên thuận chiều, thường xảy ra vài giờ sau khi dùng thuốc. Để giảm nguy cơ này, bệnh nhân nên được đảm bảo rằng họ có giấc ngủ không bị gián đoạn trong 7 – 8 giờ.

Khi dùng thuốc benzodiazepin có thể dẫn đến thiếu kiên nhẫn, kích động, khó chịu, hung hăng, ảo giác, nổi giận, ác mộng, rối loạn tâm thần, hành vi không phù hợp và các tác dụng phụ khác về hành vi. Trong trường hợp này, việc sử dụng thuốc nên gián đoạn. Những tác dụng này có thể phổ biến hơn ở trẻ em và người cao tuổi.

Khi điều trị với liều khuyến cáo tối đa không có tác dụng hoặc không còn tác dụng như mong đợi, không nên tăng liều thêm nữa vì nguy cơ khuếch đại các tác dụng phụ và nguy cơ lệ thuộc thuốc.

Thận trọng khi bắt đầu điều trị ở bệnh nhân động kinh.

Bệnh nhân cao tuổi/ rối loạn não/ suy hô hấp

Bệnh nhân cao tuổi hoặc suy nhược cơ thể có thể nhạy cảm hơn với thuốc, clotiazepam nên được thận trọng khi sử dụng vì nguy cơ buồn ngủ hoặc yếu cơ xương có thể làm tăng nguy cơ té ngã gây nên hậu quả nghiêm trọng ở những đối tượng này. Bệnh nhân cao tuổi nên được giảm liều, liều thấp hơn cũng được khuyến nghị.

Bệnh nhân suy thận

Nên điều chỉnh liều ở bệnh nhân suy thận nặng. Cần giảm liều ở bệnh nhân suy thận.

Bệnh nhân suy gan

Không sử dụng cho bệnh nhân suy gan nặng vì có thể gây ra bệnh não. Trường hợp suy gan trung bình và nhẹ, nên giảm liều clotiazepam. Cần thực hiện các biện pháp điều trị thích hợp như ngừng điều trị trong trường hợp chức năng gan bị thay đổi.

Bệnh nhân suy tim

Khuyến cáo nên điều chỉnh liều ở bệnh nhân suy tim.

Trẻ em

Chỉ nên dùng benzodiazepin cho trẻ em sau khi đã được đánh giá cẩn thận về sự cần thiết của việc điều trị như những chỉ định cụ thể hiếm gặp sau khi quyết định và dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa (bác sĩ thần kinh, bác sĩ tâm thần). Trẻ em nhạy cảm hơn với tác dụng của thuốc trên thần kinh trung ương.

Sự phát triển không đầy đủ của quá trình trao đổi chất có thể ngăn cản 1 phần hoặc hoàn toàn sự hình thành các chất chuyển hoá không hoạt động.

Benzodiazepin không nên được sử dụng một mình để điều trị trầm cảm hoặc lo lắng liên quan đến trầm cảm (chúng có thể thúc đẩy tự tử ở những bệnh nhân này).

Benzodiazepin nên được sử dụng hết sức thận trọng ở những bệnh nhân có tiền sử lạm dụng rượu hoặc ma túy.

Lactose

Bệnh nhân không dung nạp galactose, thiếu men lactase toàn phần hoặc kém hấp thu glucose-galactose (các vấn đề di truyền hiếm gặp) không nên sử dụng thuốc này.

Natri

Thuốc chứa ít hơn 1 mmol Natri (23 mg) một viên, nghĩa là về cơ bản không có chứa natri.

Nguy cơ khi sử dụng đồng thời với Opioid

Sử dụng đồng thời clotiazepam và opioid có thể dẫn đến tác dụng an thần, hôn mê dẫn đến ức chế hô hấp và tử vong. Vì những rủi ro này, nên hạn chế kê đơn đồng thời các thuốc an thần như benzodiazepin hoặc các thuốc liên quan đến opioid cho những bệnh nhân không có lựa chọn điều trị khác.

