Bài test trầm cảm là gì? Khi nào cần thực hiện test trầm cảm?

Trong cuộc sống hiện đại với nhiều áp lực về tài chính, công việc và các mối quan hệ, sức khỏe tinh thần ngày càng trở nên quan trọng. Một trong những vấn đề phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua là trầm cảm - một bệnh lý tâm thần có thể âm thầm ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng sống. Nhiều người không nhận ra rằng mình đang mắc trầm cảm cho đến khi bệnh tiến triển nặng. Vì vậy, test trầm cảm là công cụ hữu ích giúp nhận diện sớm rối loạn cảm xúc và có hướng điều trị kịp thời.

Tổng quan về bệnh trầm cảm

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến, đặc trưng bởi cảm giác buồn bã kéo dài, mất hứng thú với cuộc sống và giảm sút năng lượng một cách rõ rệt. Người mắc trầm cảm thường rơi vào trạng thái suy nghĩ tiêu cực, mất niềm tin vào bản thân, có xu hướng tự cô lập và thậm chí có thể xuất hiện ý nghĩ hoặc hành vi tự tử.

Một số nguyên nhân thường gặp của bệnh trầm cảm bao gồm:

Yếu tố di truyền

Nếu trong gia đình có người từng mắc trầm cảm, nguy cơ bị ảnh hưởng sẽ cao hơn do yếu tố di truyền và môi trường sống chung.

Biến cố tâm lý

Những sự kiện đau thương như mất người thân, ly hôn, thất nghiệp hoặc phá sản kéo dài có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng trầm cảm.

Thay đổi hóa học trong não

Rối loạn cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng, hành vi và khả năng điều tiết cảm xúc.

Lối sống căng thẳng

Môi trường sống độc hại, áp lực học hành hoặc công việc thường xuyên khiến người bệnh bị bào mòn tinh thần theo thời gian.

Trầm cảm có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi và giới tính, nhưng phụ nữ và thanh thiếu niên được xem là nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn do sự thay đổi nội tiết tố và các yếu tố xã hội tác động.

Ngoài ảnh hưởng đến tâm trạng, trầm cảm còn có thể gây ra các rối loạn thể chất như mất ngủ, đau đầu, rối loạn tiêu hóa, giảm cân hoặc tăng cân bất thường. Người bệnh cũng có thể mất khả năng tập trung, suy giảm hiệu suất làm việc hoặc học tập, thậm chí gặp khó khăn trong việc duy trì các mối quan hệ xã hội.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trầm cảm có thể kéo dài dai dẳng và để lại hậu quả nặng nề cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, đặc biệt khi kéo dài trên 2 tuần, là chìa khóa giúp điều trị hiệu quả và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh.

Khi nào cần thực hiện test trầm cảm?

Test trầm cảm nên được thực hiện bất cứ khi nào bạn cảm thấy mình không còn là chính mình - về mặt cảm xúc, năng lượng hoặc hành vi.

Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo rõ rệt:

• Cảm thấy buồn bã, trống rỗng hoặc mất hy vọng kéo dài hơn 2 tuần.
• Giấc ngủ rối loạn: Mất ngủ, hay tỉnh giấc hoặc ngủ quá nhiều.
• Ăn không ngon hoặc tăng/giảm cân bất thường.
• Mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích, kể cả sinh hoạt tình dục.
• Dễ cáu gắt, cảm thấy tội lỗi hoặc vô dụng.
• Khó tập trung, suy giảm trí nhớ và hiệu suất làm việc.
• Có suy nghĩ về cái chết hoặc hành vi tự làm hại bản thân.
• Trải qua sang chấn tâm lý, từng bị lạm dụng hoặc đang mắc bệnh lý mạn tính.

Ngoài ra, nếu bạn cảm thấy cuộc sống trở nên vô nghĩa, thiếu động lực kéo dài hoặc khó chia sẻ cảm xúc với người thân, đây cũng là thời điểm nên thực hiện test trầm cảm để được đánh giá và hỗ trợ đúng cách.

