Các tác dụng phụ của thuốc kháng sinh liều cao​ cần lưu ý

Kháng sinh liều cao là loại thuốc đắt tiền thường được chỉ định để điều trị các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng và nguy hiểm. Tuy nhiên, cũng giống như các loại thuốc khác, thuốc kháng sinh liều cao vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây tác dụng phụ cần được lưu ý. Bài viết dưới đây sẽ tổng hợp một số tác dụng phụ của thuốc kháng sinh liều cao​ thường gặp, tham khảo ngay nhé!

Kháng sinh liều cao là gì?

Thuốc kháng sinh liều cao là các loại kháng sinh được sử dụng với liều lượng lớn hơn mức thông thường để điều trị các tình trạng nhiễm khuẩn nghiêm trọng. Việc sử dụng liều cao nhằm đảm bảo hiệu quả diệt khuẩn mạnh hơn, giúp kiểm soát nhanh chóng sự phát triển của vi khuẩn và hạn chế nguy cơ kháng thuốc.

Kháng sinh liều cao thường được chỉ định trong các trường hợp nhiễm trùng nặng hoặc khó điều trị, chẳng hạn như:

• Viêm phổi nặng ở bệnh nhân có bệnh lý nền như suy hô hấp, suy tim, suy giảm miễn dịch, đái tháo đường hoặc nghiện rượu.
• Nhiễm trùng huyết, viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn cần tiêu diệt vi khuẩn nhanh chóng.
• Nhiễm khuẩn xương khớp, viêm xương tủy với nguy cơ lan rộng.
• Áp-xe phổi, tràn mủ màng phổi, cần kết hợp nhiều loại kháng sinh mạnh.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu nghiêm trọng, không đáp ứng với liều thông thường.

Những tác dụng phụ của thuốc kháng sinh liều cao​

Hiện nay, tác dụng phụ của thuốc kháng sinh liều cao​ phổ biến nhất vẫn là buồn nôn và tiêu chảy. Ngoài hai phản ứng thường gặp này, việc dùng kháng sinh liều mạnh còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ khác đối với sức khỏe. Một số tác dụng phụ đáng chú ý bao gồm:

Nhiễm nấm

Việc sử dụng kháng sinh liều cao có thể làm mất cân bằng hệ vi khuẩn trong cơ thể, đặc biệt là các vi khuẩn có lợi. Khi hệ vi sinh vật bị xáo trộn, nấm sẽ có cơ hội phát triển mạnh và gây ra tình trạng nhiễm nấm ở nhiều bộ phận như khoang miệng, da hoặc dưới móng tay.

Phản ứng dị ứng

Dị ứng với kháng sinh là một trong những tác dụng phụ nghiêm trọng, có thể xảy ra ở nhiều mức độ khác nhau. Một số người có thể chỉ bị ngứa nhẹ, nổi mề đay hoặc phát ban, trong khi những trường hợp nặng hơn có thể sưng mí mắt, sưng môi và thậm chí là sốc phản vệ. Vì vậy, nếu có tiền sử dị ứng với bất kỳ loại kháng sinh nào, người bệnh cần thông báo ngay với bác sĩ trước khi sử dụng thuốc.

Thay đổi màu sắc răng

Việc sử dụng kháng sinh tetracycline có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của men răng, đặc biệt ở trẻ em dưới 8 tuổi. Loại thuốc này có thể khiến răng bị đổi màu vĩnh viễn, xuất hiện các vệt ố vàng, nâu hoặc xám, gây mất thẩm mỹ và khó khắc phục. Không chỉ trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai nếu dùng tetracycline trong thai kỳ cũng có thể khiến men răng của thai nhi bị ảnh hưởng, dẫn đến tình trạng răng yếu và dễ bị tổn thương trong tương lai. Vì vậy, loại thuốc này thường được khuyến cáo không sử dụng cho trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai trừ những trường hợp thực sự cần thiết.

Nhạy cảm hơn với ánh sáng mặt trời

Một số loại kháng sinh như tetracycline, fluoroquinolone và sulfone có thể làm tăng độ nhạy cảm của da với ánh sáng mặt trời, gây đỏ da hay cháy nắng. Trong những trường hợp nặng hơn, da có thể bị phồng rộp, bỏng rát hoặc viêm da do ánh nắng. 

