Bệnh thủy đậu ở trẻ em dưới 1 tuổi: Dấu hiệu, nguy cơ và phòng ngừa

Trẻ dưới 1 tuổi dễ bị tổn thương bởi virus gây thủy đậu do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Việc nhận biết sớm triệu chứng, chăm sóc đúng cách và phòng ngừa lây lan là yếu tố then chốt để hạn chế biến chứng nguy hiểm ở nhóm tuổi nhạy cảm này.

Dấu hiệu bệnh thủy đậu ở trẻ em dưới 1 tuổi

Bệnh thủy đậu ở trẻ em dưới 1 tuổi thường khó phát hiện sớm do triệu chứng ban đầu không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp mà cha mẹ cần lưu ý:

• Sốt nhẹ đến sốt cao: Trẻ có thể khởi phát sốt nhẹ, sau đó tăng dần trong vòng 1 - 2 ngày. Đây là dấu hiệu đầu tiên thường gặp trước khi xuất hiện các nốt phát ban đặc trưng.
• Phát ban dạng bọng nước: Sau giai đoạn sốt, trẻ sẽ nổi các nốt ban đỏ nhỏ, nhanh chóng phát triển thành bọng nước chứa dịch trong, phân bố khắp cơ thể, đặc biệt ở mặt, lưng và bụng.
• Ngứa ngáy và quấy khóc: Tình trạng ngứa do các bọng nước gây ra khiến trẻ khó chịu, dễ quấy khóc và mất ngủ, đặc biệt vào ban đêm.
• Chán ăn, bú kém: Trẻ thường giảm cảm giác thèm ăn hoặc bỏ bú do mệt mỏi, đau rát trong miệng nếu có bọng nước xuất hiện ở niêm mạc họng.
• Mệt mỏi, ngủ nhiều: Trẻ có thể trở nên mệt mỏi, ít hoạt động và ngủ nhiều hơn bình thường do ảnh hưởng của virus và tình trạng sốt kéo dài.

Thủy đậu ở trẻ dưới 1 tuổi nguy hiểm như thế nào?

Trẻ dưới 1 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, khiến khả năng chống lại virus varicella-zoster (tác nhân gây bệnh thủy đậu) yếu hơn so với trẻ lớn hoặc người trưởng thành. Khi mắc bệnh, trẻ dễ gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng, đồng thời quá trình điều trị và chăm sóc cũng phức tạp hơn. Dưới đây là những nguy cơ cụ thể:

Biến chứng nghiêm trọng, dễ đe dọa tính mạng

Trẻ dưới 12 tháng tuổi khi mắc thủy đậu có nguy cơ cao gặp các biến chứng sau:

• Nhiễm trùng da do vi khuẩn: Các bọng nước vỡ ra có thể bị nhiễm khuẩn thứ phát, dẫn đến viêm mô tế bào, áp-xe hoặc nhiễm trùng huyết nếu không xử trí kịp thời.
• Viêm phổi do virus hoặc bội nhiễm vi khuẩn: Biến chứng này đặc biệt nguy hiểm, thường xảy ra ở giai đoạn bệnh toàn phát và có thể diễn tiến nhanh.
• Viêm não, viêm màng não: Tuy hiếm gặp, nhưng nếu xảy ra có thể để lại di chứng thần kinh vĩnh viễn hoặc tử vong.
• Viêm gan, viêm cầu thận: Một số trường hợp có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác ngoài da và hệ hô hấp.

Mất nước và suy kiệt nhanh chóng

Do tình trạng sốt cao, quấy khóc kéo dài, chán ăn và bú kém, trẻ dễ bị mất nước và rối loạn điện giải. Mất nước ở trẻ nhũ nhi diễn tiến nhanh và có thể gây nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm.

Hạn chế trong điều trị

Trẻ dưới 1 tuổi không thể sử dụng một số loại thuốc kháng virus hoặc thuốc điều trị triệu chứng như ở trẻ lớn. Điều này khiến việc kiểm soát bệnh dựa chủ yếu vào chăm sóc hỗ trợ tại nhà và theo dõi sát sao. Nếu diễn tiến xấu, trẻ có thể cần nhập viện để điều trị tích cực.

