Huyết áp là một chỉ số quan trọng phản ánh sức khỏe tim mạch. Việc theo dõi huyết áp giúp phát hiện sớm các nguy cơ bệnh lý như cao huyết áp hoặc hạ huyết áp. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ mức huyết áp nào là an toàn. Trong bài viết này, Long Châu sẽ giới thiệu đến bạn bảng đo huyết áp chuẩn theo khuyến nghị của chuyên gia.

Tại sao cần biết bảng đo huyết áp chuẩn?

Huyết áp là áp lực của máu tác động lên thành động mạch trong quá trình tuần hoàn. Huyết áp có thể thay đổi tùy theo độ tuổi, giới tính và tình trạng sức khỏe. Huyết áp bất thường, dù cao hay thấp, đều ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Tăng huyết áp làm tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim và suy tim. Một số bệnh lý nguy hiểm liên quan đến huyết áp cao gồm bệnh mạch vành, suy thận, và phình động mạch. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), người có huyết áp trên 140/90 mmHg có nguy cơ đột quỵ cao gấp đôi so với người bình thường. Ngược lại, huyết áp thấp có thể gây chóng mặt, ngất xỉu và thiếu máu lên não. Tình trạng này cũng không kém phần nguy hiểm khi có thể gây sốc tim, suy giảm chức năng thần kinh và tổn thương mô do thiếu oxy.

Việc đo huyết áp đúng cách theo bảng đo huyết áp chuẩn giúp phát hiện sớm các vấn đề về huyết áp và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Đo huyết áp sai có thể dẫn đến kết quả không chính xác. Nếu huyết áp bị đo cao hơn thực tế, người bệnh có thể uống thuốc không cần thiết, gây hạ huyết áp quá mức. Ngược lại, nếu đo thấp hơn, có thể bỏ sót tình trạng tăng huyết áp, làm tăng nguy cơ đột quỵ, bệnh tim mạch.

Bảng đo huyết áp chuẩn theo khuyến nghị chuyên gia

Huyết áp là bao gồm hai thành phần: Huyết áp tâm thu (áp lực khi tim co bóp) và huyết áp tâm trương (áp lực khi tim giãn ra). Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), huyết áp lý tưởng là 120/80 mmHg. Tuy nhiên, huyết áp thay đổi theo độ tuổi. Ở trẻ em, mức huyết áp chuẩn thường dao động từ 90/60 đến 110/70 mmHg. Người trưởng thành nên duy trì huyết áp dưới 120/80 mmHg. Người cao tuổi có xu hướng tăng huyết áp nhẹ, nhưng không nên vượt quá 130/80 mmHg để tránh các biến chứng nguy hiểm.

Dựa trên bảng đo huyết áp, huyết áp được phân loại thành nhiều mức độ:

• Nếu huyết áp từ 120 - 129/<80 mmHg, bạn đang ở giai đoạn tiền tăng huyết áp;
• Tăng huyết áp độ 1 xảy ra khi chỉ số từ 130 - 139/80 - 89 mmHg;
• Nếu huyết áp vượt quá 140/90 mmHg, đó là dấu hiệu của tăng huyết áp độ 2. Đây là tình trạng nguy hiểm có thể gây tổn thương cơ quan nội tạng;
• Huyết áp trên 180/120 mmHg là cơn tăng huyết áp cấp tính, cần cấp cứu ngay lập tức.

Cách đo huyết áp đúng cho kết quả chuẩn xác

Ngoài sử dụng bảng đo huyết áp chuẩn, bạn còn cần biết đo huyết áp đúng cách. Dưới đây là những hướng dẫn đo huyết áp tại nhà từ các chuyên gia:

• Bạn nên đo huyết áp vào buổi sáng sau khi thức dậy và buổi tối trước khi ngủ, trước khi ăn hoặc uống thuốc. Đây là thời điểm giúp theo dõi huyết áp chính xác nhất, tránh ảnh hưởng từ thực phẩm hoặc hoạt động trong ngày.
• Về thiết bị đo, máy đo huyết áp điện tử được khuyến khích sử dụng tại nhà vì dễ thao tác và cho kết quả nhanh chóng. Máy đo huyết áp cơ thường được sử dụng tại cơ sở y tế, đòi hỏi kỹ thuật chuyên môn. Khi đo, bạn nên ưu tiên đo ở bắp tay, nếu không thể thì có thể đo ở cổ tay nhưng cần đảm bảo đúng kỹ thuật.
• Trước khi đo, bạn cần nghỉ ngơi ít nhất 5 phút, giữ tâm lý thư giãn, không nói chuyện hay vận động mạnh. Tránh uống cà phê, rượu, hút thuốc hoặc tập thể dục ít nhất 30 phút trước khi đo để không ảnh hưởng đến kết quả. Ngoài ra, bạn nên đi tiểu trước khi đo và không đo ngay sau khi ăn no.
• Khi đo huyết áp, hãy ngồi thẳng lưng, đặt tay ngang tim, để chân chạm đất, không bắt chéo. Băng đo huyết áp cần quấn vừa vặn, đặt cách khuỷu tay khoảng 2 - 3 cm. Nên đo 2 - 3 lần, cách nhau 1 - 2 phút, sau đó lấy trung bình kết quả để đảm bảo độ chính xác. Người bình thường nên đo huyết áp 1 lần/tháng, trong khi người có bệnh huyết áp cần đo hàng ngày theo hướng dẫn của bác sĩ.

