Thuốc tránh thai khẩn cấp và những điều bạn cần biết trước khi sử dụng

Mặc dù thuốc tránh thai khẩn cấp an toàn cho hầu hết phụ nữ, nhưng nó không nên được sử dụng như một biện pháp tránh thai thường xuyên. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn tìm hiểu một số vấn đề xoay quanh thuốc tránh thai khẩn cấp - điều mà bất kì người phụ nữ nào cũng cần nắm rõ trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.

Thuốc tránh thai khẩn cấp là gì?

Thuốc tránh thai khẩn cấp (hay còn gọi là thuốc tránh thai cấp tốc) là biện pháp ngừa thai sau quan hệ không được bảo vệ, hiệu quả nhất khi dùng sớm, chủ yếu ngăn cản hoặc trì hoãn sự rụng trứng, làm gián đoạn sự nâng đỡ nội mạc tử cung, và ngăn chặn sự gặp gỡ của tinh trùng và trứng.

Trong thuốc tránh thai khẩn cấp chứa lượng lớn hormone Progesterone. Nguyên tắc ngừa thai của thuốc tránh thai khẩn cấp tương tự như thuốc tránh thai hàng ngày, nhưng sự khác biệt về lượng Progestin giúp loại thuốc này có tác dụng ngừa thai nhanh chóng. Thuốc có hiệu quả cao nhất khi được sử dụng càng sớm càng tốt, lý tưởng là trong vòng 24 giờ sau khi quan hệ.

Phân loại thuốc tránh thai khẩn cấp

Bạn có thể mua thuốc tránh thai khẩn cấp tại bất kỳ một hiệu thuốc nào mà không cần toa của bác sĩ. Có 2 dạng thuốc tránh thai khẩn cấp phổ biến nhất là dạng 72 giờ và 120 giờ với hoạt chất và khả năng hoạt động khác nhau. Ngoài ra, còn có các loại 24 giờ, 36 giờ và 48 giờ. Thông thường, các loại thuốc tránh thai khẩn cấp sẽ được phân loại thành 1 viên hoặc 2 viên, cách sử dụng cho từng loại cũng khác nhau.

Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 1 viên

Đây là loại thuốc tránh thai khẩn cấp mà liều dùng chỉ có 1 viên duy nhất, được nhiều người lựa chọn hơn bởi tính tiện lợi khi sử dụng và độ phổ biến của nó trên thị trường. Phần lớn, loại thuốc này có hiệu quả tránh thai ngoài ý muốn nếu sử dụng trong vòng 72 giờ sau khi phát sinh quan hệ tình dục không an toàn. Bên cạnh đó, hiệu quả tránh thai giảm dần theo thời gian khi sử dụng thuốc:

• Đạt 95% khi dùng trong 24 giờ đầu.
• Đạt 85% khi dùng từ 25 - 48 giờ tiếp theo.
• Đạt 58% khi dùng từ 49 - 72 giờ sau quan hệ.
• Sau 72 giờ, thuốc không còn tác dụng bảo vệ nếu trứng và tinh trùng đã thụ tinh, làm tổ trong tử cung.

Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 2 viên

Thuốc tránh thai khẩn cấp loại 2 viên là loại thuốc có quy cách đóng gói là 2 viên thuốc trong 1 hộp, mỗi viên sẽ chứa 0,75mg Levonorgestrel. Uống viên thứ nhất sau khi phát sinh quan hệ không an toàn càng sớm càng tốt, lưu ý không vượt quá 72 giờ. Uống viên thứ 2 sau khi uống viên thứ nhất 12 giờ, lưu ý không vượt quá 16 giờ. Thuốc sẽ không phát huy hiệu quả tránh thai nếu người sử dụng không uống đủ và đúng 2 viên theo thời gian quy định.

Khi sử dụng thuốc tránh thai cấp tốc, người dùng cần nắm rõ loại thuốc mình đang uống để tránh việc sử dụng sai, làm mất hiệu quả ngừa thai.

Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai khẩn cấp

Các thuốc tránh thai khẩn cấp giúp ngăn cản sự thụ tinh bằng cách ngăn cản sự rụng trứng ở nữ giới. Cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai khẩn cấp cụ thể như sau:

• Ức chế sự chín của nang trứng, ức chế chức năng nội tiết của tế bào hạt.
• Phá vỡ đỉnh LH (Luteinizing Hormone - hormone tạo hoàng thể, có vai trò quang trọng trong việc kích thích nang trứng phát triển) làm ức chế sự rụng trứng.
• Làm gián đoạn sự nâng đỡ nội mạc tử cung, làm thoái hóa và bong tróc lớp lót nội mạc tử cung, ngăn ngừa và ức chế thai bám vào tử cung.
• Ngăn cản sự tiếp xúc và gặp gỡ giữa trứng và tinh trùng được sản sinh sau khi quan hệ, sự thụ tinh thất bại.

Các loại thuốc tránh thai khẩn cấp phổ biến nhất

Dưới đây là một số loại thuốc tránh thai khẩn cấp phổ biến hiện nay:

Mifestad 10

Mifestad 10 là thuốc tránh thai khẩn cấp loại 1 viên, hoạt chất là mifepriston, hàm lượng 10mg, thuộc thương hiệu Stella. Dùng trong vòng 120 giờ sau quan hệ không an toàn.

Chống chỉ định:

• Quá mẫn với mifepriston hay bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Phụ nữ có thai.
• Suy tuyến thượng thận mãn tính.
• Bệnh hen nặng hoặc không được kiểm soát.
• Suy thận hoặc suy gan.
• Rối loạn chuyển hóa porphyrin di truyền.

Tác dụng phụ: 

Buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy, co thắt tử cung hoặc chuột rút (rất thường gặp). Thường gặp chứng chuột rút nhẹ - vừa, xuất huyết hoặc nhiễm trùng sau phá thai gặp ở 5% phụ nữ sử dụng. Đau đầu, rối loạn da (phát ban, mày đay, đỏ da,..), mệt mỏi, viêm âm đạo,... ít gặp hơn.

Ưu và nhược điểm của thuốc:

• Ưu điểm: Sản phẩm đến từ công ty uy tín, giá thành rẻ, dễ mua.
• Nhược điểm: Có nhiều tác dụng phụ và chống chỉ định trên nhiều đối tượng, nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế trước khi sử dụng. 

Postinor 1

Postinor 1 là thuốc tránh thai khẩn cấp dạng 1 viên, hoạt chất là Levonorgestrel, hàm lượng 1,5mg đến từ thương hiệu Gedeon. Dùng trong vòng 72 giờ sau các cuộc giao hợp không dùng biện pháp tránh thai hay biện pháp tránh thai không đạt hiệu quả.

Chống chỉ định: 

Postinor 1 không thích hợp sử dụng với các đối tượng sau:

• Người quá mẫn với hoạt chất hay bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Phụ nữ bị bệnh gan nặng.
• Phụ nữ có thai.

Tác dụng phụ: 

Khi sử dụng Postinor 1, có thể xuất hiện một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn mửa (thường gặp), thay đổi kinh nguyệt, căng tức vú, nhức đầu đau bụng dưới, chóng mặt, tiêu chảy. Hiếm hơn, bạn có thể bị đỏ da, ngứa, mày đay, phù mặt,...

Ưu và nhược điểm của thuốc:

• Ưu điểm: Thuốc được bán phổ biến tại nhiều nhà thuốc, dễ mua, dễ sử dụng
• Nhược điểm: Tác dụng phụ nhiều, giá thành có đắt hơn so với các loại thuốc 1 viên khác.

Cerciorat

Cerciorat là sản phẩm đến từ thương hiệu Exeltis. Hoạt chất là Levonorgestrel, 1,5mg, dạng 1 viên. Dùng thuốc trong vòng 72 giờ sau giao hợp.

