Các nguyên nhân gây mất vị giác và khứu giác

Mất vị giác và khứu giác không chỉ làm giảm khả năng thưởng thức thực phẩm mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn. Mất khứu giác và vị giác là những triệu chứng có thể xuất hiện trong nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau, với nguyên nhân rất đa dạng. Để có phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả, người bệnh cần hiểu rõ các nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Mất khứu giác

Khứu giác là một trong năm giác quan chính của con người, được nhận biết thông qua mũi và giúp chúng ta cảm nhận và phân biệt các mùi khác nhau. Mất khứu giác là tình trạng khi người bệnh không còn khả năng cảm nhận mùi. Tình trạng này có thể là bẩm sinh hoặc phát triển sau này.

Nguyên nhân của mất khứu giác có thể được xác định qua các phương pháp chẩn đoán và điều trị dựa trên nguyên nhân cụ thể. Tình trạng mất khứu giác có thể có nhiều hình thức khác nhau, từ mất khứu giác một phần cho đến mất toàn bộ, và có thể kéo dài tạm thời hoặc trở thành vấn đề suốt đời.

Mất vị giác

Tương tự như mất khứu giác, mất vị giác là tình trạng không thể cảm nhận các vị, ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Vị giác, một trong những giác quan quan trọng của con người, cho phép chúng ta phân biệt các vị như chua, cay, mặn, ngọt và đắng. Quá trình này diễn ra khi các thụ cảm giác trên bề mặt lưỡi truyền tín hiệu đến hệ thần kinh trung ương. Khi quá trình này bị rối loạn, sẽ dẫn đến mất vị giác. Nguyên nhân của mất vị giác rất đa dạng và cần được xác định chính xác để có phương pháp điều trị phù hợp.

Trong bối cảnh đại dịch Covid 19, mất vị giác cùng với các triệu chứng khác như sốt và ho có thể là dấu hiệu nghi ngờ của bệnh. Do đó, người bệnh cần hết sức chú ý và tìm kiếm sự tư vấn y tế kịp thời để đảm bảo sức khỏe.

Các nguyên nhân gây mất vị giác và khứu giác

Một số yếu tố ảnh hưởng đến khả năng cảm nhận mùi và vị:

Mối liên hệ giữa khứu giác và vị giác: Khứu giác và vị giác đều được điều khiển bởi các cấu trúc trong mũi. Khi chúng ta nhai thức ăn, các phân tử mùi đi vào phía sau mũi, giúp khứu giác nhận biết mùi hương và vị giác nhận diện các vị như ngọt, đắng. Vì vậy, khi bạn bị nghẹt mũi hoặc không thể ngửi mùi, cảm giác về vị của thực phẩm cũng sẽ bị giảm đi, làm cho việc nhận diện mùi và vị không chính xác như bình thường.

Tuổi tác: Khi tuổi tác gia tăng, cơ thể mất đi một số sợi thần kinh khứu giác trong mũi, dẫn đến việc giảm khả năng cảm nhận các vị. Người cao tuổi, đặc biệt là trên 60 tuổi, có thể gặp khó khăn trong việc nhận biết rõ ràng các vị, đặc biệt là vị mặn và ngọt. Tuy nhiên, việc bổ sung muối và đường không nên được tăng cường để bù đắp cho sự giảm sút này, vì điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khác.

Bệnh tật và nhiễm trùng: Các tình trạng gây kích ứng và viêm nhiễm niêm mạc mũi như cảm lạnh, viêm xoang, dị ứng, cúm và Covid 19 có thể làm giảm khả năng cảm nhận mùi và vị. Khi các triệu chứng của bệnh giảm, khả năng cảm nhận mùi và vị thường phục hồi. Nếu tình trạng này kéo dài, việc thăm khám bác sĩ là cần thiết để xác định nguyên nhân và điều trị thích hợp.

Tắc nghẽn đường dẫn khí: Sự tắc nghẽn trong mũi, như do polyp mũi hoặc lệch vách ngăn, có thể ảnh hưởng đến khả năng thông khí và làm giảm khứu giác, dẫn đến mất cảm nhận vị. Điều trị có thể bao gồm thuốc xịt mũi, viên uống hoặc phẫu thuật nếu cần thiết.

Chấn thương đầu: Các chấn thương ở đầu, cổ, hoặc não có thể làm tổn thương dây thần kinh khứu giác hoặc các vùng não liên quan đến việc xử lý mùi hương. Tình trạng mất khứu giác và vị giác có thể xuất hiện ngay lập tức hoặc phát triển theo thời gian. Trong một số trường hợp, tình trạng này có thể cải thiện theo thời gian, đặc biệt là nếu chỉ mất khứu giác và vị giác ở mức độ nhẹ.

Bệnh lý: Mất khứu giác có thể là dấu hiệu sớm của các bệnh lý như sa sút trí tuệ, Alzheimer, và Parkinson. Những tình trạng bệnh lý khác như đái tháo đường, bệnh liệt Bell, Huntington, hội chứng Klinefelter, bệnh đa xơ cứng, Paget, và hội chứng Sjogren cũng có thể phá hủy các dây thần kinh truyền tín hiệu đến trung tâm khứu giác của não bộ.

Ung thư và điều trị ung thư: Một số loại ung thư và phương pháp điều trị liên quan, như khối u ở đầu và cổ, cũng có thể ảnh hưởng đến tín hiệu giữa mũi, miệng và não. Xạ trị tại các khu vực này, cùng với hóa trị và liệu pháp nhắm trúng đích, có thể gây ra các thay đổi trong cảm giác mùi và vị, như cảm nhận vị kim loại, vị khó chịu, hoặc vị nồng. Những vấn đề này thường cải thiện sau khi kết thúc quá trình điều trị.

Thuốc: Một số loại thuốc kê đơn hoặc không kê đơn, đặc biệt là kháng sinh và thuốc điều trị tăng huyết áp, có thể làm thay đổi cảm giác vị giác. Chúng có thể ảnh hưởng đến các thụ cảm giác, làm rối loạn tín hiệu từ vị giác đến não, và thay đổi thành phần nước bọt. Nếu gặp phải tình trạng này, hãy thảo luận với bác sĩ để điều chỉnh hoặc thay đổi thuốc nếu cần.

Thiếu vitamin: Mất vị giác và khứu giác có thể là dấu hiệu của sự thiếu hụt vitamin trong cơ thể. Vitamin A, B6, B12, và kẽm là những vitamin quan trọng liên quan đến cảm giác khứu giác và vị giác. Thiếu các vitamin này có thể do chế độ ăn uống kém hoặc do tình trạng bệnh lý và thuốc làm giảm khả năng hấp thụ vitamin.

Hút thuốc lá, ma túy và hóa chất: Hút thuốc lá không chỉ gây ra nguy cơ ung thư mà còn làm tổn thương tế bào cảm giác mùi và vị trong não, đồng thời tăng tiết chất nhờn và giảm số lượng tế bào vị giác. Sử dụng ma túy như cocaine cũng có ảnh hưởng tương tự. Các hóa chất độc hại như clo, dung môi sơn, và formaldehyde cũng có thể gây tổn thương tương tự.

Mất khứu giác và vị giác không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, chẳng hạn như không thể phát hiện mùi khí ga hoặc chất độc trong tình huống khẩn cấp. Do đó, việc thông báo ngay cho bác sĩ khi có dấu hiệu nghi ngờ là rất quan trọng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.