Một số bài quiz test trầm cảm nhanh

Các bài test trầm cảm dưới đây được dùng phổ biến để sàng lọc bước đầu tình trạng tâm lý. Bạn hoàn toàn có thể tự làm tại nhà theo hướng dẫn cụ thể:

Thang đo PHQ-9 (Patient Health Questionnaire 9)

Cách làm

Bài test gồm 9 câu hỏi, mỗi câu mô tả một triệu chứng trầm cảm. Bạn chọn mức độ xuất hiện của triệu chứng trong 2 tuần qua:

• 0 điểm - không bao giờ.
• 1 điểm - vài ngày.
• 2 điểm - hơn một nửa số ngày.
• 3 điểm - gần như mỗi ngày.

9 nội dung câu hỏi bao gồm:

1. Mất hứng thú trong công việc hoặc sinh hoạt.
2. Cảm thấy chán nản hoặc tuyệt vọng.
3. Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
4. Mệt mỏi hoặc thiếu năng lượng.
5. Ăn không ngon hoặc ăn quá nhiều.
6. Cảm thấy tồi tệ về bản thân.
7. Khó tập trung.
8. Nói chậm hoặc bồn chồn (người khác có thể nhận thấy).
9. Có suy nghĩ về cái chết hoặc tự làm hại.

Cách tính điểm và đánh giá

• 0 - 4 điểm: Không có trầm cảm.
• 5 - 9 điểm: Trầm cảm nhẹ.
• 10 - 14 điểm: Trầm cảm trung bình.
• 15 - 19 điểm: Trầm cảm nặng vừa.
• 20 - 27 điểm: Trầm cảm nặng.

Thang CES-D (Center for Epidemiologic Studies Depression Scale)

Cách làm

Gồm 20 câu hỏi, mỗi câu thể hiện tần suất bạn trải qua một trạng thái trong 1 tuần vừa qua. Đánh giá theo thang điểm:

• 0 - hầu như không.
• 1 - thỉnh thoảng.
• 2 - thường xuyên.
• 3 - hầu như mỗi ngày.

Một số câu hỏi tiêu biểu:

• Tôi cảm thấy buồn bã.
• Tôi khó ngủ vì lo lắng.
• Tôi không thể vượt qua khó khăn.
• Tôi cảm thấy cuộc sống không có ý nghĩa.

Đánh giá kết quả

• Dưới 16 điểm: Không đáng lo.
• 16 điểm trở lên: Có thể bị trầm cảm, nên tìm chuyên gia tư vấn.

Bảng K10 – Kessler Psychological Distress Scale

Cách làm

Gồm 10 câu hỏi, đánh giá cảm xúc tiêu cực trong 4 tuần gần đây. Chấm điểm từ 1 đến 5 dựa trên mức độ thường xuyên.

Ví dụ các câu hỏi:

• Tôi thấy lo lắng không rõ lý do.
• Tôi thấy mọi việc trở nên quá sức.
• Tôi thấy bản thân vô dụng.

Đánh giá

• 10 - 19 điểm: Bình thường.
• 20 - 24 điểm: Stress nhẹ.
• 25 - 29 điểm: Stress trung bình.
• 30 - 50 điểm: Có thể là trầm cảm nặng.

Test trầm cảm Beck (BDI-II)

Cách làm

Gồm 21 mục, mỗi mục có 4 câu mô tả mức độ cảm xúc. Người làm chọn một câu phù hợp nhất với tình trạng mình đang trải qua.

Ví dụ mục “Cảm xúc buồn”:

• Tôi không thấy buồn.
• Tôi cảm thấy buồn thường xuyên.
• Tôi luôn cảm thấy buồn.
• Tôi quá buồn và không chịu nổi nữa.

Tổng điểm đánh giá:

• 0 - 13: Không có trầm cảm
• 14 - 19: Trầm cảm nhẹ
• 20 - 28: Trầm cảm trung bình
• 29 - 63: Trầm cảm nặng

Các bài test trầm cảm trên không thay thế được chẩn đoán y khoa. Nếu nghi ngờ có vấn đề tâm lý, hãy gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn chính xác và đầy đủ hơn.

Kết quả sau khi test trầm cảm theo từng mức độ

Sau khi hoàn thành các bài test trầm cảm, bạn sẽ có được cái nhìn tổng quan về mức độ rối loạn tâm lý của bản thân:

Không có trầm cảm

Bạn đang có trạng thái tinh thần ổn định. Tuy nhiên, vẫn nên duy trì thói quen sống tích cực, tránh căng thẳng kéo dài và chú ý chăm sóc sức khỏe tinh thần định kỳ để ngăn ngừa tái phát.