Chống chỉ định: 

Không dùng cho người mẫn cảm với hoạt chất hay bất kỳ thành phần nào của thuốc

Tác dụng phụ: 

Khi dùng thuốc, rất thường gặp các triệu chứng như đau đầu, buồn nôn, đau bụng dưới, tình trạng xuất huyết không liên quan đến việc hành kinh, mệt mỏi. Ngoài ra, người sử dụng còn có thể bị tiêu chảy, nôn mửa, trễ kinh, đau vú,...

Ưu và nhược điểm của thuốc tránh thai khẩn cấp Cerciorat:

• Ưu điểm: Thuốc bán tại nhiều nhà thuốc, dễ mua, dễ sử dụng, ít chống chỉ định.
• Nhược điểm: Giá thành khá đắt, nhiều tác dụng phụ.

Posinight 1

Posinight 1 là thuốc tránh thai khẩn cấp của thương hiệu Agimexpharm, dạng 1 viên. Hoạt chất là Levonorgestrel 1,5mg. Thuốc được dùng bằng cách uống nguyên viên với nước trong vòng 72 giờ sau quan hệ.

Chống chỉ định:

• Mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của thuốc.
• Phụ nữ mang thai hay nghi ngờ mang thai.
• Phụ nữ bị viêm tắc tĩnh mạch hoặc huyết khối tắc mạch thể hoạt động.
• Có bệnh tại gan: Bệnh cấp tính, u lành hoặc u ác tính.
• Đang hoặc có tiền sử bị Carcinom vú.
• Nữ giới có tiền sử da vàng hay ngứa do dùng thuốc tránh thai trước đó.
• Chảy máu âm đạo không rõ lý do.

Tác dụng phụ: 

Các triệu chứng như nhức đầu, hoa mắt, chóng mặt, trầm cảm, phù, đau vú, buồn nôn, chảy máu bất thường hoặc mất kinh thường gặp. Ít gặp hơn là các dấu hiệu thay đổi cân nặng, giảm tính dục, bị rậm lông, ra mồ hôi,...

Ưu và nhược điểm của thuốc:

• Ưu điểm: Thuốc dễ uống, có mặt tại nhiều nhà thuốc.
• Nhược điểm: Nhiều chống chỉ định, tác dụng phụ và giá thành khá cao.

Newchoice EC

Thuốc tránh thai dạng 2 viên Newchoice EC đến từ Công ty Cổ phần Dược phẩm Hà Nam, hoạt chất là Levonorgestrel 0,75mg. Uống viên đầu tiên càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ sau quan hệ, tốt nhất là trong 48 giờ đầu tiên. Viên thứ hai uống cách viên thứ nhất 12 giờ và không được trễ hơn 16 giờ.

Chống chỉ định:

• Không dùng cho phụ nữ mang thai, nghi ngờ mang thai.
• Chảy máu âm đạo bất thường.
• Carcinom vú hoặc có tiền sử Carcinom vú.
• Lần mang thai trước đó bị vàng da hoặc ngứa da.
• Có mắc bệnh gan cấp hoặc u gan.
• Vấn đề trên tĩnh mạch như viêm tắc tĩnh mạch, huyết khối tắc mạch thể hoạt động.

Tác dụng phụ: 

Buồn nôn, nôn, rong huyết, nhũn vú, nhức đầu, mệt mỏi.

Ưu và nhược điểm của thuốc:

• Ưu điểm: Giá cả khá hợp lý, khá dễ mua.
• Nhược điểm: Nhiều chống chỉ định, dạng 2 viên nên dễ quên uống đủ liều.

Nên uống thuốc tránh thai khi nào đảm bảo hiệu quả?

Chị em phụ nữ nên uống thuốc tránh thai khẩn cấp càng sớm càng tốt sau khi phát sinh quan hệ tình dục gặp các vấn đề được kể trên nếu không muốn mang thai. Tuy nhiên, có khoảng 1 đến 2 trường hợp sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp vẫn mang thai dù đã uống đúng và đủ liều theo quy định. Điều này có nghĩa là thuốc tránh thai khẩn cấp không có khả năng bảo vệ tuyệt đối tất cả các trường hợp mang thai ngoài ý muốn. Chị em cần đến các cơ sở y tế để được thăm khám sớm để chắc chắn rằng mình có mang thai hay không nếu không thấy kinh nguyệt xuất hiện vào chu kỳ kinh tiếp theo.

