Bài tập chữa nói ngọng hiệu quả và đơn giả cho trẻ ngay tại nhà

Các chuyên gia khuyến khích áp dụng các bài tập chữa nói ngọng cho trẻ ngay tại nhà. Điều này giúp trẻ phát triển khả năng phát âm và điều chỉnh kỹ năng sử dụng ngôn ngữ của mình một cách hiệu quả hơn. Đây là phần quan trọng của quá trình rèn luyện sau khi trẻ đã được bác sĩ thăm khám và xác định nguyên nhân nói ngọng rõ ràng.

Nguyên nhân dẫn đến nói ngọng ở trẻ

Nguyên nhân bẩm sinh

• Cấu tạo đường phát âm có thể bị dị dạng ngay từ khi sinh ra như: Lưỡi quá ngắn, lưỡi quá dày, hàm hô hẹp,... làm hạn chế khả năng vận động của lưỡi gây khó khăn trong phát âm.
• Một số bệnh lý bẩm sinh như: Sứt môi và hở hàm ếch, tật "chân chim" cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng phát âm của trẻ.
• Thính giác kém hoặc điếc cũng khiến trẻ không nghe rõ các âm thanh, không phân biệt được âm đúng hay sai dẫn tới nói ngọng.

Một số nguyên nhân ảnh hưởng khác

Chưa hoàn thiện cơ quan phát âm

Ở trẻ nhỏ, các bộ phận như: Lưỡi, hàm, răng, môi còn non nớt, chưa phát triển hoàn chỉnh nên chưa đảm bảo khả năng điều khiển tốt các cơ quan phát âm. Chính vì thế, trẻ thường nói không rõ âm, bị nhầm lẫn, thay thế âm gây nên tình trạng nói ngọng. Tình trạng này thường tự điều chỉnh khi cơ quan vùng miệng phát triển hoàn thiện hơn.

Ngậm núm vú giả thường xuyên

Việc ngậm núm vú giả nhiều và kéo dài khiến trẻ quen việc đưa lưỡi ra phía ngoài. Lưỡi thường xuyên ở tư thế này sẽ ảnh hưởng tới việc phát âm chuẩn của trẻ sau này.

Rối loạn hành vi

Cho trẻ tiếp xúc quá sớm và quá nhiều với tivi, máy tính, điện thoại, máy game khi chưa đủ tuổi.Làm gián đoạn quá trình hình thành và phát triển ngôn ngữ tự nhiên của trẻ, dẫn đến trẻ chậm nói, nói ngọng hoặc không nói.

Bố mẹ và người thân nói ngọng

Trẻ học nói chủ yếu bằng cách bắt chước người lớn xung quanh. Nếu bố mẹ, ông bà, anh chị, hay người giúp việc trong nhà nói không chuẩn, bị ngọng thì trẻ cũng học theo như vậy. Do đó, áp dụng sớm bài tập chữa nói ngọng cho trẻ là việc làm cần thiết.

Nguyên tắc chữa nói ngọng cho trẻ tại nhà

Chữa nói ngọng cho trẻ thường sử dụng phương pháp ngôn ngữ trị liệu. Phương pháp này được điều chỉnh tùy thuộc vào tình trạng nói ngọng cụ thể của trẻ, do đó bác sĩ sẽ chỉ định các bài tập chữa nói ngọng trị liệu ngôn ngữ phù hợp nhất cho trẻ.

Trong trường hợp nói ngọng là do yếu tố bẩm sinh, phụ huynh cần can thiệp sớm bằng các biện pháp giúp trẻ cải thiện khả năng giao tiếp của mình. Nếu không can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể gây ra hạn chế trong việc thể hiện quan điểm và cảm xúc của trẻ, cũng như dẫn đến các hành vi không phù hợp.

Chữa nói ngọng cho trẻ có thể thực hiện tại nhà, nhưng phụ huynh cần tuân thủ những nguyên tắc sau:

• Thời gian của các bài tập chữa ngọng cần ngắn: Do trẻ còn nhỏ và khả năng tập trung còn hạn chế, nên các bài tập không nên kéo dài quá 2-3 phút. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả, trẻ cần luyện tập nhiều lần trong ngày (từ 20-30 lần/ngày).
• Cho trẻ nghe lại giọng của mình qua tai nghe: Thường trẻ ngọng không nhận ra rằng họ phát âm sai, do đó cần luyện tập để trẻ có khả năng phân biệt âm đúng. Ghi âm giọng nói của trẻ và cho trẻ nghe lại qua tai nghe là một cách hiệu quả.
• Kiên nhẫn: Khi trò chuyện với trẻ, người lớn cần kiên nhẫn lắng nghe và không nên quá lo lắng. Hãy để trẻ tự tin thể hiện ý kiến của mình mà không ngăn cản hoặc sửa chữa ngay lập tức. Sự kiên nhẫn này sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn và dần dần cải thiện, phát triển kỹ năng giao tiếp tự tin ở trẻ.

Bài tập chữa nói ngọng cho trẻ tại nhà

Bài tập luyện cơ miệng để chữa ngọng cho trẻ

Để chữa nói ngọng ở trẻ 3 tuổi, việc luyện tập cơ miệng là rất quan trọng. Khi trẻ có thể điều chỉnh được các cơ quan như: Môi, miệng, và dây thanh quản, việc phát âm sẽ trở nên chính xác hơn.

