Desonide: Điều trị viêm da cơ địa

Tên thuốc gốc (Hoạt chất)

Desonide

Loại thuốc

Corticosteroid dùng ngoài

Dạng thuốc và hàm lượng

• Kem (Cream), kem dưỡng da (lotion), thuốc mỡ: Desonide 0,05% (0,5 mg/g), 0,1 %
• Gel desonide 0,05 %
• Thuốc phun dạng bọt 0,05 %

Desonide được chỉ định để điều trị viêm da dị ứng từ nhẹ đến trung bình ở bệnh nhân từ 3 tháng tuổi trở lên.

Chỉ định ưu tiên khi liệu pháp corticosteroid dùng tại chỗ là phương pháp điều trị tối ưu nhất ở các bệnh viêm da tiếp xúc, viêm da dị ứng, bệnh da lichen hóa.

Là một trong những phương pháp dùng để điều trị: Viêm da ứ nước, bệnh vẩy nến, bệnh viêm da địa y, viêm da địa y vùng sinh dục, u hạt vòng, viêm da vẩy nến tiến triển, viêm da tiết bã nhờn (không ở vùng mặt).

Cải thiện vết cắn và ngứa do côn trùng và ký sinh trùng (sau khi điều trị căn nguyên) trong thời gian ngắn.

Desonide là thuốc bôi ngoài da có tác dụng chống viêm, giảm ngứa và co mạch. Cơ chế chống viêm của các corticosteroid dùng tại chỗ vẫn chưa rõ ràng.

Tuy nhiên, corticosteroid được cho là làm giảm phản ứng viêm bằng hoạt động hoạt hóa sự tổng hợp và giải phóng các phân tử lipocortin, có tính đối kháng phospholipase A2. Chúng kiểm soát sự sinh tổng hợp các chất trung gian gây viêm như prostaglandin và leukotrienes bằng cách ức chế giải phóng axit arachidonic - tiền chất chung của chúng (axit arachidonic được giải phóng khỏi màng phospholipid nhờ men phospholipase A2).

Desonide giảm viêm bằng cách ổn định màng lysosome của bạch cầu, ngăn ngừa sự giải phóng các hydrolase axit phá hủy từ bạch cầu, ức chế sự tích tụ đại thực bào ở những vùng bị viêm, đối kháng hoạt động của histamin và giải phóng kinin từ chất nền.

Hấp thu

Desonide bôi tại chỗ có thể được hấp thụ qua da còn nguyên vẹn.

Quá trình thẩm thấu qua da và các tác động toàn thân phụ thuộc vào diện tích của bề mặt dùng thuốc, mức độ tổn thương, thời gian điều trị.

Phân bố

Thuốc liên kết với protein huyết tương ở nhiều mức độ khác nhau.

Chuyển hóa

Thuốc chuyển hóa chủ yếu ở gan.

Thải trừ

Desonide bài tiết qua thận, một số corticosteroid nguyên vẹn và các chất chuyển hóa của chúng được bài tiết qua mật.

Tương tác với các thuốc khác

Ở liều khuyến cáo, desonide để sử dụng tại chỗ không có khả năng gây ra các tương tác thuốc đáng kể.

Tương kỵ thuốc

Sản phẩm không được trộn lẫn với các thuốc khác.

• Chống chỉ định ở những bệnh nhân quá mẫn với desonide hoặc với bất kỳ thành phần nào của chế phẩm.
• Mắc các bệnh ngoài da do nhiễm virus (vaccine, herpex simples), lao, mụn trứng cá, chứng đỏ mặt.
• Không sử dụng ở những vùng thương tổn, loét và khu vực mí mắt (nguy cơ tăng nhãn áp).

Cách dùng Desonide

Thuốc dùng ngoài da, tránh tiếp xúc vào mắt.

Lắc đều trước khi sử dụng đối với dạng bọt và lotion (kem dưỡng da).

Rửa sạch và lau khô vùng da cần điều trị, nên thoa một lượng nhỏ sản phẩm đều các vùng, sau đó tán đều bằng cách xoa nhẹ cho đến khi sản phẩm được hấp thụ hoàn toàn.