Vấn đề thường gặp khi tự đo huyết áp tại nhà

Ngay cả khi đã biết bảng đo huyết áp chuẩn, tự đo huyết áp tại nhà, bạn vẫn có thể gặp phải những vấn đề sau:

Kết quả không chính xác

Tư thế đo sai như ngồi không đúng cách, chân bắt chéo hoặc tay không đặt ngang tim có thể khiến kết quả lệch. Việc quấn băng đo quá chặt hoặc quá lỏng cũng ảnh hưởng đến độ chính xác. Ngoài ra, đo ngay sau khi ăn, uống cà phê, vận động mạnh hoặc căng thẳng có thể làm huyết áp tăng tạm thời.

Sự dao động huyết áp bất thường

Huyết áp có thể dao động nếu đo không cố định vào cùng một thời điểm trong ngày. Căng thẳng và lo lắng trước khi đo cũng có thể làm tăng huyết áp giả tạo. Bên cạnh đó, thiết bị đo không được hiệu chỉnh đúng hoặc đã cũ có thể gây sai số.

Lựa chọn sai thiết bị đo

Máy đo cổ tay tuy tiện lợi nhưng thường kém chính xác hơn máy đo bắp tay. Nếu sử dụng máy đo cũ hoặc pin yếu, kết quả có thể không đáng tin cậy. Điều này gây khó khăn trong việc theo dõi huyết áp hàng ngày.

Lo lắng quá mức về kết quả

Huyết áp có thể thay đổi tự nhiên trong ngày, nên không cần quá lo lắng nếu có một lần đo bất thường. Nếu kết quả không ổn định, nên nghỉ ngơi vài phút và đo lại. Nếu huyết áp liên tục bất thường, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được kiểm tra chính xác.

Cách duy trì huyết áp ổn định theo lời khuyên chuyên gia

Hàng ngày, bạn có thể căn cứ vào bảng đo huyết áp chuẩn để theo dõi sức khỏe chủ động. Nếu chỉ số huyết áp ở ngưỡng bình thường, bạn nên áp dụng các cách duy trì huyết áp ổn định sau:

• Người cao huyết áp nên hạn chế muối, tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu kali, hạn chế đồ ăn nhanh và chất béo bão hòa. Giảm muối xuống dưới 2.300 mg/ngày giúp hạn chế tích nước và giảm áp lực lên thành mạch máu. Chế độ ăn DASH có thể giảm huyết áp tâm thu từ 8 - 14 mmHg chỉ sau vài tuần.
• Một nghiên cứu trên Journal of the American College of Cardiology cho thấy, uống quá 2 ly rượu/ngày có thể làm tăng huyết áp lên 7 mmHg. Nicotine trong thuốc lá làm co mạch và tăng huyết áp ngay lập tức. Muốn kiểm soát huyết áp, hãy nói không với thuốc lá, rượu, bia.
• Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần với các bài tập như đi bộ, yoga, bơi lội giúp tăng tuần hoàn máu và giảm huyết áp.
• Kiểm soát cân nặng hợp lý, đặc biệt là giảm 5 - 10% trọng lượng cơ thể nếu thừa cân, giúp giảm áp lực lên tim và mạch máu, từ đó ổn định huyết áp. Khi cân nặng giảm, độ nhạy insulin cải thiện, giúp cơ thể điều hòa huyết áp tốt hơn.
• Khi căng thẳng kéo dài, cơ thể tiết ra cortisol và adrenaline, làm tăng huyết áp. Giữ tinh thần thư giãn, ngủ đủ 7 - 9 giờ mỗi đêm giúp cơ thể cân bằng hormone và giảm căng thẳng, từ đó ổn định huyết áp. Thực hành thiền, hít thở sâu giúp thư giãn mạch máu, giảm nhịp tim, hỗ trợ kiểm soát huyết áp hiệu quả.

Huyết áp là chỉ số quan trọng giúp đánh giá sức khỏe tim mạch. Khi biết bảng đo huyết áp chuẩn và theo dõi huyết áp thường xuyên, bạn có thể kiểm soát và phòng ngừa các vấn đề sức khỏe liên quan đến huyết áp.