Bệnh mất trí nhớ ở người già: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách can thiệp

Bệnh mất trí nhớ ở người già có dấu hiệu như thế nào, đâu là những đối tượng nguy cơ và làm thế nào để can thiệp, chăm sóc sức khỏe hiệu quả cho bệnh nhân?

Bệnh mất trí nhớ ở người già là gì?

Bệnh mất trí nhớ ở người già là tình trạng thoái hóa hoặc tổn thương não bộ, ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng của trung ương thần kinh và gây nên tình trạng mất hoặc suy giảm trí nhớ.

Mất trí nhớ ở người già có liên quan mật thiết đến quá trình lão hóa và sự chết đi (không tái tạo lại) của tế bào thần kinh. Vậy nên bệnh lý này không xuất hiện đột ngột mà diễn tiến âm thầm. Sau đó biểu hiện ngày càng rõ rệt ở những người từ độ tuổi 60 trở lên.

Đối tượng nguy cơ

Tất cả những người già đều có trí nhớ suy giảm so với khi còn trẻ trung, khỏe mạnh. Tuy nhiên những trường hợp dưới đây có xác suất mắc bệnh cao hơn hẳn mặt bằng chung:

• Người thường xuyên phải đối mặt với căng thẳng, áp lực hoặc trải qua nhiều thăng trầm, biến cố trong cuộc sống.
• Người mắc bệnh tâm thần như: Trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực,...
• Người nghiện thuốc lá, thường xuyên dùng đồ uống có cồn.
• Người đã hoặc đang gặp phải tổn thương ở não bộ như: Chấn thương, tai biến,...

Dấu hiệu thường gặp

Dấu hiệu của bệnh mất trí nhớ ở người già thể hiện ở hai khía cạnh: Mất đi ký ức đã có và không thể ghi nhớ thêm thông tin. Cụ thể như sau:

• Quên ký ức xưa cũ: Những sự kiện, sự vật, con người đã từng hằn rõ trong tâm trí nhiều năm trước dần trở nên phai mờ, thậm chí không còn chút ký ức nào.
• Quên ký ức mới: Những sự kiện mới diễn ra, những sự vật mới nhìn thấy, những người vừa gặp mặt nhưng không hề đọng lại trong tâm trí.
• Mất trí nhớ tạm thời (thoáng qua): Mất ký ức nhưng khi được gợi mở, hỗ trợ từ người khác thì có thể nhớ lại. Ngoài ra còn có trường hợp người bệnh mất đi những ký ức mà họ không muốn lưu giữ lại trong đầu (các cảm xúc tiêu cực, chuyện đau buồn,...).

Bên cạnh những dấu hiệu cơ bản này, người bệnh còn có thể nhớ trước quên sau, nhầm lẫn, không thể xác định phương hướng khi di chuyển. Ngoài ra, căng thẳng, chán nản, nảy sinh tâm lý tiêu cực,... cũng là những dấu hiệu liên quan.

Nếu mất trí nhớ xuất hiện ở người già và không được can thiệp thì bệnh nhân có thể bị suy dinh dưỡng do không còn biết đến cảm giác đói và tình trạng khó nuốt tăng lên.

Việc điều trị các bệnh lý mạn tính bằng thuốc cũng gặp nhiều cản trở vì người bệnh không thể ghi nhớ lịch uống thuốc, số lượng và từng loại thuốc cần sử dụng. Ngoài ra, tâm lý người bệnh trở nên thụ động trong mọi việc, thiếu nhẫn nại, sống không mục tiêu, dễ trầm cảm.

Chẩn đoán và can thiệp

Để chẩn đoán và phân biệt bệnh lý này với các nguyên nhân gây mất trí nhớ khác như u não, Alzheimer, trầm cảm,... người bệnh sẽ được:

• Hỏi bệnh để khai thác tiền sử và đánh giá mức độ suy giảm/mất trí nhớ.
• Thăm khám lâm sàng bằng cách kiểm tra chức năng thăng bằng, phản xạ, cảm giác và nhiều phản ứng sinh lý khác để đánh giá qua tình trạng của não bộ.
• Kiểm tra nhận thức của người bệnh thông qua một bài test khả năng ghi nhớ ký ức ngắn và dài hạn.
• Thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu như chụp CT, chụp cộng hưởng từ,... nhằm phát hiện những bệnh lý, tổn thương tại trung ương thần kinh (nếu có).

