Biểu hiện của người hút thuốc lá điện tử về thể chất, hành vi, tinh thần

Thuốc lá điện tử hay vape ngày càng phổ biến, đặc biệt ở giới trẻ, với lời quảng cáo hấp dẫn rằng ít ảnh hưởng hơn thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc sử dụng thuốc lá điện tử vẫn gây ra nhiều hậu quả với sức khỏe thể chất, hành vi và tinh thần của người dùng. Việc nhận diện sớm các biểu hiện của người hút thuốc lá điện tử không chỉ giúp cảnh báo nguy cơ mà còn là cơ sở quan trọng để can thiệp và hỗ trợ kịp thời.

Biểu hiện của người hút thuốc lá điện tử về thể chất

Dù được quảng cáo là ít độc hại hơn thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử vẫn gây ra nhiều ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe thể chất. Người sử dụng có thể xuất hiện những thay đổi bất thường ở hệ hô hấp, vùng miệng - họng, làn da, giấc ngủ và cả hệ tiêu hóa nếu quan sát kỹ.

Hệ hô hấp: “Bộ lọc” đầu tiên bị ảnh hưởng

Người hút thuốc lá điện tử thường gặp các biểu hiện bất thường ở đường hô hấp như ho khan kéo dài, đặc biệt vào buổi sáng, cảm giác tức ngực nhẹ hoặc khó thở khi vận động. Những triệu chứng này bắt nguồn từ việc hít phải hơi chứa hạt siêu mịn và các chất hóa học như propylene glycol, glycerin, hương liệu tổng hợp,… Các thành phần của thuốc lá điện tử có thể gây kích ứng đường thở, làm viêm nhẹ niêm mạc phế quản, dẫn đến tăng tiết nhầy và ho kéo dài.

Dấu hiệu ở miệng - họng - da: Những thay đổi nhỏ dễ bị bỏ qua

Tình trạng khô miệng thường xuyên, rát cổ họng nhẹ và làn da trở nên xỉn màu, dễ nổi mụn là những biểu hiện ở người hút thuốc lá điện tử.

Khô miệng là tác dụng phụ thường gặp khi sử dụng vape chứa nicotine, do nicotine gây giảm tiết nước bọt sau thời gian tiếp xúc. Việc tiếp xúc liên tục với các hóa chất còn làm vùng họng dễ bị viêm nhẹ kéo dài, gây cảm giác rát khi nuốt. Bên cạnh đó, nicotine và phụ gia hóa học có thể rối loạn nội tiết và tuần hoàn, khiến da trở nên nhạy cảm, dễ viêm nhiễm và xuống sắc.

Rối loạn giấc ngủ

Việc hút vape thường xuyên có thể gây rối loạn giấc ngủ một cách âm thầm. Người dùng dễ gặp tình trạng khó ngủ, ngủ không sâu hoặc hay tỉnh giấc giữa đêm. Nguyên nhân chủ yếu là do nicotine trong thuốc lá điện tử gây mất cân bằng nhịp sinh học, khiến não bộ khó thư giãn.

Biểu hiện về thần kinh và hành vi

Nếu quan sát kỹ, bạn hoàn toàn có thể nhận ra biểu hiện của người hút thuốc lá điện tử về mặt thần kinh và hành vi. Sử dụng vape thường xuyên, đặc biệt loại chứa nicotine khiến người dùng có thể bị phụ thuộc hóa học. Khi thiếu nicotine, họ có thể hay cáu gắt, lo lắng, bồn chồn, mất tập trung và khó ngủ. Cùng với việc khó tập trung vào công việc hay học tập là biểu hiện mệt mỏi và chán nản, mất ngủ.

Người sử dụng thuốc lá điện tử cũng thường có xu hướng lén lút, giấu giếm việc sử dụng, hay tìm đến những nơi kín đáo như trong phòng riêng hay nhà vệ sinh để hút, và tránh mặt người thân. Họ bắt đầu kết giao nhiều hơn với những người cũng có thói quen sử dụng thuốc lá điện tử. Việc mua sắm các thiết bị và tinh dầu sẽ dẫn đến việc tăng chi tiêu đáng kể.

Vì sao các biểu hiện ban đầu thường bị bỏ qua?

Các biểu hiện của người hút thuốc lá điện tử ban đầu thường khó nhận ra vì những lý do như:

Vape không có mùi khói truyền thống

Khác với thuốc lá truyền thống thường để lại mùi khói nồng nặc và ám vào quần áo, thuốc lá điện tử tỏa ra mùi hương dễ chịu, như bạc hà, dâu, dưa hấu,... Hơi vape cũng bay hơi nhanh, không bám lâu trong không gian, khiến người xung quanh khó phát hiện qua khứu giác.

Biểu hiện ban đầu dễ nhầm với căng thẳng trong học tập, công việc

Các triệu chứng như mất ngủ, nổi mụn, hay cáu gắt, lo âu, mệt mỏi,... vốn cũng thường gặp trong cuộc sống, có thể xuất hiện ở nhiều lứa tuổi và đối tượng khác nhau. Chính vì thế, biểu hiện của người hút thuốc lá điện tử ban đầu dễ bị nhầm lẫn với căng thẳng trong học tập, công việc, thay đổi tâm lý tuổi dậy thì,…

Ngụy trang khéo léo

Thuốc lá điện tử ngày nay có nhiều hình dáng, kích thước khác nhau, từ những thiết bị nhỏ gọn giống như bút bi, USB, USB flash drive, thỏi son, đến các vật dụng hàng ngày khác. Điều này giúp người sử dụng dễ dàng cất giấu và sử dụng một cách kín đáo mà không gây sự chú ý.

Triệu chứng nhẹ và không đặc hiệu

Các tác động tiêu cực ban đầu của thuốc lá điện tử có thể không rõ ràng hoặc dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe thông thường khác. Ví dụ triệu chứng ho hoặc đau họng nhẹ có thể bị nhầm lẫn là do cảm lạnh thông thường, viêm họng.

Người hút có xu hướng giấu giếm

Do hiểu rõ hành vi hút vape không được khuyến khích, đa số người hút có xu hướng giấu diếm, phủ nhận khi được hỏi. Họ có thể sử dụng lén lút hơn, tránh né giao tiếp với gia đình, hoặc dành nhiều thời gian ở một mình để sử dụng. Thái độ này khiến những người xung quanh khó phát hiện, nhất là khi thiếu kiến thức về thuốc lá điện tử.

Khi phát hiện người thân hút thuốc lá điện tử, điều quan trọng là cần giữ bình tĩnh, tránh phản ứng gay gắt. Thay vào đó, hãy trò chuyện cởi mở để hiểu lý do họ sử dụng và chia sẻ những tác hại thực sự của vape từ các nguồn y tế đáng tin cậy. Đồng thời, bạn nên khuyến khích họ xây dựng lối sống, môi trường sống lành mạnh, ít căng thẳng. Với những người nghiện thuốc lá điện tử, cần động viên họ tìm đến bác sĩ hoặc chương trình hỗ trợ cai thuốc lá điện tử phù hợp.

Thuốc lá điện tử có hại không? Câu trả lời chắc chắn là có. Không có loại thuốc lá nào là an toàn, kể cả khi nó có vị trái cây hay không tạo khói như thuốc lá điện tử. Những biểu hiện của người hút thuốc lá điện tử ban đầu dù dễ gây nhầm lẫn nhưng nếu để ý kỹ vẫn có thể phát hiện. Việc nhận biết sớm các biểu hiện này giúp can thiệp kịp thời, tránh dẫn đến nghiện thuốc lá điện tử.