Ảnh hưởng đến tim mạch

Mặc dù không phổ biến, một số loại kháng sinh liều cao có thể gây ra các vấn đề liên quan đến tim mạch. Trong một số trường hợp, thuốc có thể làm rối loạn nhịp tim, khiến tim đập nhanh hoặc chậm hơn bình thường, gây cảm giác hồi hộp, khó chịu. Một số người cũng có thể gặp tình trạng huyết áp thấp, gây hoa mắt, chóng mặt hoặc ngất xỉu khi thay đổi tư thế đột ngột. 

Nên làm gì để tránh tác dụng phụ của thuốc kháng sinh liều cao

Để giảm thiểu tác dụng phụ khi sử dụng thuốc kháng sinh liều cao, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau:

• Dùng đúng theo hướng dẫn của bác sĩ: Không tự ý tăng, giảm liều hoặc ngừng thuốc giữa chừng để tránh kháng thuốc và tác dụng phụ không mong muốn.
• Uống nhiều nước: Giúp đào thải thuốc và độc tố tốt hơn, giảm nguy cơ tổn thương gan, thận. Đồng thời, làm giảm cảm giác buồn nôn và hạn chế tình trạng mất nước do tiêu chảy – một tác dụng phụ của thuốc kháng sinh liều cao​ phổ biến.
• Bổ sung men vi sinh hoặc sữa chua: Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn có hại mà còn làm suy giảm hệ vi khuẩn có lợi trong đường ruột, gây ra các vấn đề như tiêu chảy, đầy hơi và khó tiêu. Vì vậy, có thể có thể bổ sung men vi sinh hoặc ăn các thực phẩm giàu probiotic như sữa chua để giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
• Ăn uống đủ chất: Cung cấp thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất để tăng sức đề kháng, giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn.
• Theo dõi phản ứng của cơ thể: Trong quá trình sử dụng kháng sinh, nếu gặp phải các dấu hiệu bất thường như phát ban, sưng môi, khó thở, chóng mặt hoặc rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng, hãy ngừng thuốc ngay và liên hệ với bác sĩ để được hướng dẫn xử lý kịp thời.

Thận trọng khi dùng kháng sinh liều cao cho trẻ em

Việc sử dụng kháng sinh liều cao một cách tùy tiện ở trẻ em đang trở thành vấn đề đáng lo ngại tại nước ta. Điều này có thể gây ra nhiều hệ quả nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ về lâu dài. Vì vậy, khi cho trẻ dùng kháng sinh, đặc biệt là liều cao, cha mẹ cần hết sức cẩn trọng và tuân thủ các nguyên tắc quan trọng sau:

• Chỉ sử dụng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ: Tuyệt đối không tự ý mua và cho trẻ uống kháng sinh khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ, tránh nguy cơ dùng sai thuốc hoặc không phù hợp với tình trạng bệnh.
• Không lạm dụng kháng sinh cho bệnh do virus: Các bệnh cảm lạnh, cúm, sốt siêu vi,... thông thường không cần dùng kháng sinh. Thay vào đó, phụ huynh nên giúp trẻ hạ sốt bằng cách chườm mát, cho trẻ uống nhiều nước, ăn đủ chất và theo dõi sức khỏe.
• Dùng đúng liều, đúng liệu trình: Không tự ý áp dụng liều của người lớn cho trẻ và ngược lại. Không ngừng thuốc sớm hoặc kéo dài thời gian điều trị vì có thể gây kháng thuốc.
• Theo dõi phản ứng khi dùng thuốc: Cẩn thận với các dấu hiệu dị ứng như mẩn đỏ, sưng môi, khó thở, tiêu chảy. Nếu có biểu hiện bất thường, cần đưa trẻ đi khám ngay.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Ăn uống đầy đủ, vận động thường xuyên, giữ vệ sinh cá nhân giúp trẻ khỏe mạnh và hạn chế phải dùng kháng sinh.

Dù kháng sinh là nhóm thuốc quan trọng trong điều trị nhiễm trùng, nhưng cũng cần thận trọng với các tác dụng phụ của thuốc kháng sinh liều cao​. Người bệnh không nên tự ý tăng liều hoặc kéo dài thời gian dùng thuốc mà cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ. Trong quá trình sử dụng, nếu gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy thông báo ngay với nhân viên y tế để được tư vấn và xử lý kịp thời.