Khi đã xác định rõ căn bệnh mất trí nhớ ở người có tuổi, người bệnh sẽ được can thiệp theo hướng kiểm soát, giảm thiểu các triệu chứng bệnh và sống chung với vấn đề sức khỏe này. Cụ thể như sau:

• Rèn luyện khả năng ghi nhớ theo phác đồ chuyên biệt của chuyên gia trị liệu.
• Căn cứ vào các xét nghiệm dinh dưỡng, nếu có hiện tượng thiếu hụt, mất cân bằng thì bác sĩ sẽ kê toa để bổ sung vi khoáng, vitamin cho người bệnh.
• Sử dụng các thiết bị công nghệ cao như đồng hồ thông minh, laptop, tablet, smartphone để nhắc lịch khi cần.
• Hướng dẫn người bệnh cách ghi lại những dấu hiệu bất thường. Liệt kê đầy đủ các loại thuốc/thực phẩm chức năng sử dụng hằng ngày. Để thông tin này ở những nơi dễ quan sát, thường xuyên tiếp xúc để dễ dàng tiếp nhận nội dung ghi nhớ và làm theo.
• Đặc biệt, bất cứ khi nào người bệnh có những thắc mắc muốn hỏi ý kiến chuyên gia thì cũng cần ghi vào điện thoại hoặc giấy nhớ ngay. Sau đó tổng hợp lại, mang theo trong những kỳ thăm khám.

Cách chăm sóc người già suy giảm trí nhớ

Khi chăm sóc người già mắc bệnh mất trí nhớ hoặc suy giảm trí nhớ, bạn cần nằm lòng những điểm quan trọng sau:

• Đặc biệt chú trọng chế độ dinh dưỡng. Đảm bảo khoa học, cân bằng, lành mạnh và đủ chất. Trong đó ưu tiên những thực phẩm chứa nhiều chất đạm thực vật, vitamin B12, vitamin B1, axit folic, omega-3, omega-6, kẽm và các chất chống oxy hóa. Những hoạt chất trên rất có lợi cho não bộ, giúp chữa lành tổn thương, bảo vệ nơron thần kinh trước các yếu tố nguy cơ. Từ đó giúp giảm thiểu triệu chứng của bệnh lý này.
• Khuyến khích người bệnh tích cực rèn luyện thể lực. Khi cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai thì não bộ cũng được thư giãn và có thể chữa lành những tổn thương.
• Theo dõi chặt chẽ giấc ngủ hằng ngày của người bệnh. Đảm bảo bệnh nhân có thời gian ngủ tối thiểu 6 - 7 giờ mỗi ngày. Bạn có thể cho họ dùng thêm các loại trà giúp an thần như atiso, tâm sen, thiết quan âm,... để người bệnh dễ ngủ hơn.
• Tạo môi trường sống trong sạch, nhẹ nhàng, thoải mái cho người bệnh. Tránh xa stress, áp lực để bệnh không tiến triển theo chiều hướng xấu.
• Thường xuyên trò chuyện, để người bệnh được sống trong sự săn sóc, quan tâm và tình cảm yêu thương của gia đình. Đây là liều thuốc tinh thần đặc biệt có ích đối với những bệnh nhân suy giảm/mất trí nhớ.
• Ghi nhớ lịch uống thuốc và thăm khám của bệnh nhân. Hỗ trợ mọi lúc, mọi nơi để giúp họ cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần.

Bệnh mất trí nhớ ở người già vốn là quy luật tự nhiên nhưng nếu phát hiện sớm, can thiệp tích cực thì các triệu chứng và hệ lụy đi kèm sẽ được giảm thiểu triệt để. Mong rằng bài viết trên sẽ có ích với bạn đọc. Sau cùng, chúc tất cả bạn đọc luôn có một sức khỏe tốt, một trí tuệ minh mẫn kể cả khi có tuổi! Trân trọng!