Trầm cảm nhẹ

Xuất hiện cảm giác buồn bã, dễ cáu gắt, mất hứng thú và giảm năng lượng. Nên dành thời gian nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc, tập thể dục và thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, viết nhật ký.

Trầm cảm trung bình

Cảm xúc tiêu cực kéo dài, ảnh hưởng đến công việc và các mối quan hệ xã hội. Lúc này, cần chủ động gặp chuyên gia tâm lý, xây dựng lại thói quen sống lành mạnh và tìm kiếm sự hỗ trợ từ người thân.

Trầm cảm nặng

Có thể có ý nghĩ tiêu cực về bản thân hoặc hành vi tự làm hại. Đây là giai đoạn nguy hiểm, cần điều trị chuyên sâu bằng thuốc kết hợp trị liệu tâm lý và được theo dõi y tế sát sao. Không nên tự ý ngưng thuốc hoặc giấu tình trạng với người thân.

Làm sao để giảm nguy cơ mắc bệnh trầm cảm?

Việc phòng ngừa trầm cảm là hoàn toàn có thể nếu bạn duy trì các thói quen lành mạnh, chăm sóc cả thể chất và tinh thần. Cách tiếp cận này không chỉ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn là nền tảng để giữ cho tâm trí luôn khỏe mạnh.

Duy trì lối sống cân bằng

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa cảm xúc. Người trưởng thành nên ngủ từ 7 - 9 tiếng mỗi đêm để hỗ trợ quá trình phục hồi tinh thần.

Bên cạnh đó, chế độ ăn uống giàu vitamin B, omega-3 và chất chống oxy hóa sẽ giúp cải thiện tâm trạng rõ rệt. Tránh xa các chất kích thích cũng góp phần ổn định hệ thần kinh và hạn chế rối loạn cảm xúc.

Kết nối xã hội tích cực

Dành thời gian cho người thân yêu là liều thuốc tinh thần tự nhiên giúp làm dịu những căng thẳng hàng ngày. Sự chia sẻ và đồng cảm từ bạn bè hoặc cộng đồng giúp giải tỏa áp lực tâm lý. Nếu không thể trò chuyện trực tiếp, việc tham gia các nhóm trực tuyến là lựa chọn thay thế hiệu quả.

Rèn luyện tinh thần

Thiền định hoặc yoga mỗi ngày không chỉ giúp bạn sống chậm lại mà còn tăng khả năng kiểm soát cảm xúc tiêu cực. Ngoài ra, việc viết nhật ký cảm xúc có thể giúp bạn nhận diện những suy nghĩ tiêu cực để kịp thời điều chỉnh trước khi chúng phát triển thành bệnh lý.

Chủ động hỗ trợ chuyên môn

Khi cảm thấy mất động lực kéo dài hoặc mệt mỏi không rõ nguyên nhân, bạn nên thực hiện test trầm cảm để đánh giá tình trạng tinh thần. Việc này giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất ổn và đưa ra kế hoạch can thiệp hợp lý. Không nên trì hoãn việc tìm đến chuyên gia tâm lý nếu tình trạng kéo dài nhiều tuần.

Tạo môi trường sống lành mạnh

Không gian sống gọn gàng, sạch sẽ và thoáng mát giúp cải thiện tâm trạng đáng kể. Nên hạn chế tiếp xúc với thông tin tiêu cực từ mạng xã hội và tin tức thời sự. Thay vào đó, hãy thiết lập lịch làm việc khoa học, xen kẽ với thời gian nghỉ ngơi thư giãn để giữ cho cơ thể và tinh thần luôn ở trạng thái ổn định.

Tóm lại, trầm cảm là một trong những vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến nhưng vẫn còn bị xem nhẹ tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Việc chủ động làm test trầm cảm không chỉ giúp phát hiện sớm tình trạng bất ổn tâm lý mà còn mở ra cơ hội điều trị hiệu quả hơn. Sức khỏe tinh thần là nền tảng cho một cuộc sống chất lượng - hãy chăm sóc nó như cách bạn chăm sóc cơ thể mỗi ngày.