4 nhóm người nên hạn chế ăn gạo lứt để bảo vệ sức khỏe

Gạo lứt là ngũ cốc nguyên cám giàu dinh dưỡng nhờ giữ lại lớp cám và mầm. So với gạo trắng, nó cung cấp nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất hơn. Theo USDA, một chén gạo lứt hạt dài đã nấu chín chứa khoảng 248 calo, 52 g carbohydrate, 5,5 g protein và 3 g chất xơ [USDA, 2021]. Do đó, gạo lứt góp mặt trong nhiều chế độ ăn lành mạnh, tuy nhiên, vẫn có một số người cần cân nhắc khi sử dụng do đặc điểm dinh dưỡng đặc thù.

Người gầy, suy dinh dưỡng

Người gầy hoặc đang trong tình trạng suy dinh dưỡng không nên ăn gạo lứt, đặc biệt là khi cần phục hồi thể trạng hoặc tăng cân. Nguyên nhân là do gạo lứt chứa nhiều chất xơ, khiến người ăn nhanh no và no lâu hơn. Điều này không có lợi cho những người cần tăng lượng calo nạp vào vì cảm giác no sớm sẽ làm giảm tổng lượng thức ăn, khiến việc đạt mục tiêu tăng cân trở nên khó khăn.

Bên cạnh đó, gạo lứt có kết cấu cứng và khó tiêu hơn so với gạo trắng, đòi hỏi hệ tiêu hóa vốn thường yếu ở người suy dinh dưỡng phải hoạt động nhiều hơn. Việc này dễ gây đầy bụng, khó tiêu, khiến cơ thể tiêu tốn nhiều năng lượng cho quá trình tiêu hóa thay vì hấp thụ dinh dưỡng.

Trẻ nhỏ và người cao tuổi

Gạo lứt không phải là lựa chọn phù hợp cho trẻ nhỏ và người cao tuổi, dù đây là loại thực phẩm giàu dinh dưỡng. Bởi vì: Ở trẻ nhỏ, do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, việc tiêu hóa các loại thực phẩm nhiều chất xơ không hòa tan như gạo lứt có thể gây quá tải cho dạ dày và ruột non. Điều này dễ dẫn đến tình trạng đầy bụng, khó tiêu hoặc táo bón, đây là những vấn đề tiêu hóa phổ biến ở lứa tuổi này nếu ăn không đúng cách.

Đối với người cao tuổi, chức năng nhai và nuốt thường kém hơn do răng và nướu yếu, nếu không nhai kỹ cơm gạo lứt sẽ tạo áp lực lên hệ tiêu hóa, đặc biệt là dạ dày. Bên cạnh đó, nhu động ruột suy giảm và lượng enzyme tiêu hóa giảm theo tuổi tác khiến việc xử lý chất xơ trong gạo lứt trở nên khó khăn hơn, dễ gây tình trạng chậm tiêu, đầy hơi hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài. Vì vậy, với hai nhóm đối tượng này, cần cân nhắc kỹ lưỡng khi đưa gạo lứt vào khẩu phần ăn.

Người có hệ tiêu hóa yếu

Những người có hệ tiêu hóa yếu không nên ăn gạo lứt. Vì loại gạo này có hàm lượng chất xơ cao và hạt cứng hơn gạo trắng, điều này tuy có lợi cho người khỏe mạnh nhưng lại gây bất lợi cho người gặp vấn đề về tiêu hóa. Những người mắc bệnh lý như viêm loét dạ dày, viêm đại tràng, tiêu chảy hoặc hội chứng ruột kích thích có thể gặp tình trạng đầy bụng, khó tiêu, thậm chí làm nặng thêm triệu chứng nếu ăn gạo lứt.

Đặc biệt, người đang bị rối loạn tiêu hóa, khó tiêu hoặc vừa trải qua phẫu thuật đường tiêu hóa nên tránh sử dụng gạo lứt do khả năng gây khó tiêu. Bên cạnh đó, vì chất xơ hút nước trong ruột, việc ăn gạo lứt mà không uống đủ nước cũng dễ dẫn đến táo bón.

Người bị suy thận giai đoạn nặng

Theo Medical News Today, gạo lứt chứa hàm lượng phospho và kali cao hơn gạo trắng, điều này có thể gây bất lợi cho người mắc bệnh thận mạn tính vì cần hạn chế hai khoáng chất này trong chế độ ăn [Medical News Today, 2018]. Các chất này tập trung nhiều ở lớp cám và mầm, phần vẫn còn nguyên vẹn trong gạo lứt nhưng đã được loại bỏ trong gạo trắng. Ở những bệnh nhân suy thận nặng, chức năng đào thải của thận bị suy giảm rõ rệt, dẫn đến nguy cơ tích tụ phospho trong máu. Tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ loãng xương và gây tổn hại tim mạch. Đồng thời, nếu nạp quá nhiều kali từ thực phẩm như gạo lứt, người bệnh cũng có nguy cơ bị tăng kali máu, một tình trạng nghiêm trọng có thể gây rối loạn nhịp tim đe dọa tính mạng.

Do đó, bệnh nhân suy thận giai đoạn nặng nên cẩn trọng trong việc lựa chọn thực phẩm, đặc biệt là các loại giàu kali và phospho. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa thận và chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn uống phù hợp và an toàn.

Tóm lại, với 4 nhóm người nên hạn chế ăn gạo lứt để bảo vệ sức khỏe được đề cập trong bài viết nên lưu ý và cẩn thận với loại thực phẩm này để tránh những ảnh hưởng không mong muốn. Dù gạo lứt mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng, nhưng không phải ai cũng phù hợp để sử dụng thường xuyên. Lựa chọn thực phẩm nên dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của từng người. Để đảm bảo an toàn, tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi đưa gạo lứt vào khẩu phần ăn hàng ngày.