Cây hoàng liên có những tác dụng gì? Một số bài thuốc từ cây hoàng liên

Từ xa xưa, cây hoàng liên đã được xem là một loại dược liệu quý với dược tính mạnh, được sử dụng nhiều trong các bài thuốc Đông y. Hãy cùng tìm hiểu về những tác dụng tuyệt vời cũng như một số bài thuốc từ cây hoàng liên qua bài viết sau đây nhé.

Đặc điểm của cây hoàng liên

Trước khi tìm hiểu về những bài thuốc từ cây hoàng liên, bạn cũng nên nắm được những đặc tính của cây hoàng liên. Dưới đây là những đặc điểm về hình thái và các dạng bào chế của cây hoàng liên.

Về cấu tạo

Cây hoàng liên là một loại cây mọc dại, phân bố chủ yếu ở các khu vực miền núi Việt Nam. Thế nhưng, đây lại là một loại dược liệu quý hiếm, được sử dụng trong nhiều bài thuốc Y học cổ truyền.

Ngoài cái tên hoàng liên, dân gian còn gọi loài cây này với nhiều tên gọi khác nhau như: Hoàng liên chân gà, cây chi liên, vương chi liên, sâm hoàng liên. Trong y khoa, cây hoàng liên được gọi với tên là Coptis teeta Wall.

Hoàng liên là loại cây thân thấp, chiều cao trung bình của chúng chỉ khoảng 30cm, sống được lâu năm. Lá cây có đặc điểm mọc từ gốc, mép lá hình răng cưa được bao phủ bởi một màu xanh mướt. Hoa hoàng liên bắt đầu nở rộ trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 4, hoa có màu vàng, mọc thành từng cụm nhỏ từ 3 - 5 bông ở đầu cành trông rất bắt mắt.

Cây hoàng liên kết trái trong khoảng tháng 3 đến tháng 6, quả bên ngoài màu vàng, bên trong có màu lục xám hoặc nâu đen của hạt. Rễ của cây hoàng liên đặc trưng bởi dạng hình trụ dài, thuộc loại rễ chùm, có màu nâu hoặc màu vàng nhạt. Tới giai đoạn trưởng thành, rễ cây sẽ mọc thành củ giống như chân gà, đó là vì sao người ta hay gọi là hoàng liên chân gà.

Các dạng bào chế cây hoàng liên

Trước khi tìm hiểu về các bài thuốc từ cây hoàng liên, bạn cần nắm được các dạng bào chế của loài cây này. Khi cây phát triển được 2 - 3 năm tuổi, người ta sẽ bắt đầu thu hoạch bởi đây là giai đoạn cây đã phát triển hoàn thiện với dược tính tốt nhất. Phần rễ và củ của cây hoàng liên được xem là bộ phận chứa hàm lượng dược tính cao nhất. Chính vì vậy, người dân thường thu hoạch và sử dụng bộ phận này của cây.

Dưới đây là một số cách dùng để chế biến dược liệu của cây hoàng liên:

• Rửa sạch hoàng liên rồi ủ từ 1 - 2 giờ để dược liệu mềm ra.
• Để nguyên củ phơi trong bóng mát, duy trì phơi khô hoàn toàn từ 1 - 2 tháng sau đó bảo quản để dùng dần.
• Thái mỏng dược liệu sau đó đem phơi dưới bóng râm mà không cần phơi dưới ánh nắng trực tiếp.
• Lấy một lượng vừa đủ trong mỗi lần sử dụng, có thể sao và ngâm rượu. Liều lượng ngâm là 2 - 3kg dược liệu tươi ngâm với 10 lít rượu 40 - 42 độ. Càng ủ lâu năm, rượu sẽ càng thơm và ngon.

Những tác dụng tuyệt vời của cây hoàng liên

Sở dĩ người ta tạo ra được những bài thuốc từ cây hoàng liên là nhờ vào những công dụng tuyệt vời của cây hoàng liên. Hoàng liên không chỉ là một loại cỏ dại mà còn được mọi người ví như sâm nhờ vào những lợi ích mà loại cây này mang lại cho sức khỏe.

Theo Y học cổ truyền, cây hoàng liên có vị đắng, thuộc nhóm thảo dược quý hiếm với những công dụng như sau:

• Tác dụng sát trùng, thanh nhiệt, giải độc.
• Điều trị các triệu chứng như: Nhiệt miệng, nôn mửa, kiết lỵ, thương hàn, tâm hỏa thịnh, thấp chẩn…

Theo Y học hiện đại, cây hoàng liên có chứa rất nhiều loại hoạt chất có lợi đối với sức khỏe như: Ethanol, berberin, palmatin, columbamine, coptisine… Đặc biệt, hàm lượng 5.5 - 7.5% berberin chứa trong cây hoàng liên còn có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm vô cùng hiệu quả.