Tác dụng phụ của thuốc tránh thai cấp tốc

Mặc dù có thể ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn hiệu quả lên đến 90%, nhưng nếu sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp sai cách hoặc lạm dụng thuốc có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn, thậm chí là có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng. Một số tác dụng phụ có thể gặp phải như:

• Chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn: Có khoảng 50% người dùng gặp phải tác dụng phụ này, tuy nhiên nó thường sẽ tự khỏi sau 1 đến 2 tuần hoặc có thể sớm hơn. Chị em nên đến thăm khám nếu triệu chứng này kéo dài để tìm nguyên nhân cụ thể.
• Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt: Đây là tác dụng phụ thường gặp nhất, chu kỳ kinh nguyệt có thể đến sớm hoặc muộn hơn so với chu kỳ bình thường. Nếu kinh nguyệt muộn hơn 1 tuần, chị em cần sử dụng que thử thai hoặc đến gặp các bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm để xác định mình có mang thai hay không.
• Xuất huyết tử cung bất thường: Tác dụng phụ này không phổ biến và thường có thể tự biến mất. Nếu thời gian xuất huyết kéo dài hơn 2 ngày, hãy đi khám để được xác định nguyên nhân.
• Đau bụng dưới: Số ít người gặp phải tình trạng đau bụng dưới quằn quại. Để loại trừ nguyên nhân đau bụng dưới do mang thai ngoài tử cung, chị em cần đi khám sớm nhất có thể.
• Khác: Trường hợp lạm dụng thuốc quá mức, gây ra tình trạng cơ thể bất dung nạp thuốc, các chị em có thể gặp phải một số tác dụng phụ kéo dài như căng thẳng, trầm cảm, rối loạn huyết áp và hô hấp, tăng cân không kiểm soát,...

Trường hợp nên và không nên sử dụng thuốc

Không phải ai cũng có thể sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp, cụ thể:

Ai có thể uống thuốc tránh thai khẩn cấp?

Hầu hết các chị em đều có thể sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp. Tuy nhiên, nếu bị dị ứng với bất kì thành phần nào của thuốc hoặc mắc các bệnh lý có thể tương tác thuốc, chị em không được uống mà cần đến gặp bác sĩ để được tư vấn.

Ngoài ra, các chuyên gia khuyến cáo không nên lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp, chỉ nên dùng trong những trường hợp phát sinh quan hệ tình dục không an toàn mà không muốn mang thai. Các trường hợp này có thể kể đến như:

• Không thể hoặc không sử dụng bất kì biện pháp tránh thai nào khi quan hệ.
• Bị cưỡng hiếp, cưỡng bức quan hệ tình dục không có biện pháp bảo vệ.
• Lo ngại về khả năng tránh thai của các biện pháp ngừa thai khác, ví dụ như: Bị rách, thủng, tụt hoặc sử dụng bao cao su sai cách; trễ kinh 3 ngày so với chu kỳ bình thường hoặc quên uống thuốc tránh thai kết hợp từ 3 viên trở lên; uống trễ 3 giờ so với thời điểm uống thuốc tránh thai hàng ngày chỉ chứa Progestin; trễ kinh 7 ngày khi sử dụng thuốc tránh thai phối hợp dạng tiêm; bị tụt que quấy tránh thai nội tiết tố hoặc vòng tránh thai; rút dương vật không thành công trước khi xuất tinh; tính toán sai thời gian kiêng cữ quan hệ tình dục.

Những trường hợp chống chỉ định

Dưới đây là một số đối tượng không nên sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp:

• Phụ nữ đang nghi ngờ mang thai hoặc mang thai;
• Phụ nữ đang bị xuất huyết âm đạo bất thường không rõ nguyên nhân;
• Phụ nữ có tiền sử bệnh huyết khối hoặc viêm tắc tĩnh mạch.

