Bệnh suy thận ở người cao tuổi: Nguyên nhân và cách điều trị

Bệnh suy thận thường tiến triển chậm và ít triệu chứng. Suy thận ở người cao tuổi có tỷ lệ mắc cao bởi nhiều nguyên nhân khác nhau như lão hóa, mắc các bệnh lý nên như cao huyết áp, tim mạch, đột quỵ… Cùng tìm hiểu nguyên nhân suy thận ở người già và cách điều trị căn bệnh này.

Suy thận là bệnh gì?

Thận là một cơ quan có hình dạng giống hạt đậu, kích thước khoảng bằng một nắm tay. Chúng nằm ngay dưới lồng ngực và hướng về phía lưng. Đa số mọi người có hai quả thận hoạt động, nhưng chúng ta vẫn có thể sống khỏe mạnh với chỉ một quả thận nếu nó hoạt động hiệu quả. Thận đảm nhận nhiều chức năng, trong đó quan trọng nhất là giúp cơ thể loại bỏ độc tố. Chúng lọc máu và bài tiết các chất thải ra ngoài cơ thể thông qua nước tiểu.

Suy thận là tình trạng một hoặc cả hai quả thận không còn hoạt động tốt. Có hai dạng suy thận chính là suy thận cấp xảy ra nhanh chóng và thường chỉ tạm thời. Còn suy thận mạn tính là tình trạng lâu dài và trở nên nghiêm trọng dần theo thời gian. Phần lớn suy thận ở người cao tuổi là suy thận mạn tính

Nếu suy thận dẫn đến giai đoạn nghiêm trọng nhất là bệnh thận giai đoạn cuối (ESKD), tình trạng này có thể gây tử vong nếu không được điều trị. Trong trường hợp bệnh thận giai đoạn cuối, người bệnh có thể chỉ sống được vài ngày hoặc vài tuần mà không có biện pháp can thiệp. Tuy nhiên, với các phương pháp điều trị phù hợp, người bệnh vẫn có thể duy trì chất lượng cuộc sống tốt trong khi kiểm soát suy thận.

Vì sao người cao tuổi dễ bị suy thận hơn?

Nhiều người không nhận ra rằng khi chúng ta già đi, chức năng thận sẽ suy giảm. Suy thận ở người cao tuổi chủ yếu do quá trình lão hóa thận tự nhiên và các yếu tố bệnh lý đi kèm. Cụ thể:

• Lão hóa thận: Khi tuổi tác tăng, kích thước thận giảm, lưu lượng máu qua thận giảm, số lượng và hiệu suất của các nephron cũng giảm dần. Điều này khiến khả năng lọc máu, loại bỏ chất độc và cặn bã của thận suy giảm, dẫn đến chức năng thận bị suy yếu.
• Bệnh lý đi kèm: Người cao tuổi thường mắc các bệnh nền như tiểu đường, cao huyết áp, xơ vữa động mạch, suy tim... Những bệnh này làm tổn thương mạch máu nhỏ nuôi dưỡng thận, làm tăng nguy cơ suy thận.
• Thiếu máu cục bộ: Sự giảm đột ngột lưu lượng máu đến thận do các bệnh tim mạch hoặc hạ huyết áp có thể gây suy thận cấp ở người già.
• Tác động của thuốc: Người cao tuổi thường dùng nhiều loại thuốc cùng lúc, trong đó một số thuốc như thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc lợi tiểu và kháng sinh có thể gây tổn thương thận nếu sử dụng không đúng cách hoặc dùng lâu dài.
• Mất nước: Người cao tuổi thường giảm cảm giác khát, dễ dẫn đến mất nước, từ đó ảnh hưởng chức năng thận.
• Yếu tố dinh dưỡng và hệ miễn dịch: Chế độ ăn uống kém, thiếu khoa học, cùng sức đề kháng yếu làm tăng nguy cơ tổn thương thận và nhiễm trùng đường tiết niệu, vốn là những nguyên nhân phổ biến gây suy thận ở người cao tuổi.

Triệu chứng của bệnh suy thận

Bệnh thận thường tiến triển âm thầm và ít có triệu chứng rõ ràng, nên nhiều người không biết mình mắc bệnh cho đến khi bệnh trở nên nghiêm trọng. Trong một số trường hợp, chức năng thận có thể giảm đến 90% trước khi các triệu chứng xuất hiện. Những dấu hiệu ban đầu của bệnh thận có thể không rõ rệt và bao gồm:

• Huyết áp cao khó kiểm soát dù đã dùng thuốc.
• Thay đổi trong số lần và lượng nước tiểu.
• Màu sắc nước tiểu bất thường.
• Tăng protein trong nước tiểu.
• Có máu trong nước tiểu.
• Sưng phù ở chân và mắt cá chân.
• Cảm giác đau ở vùng lưng, nơi thận nằm.
• Mệt mỏi kéo dài.
• Chán ăn.
• Mất ngủ.
• Đau đầu thường xuyên.

Suy thận ở người cao tuổi trị như thế nào?

Điều trị suy thận ở người già đòi hỏi một phương pháp tiếp cận toàn diện, đáp ứng các yêu cầu và tình trạng sức khỏe cụ thể của người bệnh:

• Kiểm soát huyết áp và bệnh tiểu đường (nếu có): Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để hạ huyết áp và điều chỉnh lượng đường trong máu nhằm ngăn suy thận nặng thêm. Những loại thuốc này bao gồm thuốc giúp bảo vệ thận như thuốc ức chế men chuyển (ACE) hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB). Thuốc điều trị bệnh tiểu đường như insulin hoặc thuốc hạ đường huyết dạng uống.
• Điều trị thiếu máu, kiểm soát phốt pho: Nếu người bệnh bị thiếu máu (số lượng hồng cầu thấp), bác sĩ có thể kê thuốc bổ sung sắt để cơ thể đỡ mệt và tăng lượng hồng cầu. Trong trường hợp thận không thải được phốt pho, bác sĩ có thể kê thuốc giúp giảm nồng độ phốt pho trong máu để ngăn các biến chứng.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Người bệnh cần thực hiện một số điều chỉnh trong chế độ ăn như giảm ăn muối để tránh bị sưng chân, mắt cá hoặc giữ nước, ăn ít đạm để giảm gánh nặng cho thận. Hạn chế thực phẩm chứa phốt pho như sữa, phô mai và kali như chuối, cam để tránh mất cân bằng chất trong cơ thể.
• Thay đổi lối sống: Người bệnh nên đi bộ chậm hoặc tập thể dục nhẹ nhàng, hãy bắt đầu từ từ luyện tập để tăng cường sức khỏe. Hút thuốc lá làm suy thận nhanh hơn và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe khác, vì vậy nên bỏ ngay nếu có thể. Nếu người bệnh nặng cân, nên ăn uống lành mạnh và vận động để giảm cân, giúp giảm áp lực lên thận.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Người bệnh cần đi khám định kỳ để xem tình trạng bệnh tiến triển ra sao và điều chỉnh thuốc khi cần thiết. Điều này giúp kiểm soát tốt bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Bệnh suy thận ở người cao tuổi là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe tổng thể. Vì vậy nhận diện các nguyên nhân gây ra bệnh sớm như tăng huyết áp, tiểu đường hay lối sống không lành mạnh là rất quan trọng để phòng ngừa căn bệnh này. Các biện pháp điều trị hiện nay như thay đổi chế độ ăn uống, tăng cường vận động, sử dụng thuốc đều đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát bệnh và cải thiện tình trạng sức khỏe cho bệnh nhân.