Rửa tay sạch sau khi dùng thuốc desonide, trừ trường hợp điều trị trên vùng da tay.

Không băng kín vùng da bôi thuốc, không sử dụng trên diện tích vùng da lớn với thời gian kéo dài.

Người lớn

Viêm da dị ứng:

Dùng tại chỗ (dạng gel, bọt):

• Liều điều trị giới hạn ở hai lần sử dụng mỗi ngày, nên ngừng điều trị khi đạt được sự kiểm soát.
• Nếu không thấy cải thiện trong vòng 4 tuần, cần đánh giá lại chẩn đoán.
• Điều trị không quá 4 tuần liên tục.

Viêm da phụ thuộc corticosteroid:

• Dùng tại chỗ (dạng kem, thuốc mỡ, lotion):
• Bôi lên các vùng cần điều trị 2 đến 3 lần mỗi ngày (lotion) hoặc 2 đến 4 lần mỗi ngày (kem, thuốc mỡ).
• Nên ngừng điều trị khi triệu chứng đã đạt được sự kiểm soát, nếu không thấy cải thiện trong vòng 2 tuần, có thể cần đánh giá lại chẩn đoán.

Việc tăng tần suất sử dụng desonide hàng ngày có thể làm trầm trọng thêm các tác dụng không mong muốn nhưng không cải thiện hiệu quả điều trị.

Một số bệnh da liễu nhất định (bệnh vẩy nến, viêm da dị ứng), điều trị với liều lượng thấp, tần suất sử dụng giảm, có thể dùng corticosteroid có hoạt tính mạnh với liều lượng nhỏ.

Trẻ em

Bệnh nhân nhi dễ bị nhiễm độc toàn thân. Không khuyến cáo sử dụng desonide cho bệnh nhi dưới 3 tháng tuổi.

Liều dùng cần dựa vào mức độ bệnh và đáp ứng của bệnh nhân, nên sử dụng liều nhỏ nhất trong thời gian ngắn nhất để tránh ức chế trục hạ đồi-tuyến yên-thượng thận (HPA). Nên ngừng điều trị khi triệu chứng được kiểm soát.

Viêm da dị ứng:

• Bôi một lớp mỏng lên vùng bị ảnh hưởng hai lần mỗi ngày.
• Nếu không thấy cải thiện trong vòng 4 tuần, có thể cần đánh giá lại chẩn đoán. Điều trị không quá 4 tuần liên tục.

Viêm da phụ thuộc corticosteroid:

• Bôi một lượng thuốc nhỏ lên vùng bị ảnh hưởng hai lần mỗi ngày.

Luôn tuân theo chỉ định của bác sĩ, tuy nhiên với hầu hết liều corticosteroid khi dùng cho trẻ em phải dùng ở liều thấp nhất có thể, không sử dụng quá 5 ngày.

Thường gặp

Khô da, ngứa, tróc da, phát ban, cảm giác nóng bừng, bỏng, ngứa tại vùng bôi thuốc.

Toát mồ hôi, đau đầu, mất ngủ.

Tăng glucose máu, bất thường trên chức năng gan.

Ít gặp

Giãn mao mạch, viêm da dị ứng.

Hiếm gặp

Viêm nang lông, mụn trứng cá, mất sắc tố, viêm da quanh miệng, teo da.

Xuất hiện các đường dọc trên da, ban đỏ, nhiễm trùng thứ cấp.