Một số trường hợp cần tham khảo ý kiến của bác sĩ và thận trọng khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp có thể kể đến như:

• Phụ nữ có tiền sử bị rối loạn tuần hoàn máu não;
• Phụ nữ mắc các bệnh lý tim mạch, động kinh,...
• Phụ nữ đang mắc bệnh tiểu đường có biến chứng.

Lưu ý khi dùng các loại thuốc tránh thai khẩn cấp

Mặc dù các loại thuốc tránh thai khẩn cấp là một cách ngừa thai hiệu quả sau quan hệ không được bảo vệ nhưng bạn cũng cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Không được khuyến khích sử dụng thường xuyên.
• Không có khả năng bảo vệ bạn khỏi các lây nhiễm qua đường tình dục.
• Đảm bảo không đang mang thai khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp.
• Thuốc có thể làm thay đổi chu kỳ kinh nguyệt (sớm hoặc muộn hơn bình thường).
• Có thể có biểu hiện buồn nôn, nôn, mệt mỏi, nhức đầu, chóng mặt.
• Có thể có cảm giác đau ở bụng hoặc vú.
• Nếu nôn trong vòng 2 giờ sau khi uống thuốc, lặp lại liều thuốc.
• Thuốc tránh thai khẩn cấp có thể không hiệu quả ở phụ nữ béo phì.
• Không thể thay thế cho thuốc tránh thai hàng ngày.
• Lựa chọn thuốc tránh thai phù hợp và xem kỹ cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp.

Một vài câu hỏi thường gặp về thuốc tránh thai khẩn cấp

Uống thuốc tránh thai khẩn cấp rồi có thai không?

Có khoảng 1 đến 2% trường hợp vẫn mang thai dù đã uống thuốc đúng và đủ theo thời gian quy định sau khi quan hệ tình dục không an toàn. Do đó, các chị em nên sử dụng que thử thai hoặc đến gặp bác sĩ để thực hiện các xét nghiệm để xác định có mang thai hay không nếu thấy kinh nguyệt đã trễ hơn 1 tuần so với chu kỳ kinh bình thường.

Uống thuốc tránh thai khẩn cấp có ảnh hưởng khả năng sinh sản không?

Các bác sĩ chuyên khoa Sản cho biết, thuốc tránh thai khẩn cấp có cơ chế hoạt động là ngăn cản quá trình rụng trứng tự nhiên, không làm gián đoạn sự phát triển của phôi thai nếu trứng và tinh trùng đã thụ tinh, làm tổ trong tử cung. Vì thế, thuốc tránh thai khẩn cấp bản chất sẽ không gây ra vô sinh, không gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này. 

Tuy nhiên, lạm dụng thuốc quá nhiều lần trong một khoảng thời gian dài thì có thể gặp phải các tác dụng phụ không mong muốn, ảnh hưởng đến nội tiết tố, chu kỳ kinh nguyệt, dẫn đến khả năng mang thai bị ảnh hưởng.

Làm sao để biết thuốc có hiệu quả?

Thuốc có hiệu quả nếu bạn thấy kinh nguyệt vẫn xuất hiện như chu kỳ bình thường sau khi uống thuốc. Tuy nhiên để chắc chắn, chị em nên đợi ít nhất 1 tuần và sử dụng que thử thai để kiểm chứng.

Trên đây là những thông tin xoay quanh thuốc tránh thai khẩn cấp mà bạn cần biết. Thuốc tránh thai khẩn cấp là phương pháp không được khuyến khích sử dụng vì những tác dụng phụ có thể gặp. Vì vậy bạn nên cân nhắc các biện pháp tránh thai an toàn hơn để đảm bảo sức khỏe sinh sản của mình. Hy vọng qua bài viết bạn sẽ có thêm kiến thức cần thiết để lựa chọn được loại thuốc tránh thai phù hợp.

Xem thêm:

• Thuốc tránh thai khẩn cấp có tác dụng trong bao lâu?
• Tác hại của thuốc tránh thai khẩn cấp mà bạn nên biết
• Uống thuốc tránh thai khẩn cấp sau bao lâu thì có kinh?