Khả năng lây lan cao trong môi trường sống

Thủy đậu rất dễ lây lan qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch từ bọng nước. Trẻ dưới 1 tuổi thường chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh, nên nếu người chăm sóc hoặc người trong nhà mang virus, trẻ sẽ có nguy cơ lây nhiễm rất cao. Điều này càng đáng lo ngại nếu mẹ chưa từng mắc bệnh hoặc chưa được tiêm phòng, vì trẻ cũng không nhận được kháng thể thụ động từ mẹ.

Tác động lâu dài

Mặc dù phần lớn trẻ sẽ hồi phục nếu không có biến chứng, nhưng nếu bệnh diễn tiến nặng, trẻ có thể bị sẹo vĩnh viễn trên da, hoặc gặp phải rối loạn tăng trưởng, chậm phát triển vận động sau giai đoạn bệnh kéo dài.

Cách phòng ngừa thủy đậu cho trẻ dưới 1 tuổi

Trẻ dưới 12 tháng tuổi chưa thể tiêm vắc xin phòng thủy đậu theo khuyến cáo hiện hành, do đó việc phòng bệnh chủ yếu dựa vào bảo vệ thụ động và các biện pháp ngăn ngừa lây nhiễm từ môi trường xung quanh. Dưới đây là các phương pháp hiệu quả:

Tiêm phòng cho người thân và người chăm sóc

Trẻ dưới 1 tuổi chưa đủ điều kiện tiêm vắc xin thủy đậu, do đó việc tiêm phòng cho người lớn và trẻ lớn sống cùng là một cách gián tiếp giúp bảo vệ trẻ khỏi nguy cơ lây nhiễm. Đặc biệt, nếu mẹ chưa từng mắc bệnh hoặc chưa tiêm phòng trước sinh, cần được tiêm ngừa sau sinh để tạo kháng thể bảo vệ cho con thông qua sữa mẹ.

Tránh tiếp xúc với người nhiễm hoặc nghi ngờ nhiễm bệnh

Thủy đậu rất dễ lây lan qua đường hô hấp và tiếp xúc với dịch từ bọng nước. Cha mẹ cần hạn chế để trẻ tiếp xúc với người có dấu hiệu sốt, nổi ban hoặc đang mắc bệnh. Nếu trong gia đình có người mắc thủy đậu, nên thực hiện cách ly nghiêm ngặt, dùng khẩu trang và vệ sinh tay thường xuyên để giảm nguy cơ lây truyền.

Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ

Giữ gìn vệ sinh cho cả người chăm sóc và môi trường sống của trẻ là điều quan trọng trong việc phòng bệnh. Người lớn nên rửa tay bằng xà phòng trước khi bế trẻ, làm vệ sinh đồ chơi, vật dụng cá nhân thường xuyên và đảm bảo phòng ở thông thoáng, sạch sẽ để hạn chế vi khuẩn, virus tồn tại trong không khí.

Nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu

Sữa mẹ không chỉ cung cấp dinh dưỡng tối ưu mà còn chứa nhiều kháng thể giúp tăng cường miễn dịch tự nhiên cho trẻ. Việc nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu là cách phòng ngừa quan trọng và hiệu quả.

Tham khảo bác sĩ khi trẻ có nguy cơ phơi nhiễm

Trong trường hợp trẻ từng tiếp xúc với người mắc thủy đậu, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được tư vấn kịp thời. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng globulin miễn dịch (VZIG) - một dạng kháng thể đặc hiệu giúp làm giảm nguy cơ nhiễm bệnh hoặc giảm nhẹ triệu chứng nếu được dùng sớm, trong vòng 96 giờ sau phơi nhiễm.

Tránh áp dụng mẹo dân gian hoặc tự ý dùng thuốc

Tuyệt đối không sử dụng các mẹo dân gian chưa được kiểm chứng hoặc tự ý dùng thuốc điều trị cho trẻ khi chưa có chỉ định từ bác sĩ. Việc sử dụng sai cách có thể gây hại cho trẻ hoặc làm chậm trễ quá trình phát hiện và xử trí bệnh kịp thời.

Bệnh thủy đậu ở trẻ em dưới 1 tuổi không chỉ gây ảnh hưởng tức thời đến sức khỏe mà còn tiềm ẩn nguy cơ để lại hậu quả lâu dài nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Vì vậy, việc nâng cao nhận thức, chủ động theo dõi dấu hiệu ban đầu và thực hiện các biện pháp phòng ngừa toàn diện là bước đi thiết yếu để bảo vệ nhóm trẻ dễ tổn thương này trước sự tấn công của virus.