Bên cạnh đó, cây hoàng liên còn được sử dụng trong điều trị một số bệnh lý dưới đây:

• Chữa ho gà, phòng tình trạng giãn mạch máu, chữa hạ huyết áp, ngăn ngừa các bệnh lý về tim mạch và đột quỵ.
• Sử dụng hoàng liên với hàm lượng vừa phải có khả năng kích thích vỏ não hoạt động đồng thời củng cố chức năng mật.
• Ức chế sự phát triển và sinh sản của một số loại vi khuẩn như: Liên cầu khuẩn, tụ cầu, shigella, nhiễm khuẩn đường tiêu hóa…
• Tác dụng hiệu quả trong cải thiện tình trạng mụn nhọt, mẩn ngứa, nổi mề đay, thanh nhiệt và giải độc…
• Tác dụng an thần, hạn chế tình trạng lo âu, căng thẳng, hồi hộp và mất ngủ.

Một số bài thuốc từ cây hoàng liên

Dưới đây là một số bài thuốc từ cây hoàng liên mà bạn có thể tham khảo:

• Bài thuốc trị mề đay, mờ vết chàm trên da: Bạn cần chuẩn bị các dược liệu gồm mộc thông, hoàng bá, khổ sâm, hoàng liên mỗi vị 12g, phục linh, thương truật, bạc hà mỗi vị 4g. Pha hỗn hợp với 1 lít nước, đun sôi hỗn hợp tới khi còn một nửa thì bỏ bã, chia nước thành 3 lần uống trong ngày, uống mỗi ngày cho tới khi bệnh thuyên giảm.
• Bài thuốc trị tiêu chảy, kiết lỵ: Dùng một lượng bột hoàng liên tán nhỏ khoảng 12g, hòa với nước ấm, chia 3 lần uống trong ngày. Để tăng độ thơm ngon, bạn có thể cho thêm một chút mật ong vào mỗi khi uống.
• Bài thuốc trị viêm ruột: Chuẩn bị mộc hương 20g, hoàng liên 80g đều đã được nghiền thành bột, thêm mật ong rồi trộn đều tới khi hỗn hợp hòa quyện lại thì nặn thành những viên nhỏ. Mỗi lần sử dụng từ 2 - 8g thuốc này, dùng với nước đun sôi để nguội, uống 3 lần/ngày.
• Bài thuốc trị mồ hôi trộm ban đêm: Chuẩn bị hoàng liên, hoàng cầm, hoàng bá, mỗi vị từ 8 - 12g. Thêm đương quy, thục địa, sinh địa mỗi vị 12g, hoàng kỳ, táo nhân, long nhãn mỗi loại 16 - 24g. Đem hỗn hợp này sắc cùng với nước, uống 1 thang/ngày tới khi bệnh cải thiện.
• Bài thuốc giảm mệt mỏi, lo âu, giúp an thần: Dùng 16g xích đan, 20g hoàng liên, 10g cam thảo, tất cả ở dạng bột mịn, đem trộn với rượu trắng nóng rồi vo thành viên nhỏ bằng hạt đậu xanh. Uống khoảng 10 viên/ngày và duy trì tới khi các dấu hiệu của bệnh thuyên giảm.
• Bài thuốc trị loét dạ dày tá tràng: Chuẩn bị bối mẫu, trạch tả, hoàng liên, mẫu đơn bì, hạt dành dành mỗi vị 8g, 12g bạch thược, 6g trần bì, 6g ngô thù. Đem hỗn hợp này sắc với 1 lít nước, đun tới khi chỉ còn một nửa thì bỏ bã, chia uống 3 lần/ngày.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn nắm được một số bài thuốc từ cây hoàng liên cũng như nắm được những tác dụng tuyệt vời của cây hoàng liên đối với sức khỏe. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, bạn cần tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa, tuyệt đối không tự ý mua thuốc uống mà không có chỉ định của bác sĩ. Chúc bạn nhiều sức khỏe cũng như đừng quên tiếp tục theo dõi các bài viết thú vị của Nhà thuốc Long Châu nhé!

Xem thêm:

• Top 4 cây thuốc nam hỗ trợ bổ thận tráng dương hiệu quả
• Có nên dùng các loại cây thuốc nam mát gan bổ thận không?