Lưu ý chung

• Desonide chỉ dùng ngoài, không sử dụng ở các đường khác như miệng, âm đạo.
• Khi xảy ra phản ứng dị ứng, nên ngừng sử dụng thuốc và đánh giá nguyên nhân.
• Không băng kín sau khi bôi thuốc, mặc quần áo bó sát. Không sử dụng cho bệnh nhi ở vùng mặc tã lót.
• Do tác dụng của corticosteroid có thể vào hệ tuần hoàn, vì vậy nếu sử dụng ở vị trí có diện tích rộng có thể gây ra các tác dụng toàn thân, đặc biệt thận trọng ở trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, do có thể gây hội chứng Cushing và làm chậm phát triển. Các triệu chứng sẽ hồi phục sau khi ngừng điều trị, nhưng việc ngừng đột ngột có thể dẫn tới suy vùng thượng thận cấp sau đó.
• Rối loạn thị giác có thể xuất hiện khi điều trị bằng corticosteroid toàn thân hoặc cục bộ. Trong trường hợp mờ mắt hoặc xuất hiện bất kỳ triệu chứng thị giác nào khác xuất hiện trong khi điều trị, cần phải khám nhãn khoa, đặc biệt đối với đục thủy tinh thể, bệnh tăng nhãn áp.
• Trong trường hợp da nhiễm khuẩn hoặc nhiễm nấm, trước khi sử dụng corticosteroid phải được điều trị với liệu pháp cụ thể. Tuy nhiên, chỉ trong một số trường hợp nhất định, có thể sử dụng phối hợp đồng thời.
• Lưu ý không dùng desonide kéo dài do gây khả năng ức chế trục hạ đồi-tuyến yên-thượng thận.
• Sử dụng kéo dài trên mặt với corticosteroid hoạt tính mạnh hoặc trung bình có thể làm xuất hiện triệu chứng nghịch lý viêm da nhạy cảm corticosteroid, có thể phục hồi sau khi ngừng thuốc.
• Nếu ngừng thuốc đột ngột sau thời điều trị lâu dài, có thể xảy ra phản ứng hồi ứng, gây tái phát triệu chứng, đặc biệt đối với bệnh nhân mắc bệnh vảy nến, khắc phục nguy cơ bằng cách giảm liều từ từ liều dùng hoặc thay thế dần với corticosteroid tác dụng yếu hơn.

Lưu ý với phụ nữ có thai

• Corticosteroid đã được chứng minh gây quái thai ở động vật khi sử dụng toàn thân với liều lượng thấp. Chưa có dữ liệu đầy đủ có kiểm soát về tác động của thuốc dùng tại chỗ ảnh hưởng đến phụ nữ có thai hoặc thai nhi. Chỉ nên được sử dụng trong thời kỳ mang thai nếu lợi ích mang lại tương đồng với nguy cơ có thể xảy ra đối với thai nhi.

Lưu ý với phụ nữ cho con bú

• Corticosteroid được sử dụng toàn thân có xuất hiện trong sữa mẹ, cản trở quá trình sản xuất corticosteroid nội sinh hoặc gây ra các tác dụng không mong muốn khác.
• Do chưa chắc chắn rằng nồng độ corticosteroid dùng tại chỗ có hấp thu đủ vào toàn thân đủ để phân bố trong sữa mẹ hay không, vì nhiều loại thuốc corticosteroid khác cũng được bài tiết qua sữa mẹ.
• Do đó phải thận trọng khi sử dụng desonide đối với phụ nữ đang cho con bú.

Lưu ý khi lái xe và vận hành máy móc

• Desonide không có hoặc ảnh hưởng không đáng kể đến khả năng lái xe và sử dụng máy móc.

Quên liều Desonide và xử trí

Nếu quên một liều, dùng liều bổ sung ngay khi nhớ ra.

Nếu gần với thời điểm sử dụng liều tiếp theo, bỏ qua liều đã quên và tiếp tục như điều trị bình thường.

Không dùng liều bổ sung vượt quá liều điều trị.

Quá liều và xử trí

Quá liều và độc tính

Nguy cơ quá liều cấp tính là khó xảy ra. Tuy nhiên, trong trường hợp sử dụng corticosteroid tại chỗ quá nhiều hoặc kéo dài, không nên loại trừ nguy cơ gây trầm trọng thêm các tác dụng phụ và khả năng tác dụng toàn thân.

Gây ức chế trục hạ đồi-tuyến yên-thượng thận, hội chứng Cushing.

Cách xử lý khi quá liều

Chủ yếu là điều trị triệu chứng. Tuy nhiên, do nguy cơ ức chế tuyến thượng thận cấp tính, điều này cần được thực hiện dưới sự giám sát y tế.