Nếu quyết định kê đơn clotiazepam đồng thời với opioid, nên sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả và thời gian điều trị càng ngắn càng tốt. Bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ về các dấu hiệu và triệu chứng. Nếu có dấu hiệu và triệu chứng ức chế hô hấp và tâm thân, nên thông báo cho bệnh nhân và người chăm sóc (nếu có) để cảnh giác về những triệu chứng này.

Lưu ý với phụ nữ có thai

Trong nhiều nghiên cứu, tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh có liên quan đến việc điều trị bằng các sản phẩm cùng loại trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Vì việc điều trị bằng các sản phẩm như vậy thường không khẩn cấp, nên tránh sử dụng clotiazepam trong 3 tháng đầu của thai kỳ. Sau giai đoạn này, nên bắt đầu điều trị một cách thận trọng và chỉ khi có thể mong đợi một hiệu quả điều trị rõ ràng.

Phụ nữ đang sử dụng clotiazepam nên liên hệ với bác sĩ nếu có kế hoạch mang thai hoặc nghi ngờ có thai để bác sĩ có thể quyết định ngừng điều trị nếu cần thiết.

Khi sử dụng với liều lượng cao vào cuối thai kỳ hoặc trong thời kỳ chuyển dạ vì lý do y tế, các tác dụng như hạ thân nhiệt, giảm trương lực cơ và hội chứng suy hô hấp nhẹ có thể xảy ra ở trẻ sơ sinh do tác dụng dược lý của hoạt chất. Ở trẻ em có mẹ đã dùng benzodiazepin nhiều lần vào cuối thai kỳ có thể đã phát triển sự phụ thuộc thể chất do thuốc và có thể xuất hiện các triệu chứng cai sau sinh.

Lưu ý với phụ nữ cho con bú

Vì benzodiazepin đi vào sữa mẹ, không khuyến cáo sử dụng thuốc trong thời kỳ cho con bú.

Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc

Tác dụng an thần, chứng mất trí nhớ, suy giảm khả năng tập trung và thay đổi chức năng cơ có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng lái xe trong trường hợp lái xe hoặc vận hành máy móc nguy hiểm. Ngủ không đủ giấc làm tăng nguy cơ suy giảm khả năng tỉnh táo.

Quá liều và xử trí

Quá liều và độc tính

Các triệu chứng của quá liều:

• Trường hợp nhẹ: Buồn ngủ, lú lẫn, hôn mê
• Trường hợp nặng hơn: Mất điều hòa, giảm trương lực, hạ huyết áp, suy hô hấp, hiếm khi hôn mê và rất hiếm khi tử vong.

Cách xử lý khi quá liều Clotiazepam

Nên điều trị triệu chứng và gây nôn ngay trong giờ (nếu bệnh nhân còn tỉnh) hoặc rửa dạ dày bằng phương pháp bảo vệ đường thở (nếu bệnh nhân bất tỉnh) và/hoặc dùng than hoạt (nếu hấp thu dịch rửa dạ dày không giảm).

Thuốc giải độc: Flumazenil được chỉ định trong trường hợp nhiễm độc nặng có hôn mê và/hoặc suy hô hấp.

Liều IV ban đầu được khuyến cáo là 0,3 mg. Nếu không đạt được mức ý thức mong muốn trong vòng 60 giây, có thể tiêm tiếp cho đến khi bệnh nhân tỉnh dậy hoặc lên đến tổng liều tối đa là 2 mg. Sử dụng đồng thời thuốc chống trầm cảm 3 vòng hoặc các loại thuốc khác có thể gây co giật và bất thường điện tâm đồ (QRS hoặc kéo dài QT) là những chống chỉ định quan trọng đối với việc sử dụng flumazenil.

Say rượu kết hợp với việc sử dụng rượu hoặc các thuốc hoặc trong trường hợp bệnh lý tiềm ẩn có thể gây tử vong và cần nhập viện khẩn cấp. Trong trường hợp này, các chức năng hô hấp và tim mạch nên được theo dõi trong phòng chăm sóc tích cực.

Quên liều Clotiazepam và xử trí

Uống liều đã quên ngay khi nhớ. Nếu gần đến giờ uống liều kế tiếp, bỏ qua liều quên và uống thuốc theo liều khuyến cáo kế tiếp. Không uống liều gấp đôi để bù cho liều đã quên.