Một số cách luyện tập cơ miệng đơn giản mà cha mẹ có thể dạy cho con như: Thổi bong bóng hơi, bong bóng xà phòng. Sử dụng ống hút để uống nước. Thổi nến hoặc phồng má để hoạt động cơ quan trong miệng.

Một bài tập đơn giản khác để chữa nói ngọng là mỗi sáng yêu cầu trẻ há to miệng và phát âm to rõ các âm như: A, O, N, L, TR, CH, vv. Cha mẹ có thể yêu cầu trẻ lặp lại 5-7 lần cho đến khi phát âm chính xác.

Bài tập kết hợp khẩu hình miệng và phát âm

Một phương pháp hiệu quả trong việc chữa ngọng cho trẻ là kết hợp khẩu hình miệng và phát âm. Việc duy trì khẩu hình miệng chuẩn sẽ giúp trẻ phát âm chính xác hơn, và cha mẹ có thể thực hành cùng con.

Tiêu chí của phương pháp này là phát âm to và rõ ràng, chỉ khi nào phát âm đúng thì mới chuyển sang âm tiếp theo. Trẻ cần lặp lại nhiều lần cho đến khi phát âm chính xác thì mới dừng lại.

Dưới đây là một số nội dung bài tập dạy trẻ nói ngọng kết hợp khẩu hình miệng và phát âm chuẩn:

• Yêu cầu trẻ há miệng to để phát âm chữ A, HA.
• Hướng dẫn trẻ tròn miệng để phát âm chính xác âm O, HO.
• Chu môi để phát âm U, HU.
• Bặm môi để phát âm B, BO, BU, BA.
• Mím môi để phát âm M, MA, MO, MU.
• Uốn lưỡi để phát âm L, LA, LO, LU.

Bắt chước tiếng kêu của động vật

Một phương pháp chữa ngọng cho trẻ 5 tuổi là bắt chước tiếng kêu của các loài động vật. Trẻ thường rất hứng thú với việc khám phá thế giới xung quanh, đặc biệt là thế giới của các loài động vật, và thường nhánh lại tiếng kêu của chúng.

Phụ huynh có thể bắt đầu bằng việc chọn những loài động vật mà trẻ yêu thích. Điều này cũng giúp trẻ hiểu rõ hơn về môi trường xung quanh.

Bài tập này rất đơn giản và dễ thực hiện, bao gồm:

• Tiếng chó sủa: Gâu Gâu.
• Tiếng vịt kêu: Quạc Quạc.
• Tiếng gà trống: Ò Ó O.
• Tiếng mèo kêu: Meo meo.

Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng sách về kỹ năng sống cho trẻ để giúp con rèn luyện kỹ năng đọc và học hỏi thêm về thế giới xung quanh.

Cho trẻ tham gia trò chơi

Cách chữa ngọng cho trẻ 6 tuổi qua trò chơi luôn hấp dẫn trẻ nhờ tính giải trí. Phương pháp này giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn khi tham gia các hoạt động giáo dục thay vì phải tập trung quá nhiều vào việc luyện nói.

Áp dụng các trò chơi phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ và tăng cường sự hứng thú trong quá trình học tập cùng cha mẹ.

Dưới đây là một số trò chơi được thiết kế như bài tập hiệu quả để giúp trẻ chữa ngọng:

• Trò chơi "Chi chi chành chành" cho trẻ thực hiện việc nói "chi chi".
• Trò chơi "Ù à ù ập".
• Trò chơi dạy trẻ nói ngọng với hình ảnh xe tàu hỏa và âm thanh "Tu tu" của nó.

Lưu ý khi thực hiện các bài tập chữa nói ngọng cho trẻ

• Xác định nguyên nhân gây ra việc con nói ngọng và áp dụng điều chỉnh mới là cách mang lại hiệu quả nhất.
• Hãy lắng nghe và ghi chép lại những từ trẻ phát âm sai để điều chỉnh một cách có hệ thống.
• Hãy giám sát chi tiết và chú ý đến cách con phát âm để phát hiện và điều chỉnh ngay lập tức.
• Hãy tạo bài tập chữa nói ngọng cho con một cách ngắn gọn. Theo các chuyên gia, thực hiện mỗi bài tập trong khoảng 1-3 phút với tần suất 10 lần/ngày sẽ cho thấy hiệu quả khá rõ rệt.
• Thường xuyên khuyến khích bé luyện tập cơ miệng bằng cách thổi bong bóng, đưa lưỡi lên xuống và di chuyển qua lại.
• Dạy con tập nói tránh việc nhai lại lời con nói với thái độ trêu chọc, mỉa mai hoặc chê bai quá mức, điều này có thể làm giảm tinh thần của trẻ.
• Cần kiên trì khi dạy con các bài tập để từ từ thay đổi tích cực trong việc nói.
• Tạo ra một môi trường thoải mái và tránh ép con học liên tục, điều này có thể làm cho bé cảm thấy sợ hãi và không thoải mái.

Trên đây là một số gợi ý về các bài tập chữa nói ngọng cho trẻ mà các bậc phụ huynh có thể tham khảo và áp dụng ngay tại nhà cho con. Việc áp dụng những phương pháp này từ giai đoạn sớm và duy trì kiên nhẫn trong thời gian dài sẽ giúp trẻ cải thiện nhanh chóng các phát âm sai của mình. Điều này sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ một cách hiệu quả và linh hoạt hơn.

Xem thêm: 

Khám ngọng cho trẻ ở đâu tại Thành phố Hồ Chí Minh?

Mẹo dân gian chữa trẻ chậm nói hiệu quả nhất