Chế độ ăn Địa Trung Hải có thể bảo vệ trẻ em khỏi tình trạng thừa cân và béo phì không?

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Pediatric Research đã nói về sự ảnh hưởng của chế độ ăn Địa Trung Hải đến sự thay đổi của chỉ số khối cơ thể chuẩn hóa (standardized body mass index - zBMI) và nguy cơ tăng cân quá mức ở trẻ em. Đồng thời, nghiên cứu đã chỉ ra chế độ ăn này có thể bảo vệ trẻ em khỏi tình trạng thừa cân và béo phì, tuy nhiên đó chỉ là một tác động nhỏ.

Chế độ ăn Địa Trung Hải là gì?

Đây là một thuật ngữ chỉ thói quen ăn uống truyền thống ở các quốc gia giáp biển Địa Trung Hải. Chế độ ăn Địa Trung Hải thường bao gồm:

• Nhiều trái cây, rau, bánh mì nguyên cám, gạo lứt, khoai tây, đậu, các loại hạt và ngũ cốc;
• Dầu ô liu là nguồn chất béo chính;
• Cá giàu Omega-3;
• Một lượng vừa phải phô mai và sữa chua.

Chế độ ăn Địa Trung Hải có liên quan đến việc kéo dài tuổi thọ, giảm tỷ lệ mắc các bệnh mãn tính và là một trong những chế độ ăn uống lành mạnh nhất trên toàn cầu.

Tổng quan thực tiễn

Sự gia tăng của tỷ lệ trẻ em thừa cân và béo phì trên toàn cầu đã trở thành vấn đề sức khỏe cần phải quan tâm. Tại Tây Ban Nha đã ghi nhận khoảng hơn 30% trẻ bị thừa cân và béo phì trong suốt 20 năm qua, đặc biệt trong số những trẻ thuộc độ tuổi từ 6 - 9 có gần 41% trẻ bị thừa cân và 17% bị béo phì.

Tình trạng béo phì có thể kéo dài đến tuổi vị thành niên và trưởng thành. Theo ước tính, có đến 55% trẻ em bị béo phì vẫn tiếp tục rơi vào vấn đề sức khỏe này khi đến thời kỳ vị thành niên, trong khi đó có 80% thanh thiếu niên béo phì vẫn sẽ bị béo phì đến tuổi trưởng thành.

Ít vận động và sử dụng những thực phẩm không lành mạnh là những yếu tố chính gây nên tình trạng thừa cân và béo phì ở trẻ em.

Một số nghiên cứu trước đây đã cho thấy chế độ ăn Địa Trung Hải có thể làm giảm chỉ số khối cơ thể (BMI). Tuy nhiên, vẫn cần phải có thêm bằng chứng để cho thấy được rõ ràng hơn về tác động của nó đối với tình trạng thừa cân và béo phì ở trẻ em.

Thông tin về nghiên cứu

Có 1.389 trẻ em trong độ tuổi từ 8 - 14, sống tại bốn thành phố tại Tây Ban Nha từ năm 2012 đến 2014 đã tự nguyện và được phép tham gia vào nghiên cứu với sự theo dõi sau 15 tháng. Các đối tượng này được theo dõi sự thay đổi trong BMI, dựa vào các chỉ số vòng eo, chiều cao và cân nặng. Nếu BMI lớn hơn một độ lệch chuẩn thì trẻ được phân loại vào nhóm thừa cân, trong khi BMI lớn hơn hai độ lệch chuẩn thì trẻ được coi là béo phì.

Việc tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải của trẻ được đánh giá thông qua bảng câu hỏi được xác thực bởi các nhà nghiên cứu, điểm số kết luận càng cao cho thấy mức độ tuân thủ càng tốt. Bảng câu hỏi này còn được dùng để kiểm tra mức độ hoạt động thể chất trong tuần, thời gian xem tivi và sử dụng các thiết bị điện tử.

Những phát hiện từ nghiên cứu

Khởi đầu nghiên cứu với 9,4% trẻ em tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải ở mức thấp, 49,5% tuân thủ ở mức trung bình và 41,2% tuân thủ ở mức cao. Xuyên suốt quá trình nghiên cứu và theo dõi, việc tuân thủ chế độ ăn kiêng giảm xuống, kéo theo zBMI cũng giảm. Tuy nhiên lại có sự gia tăng về tần suất hoạt động thể chất, thời gian sử dụng thiết bị điện tử và chỉ số BMI.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng nếu ăn với số lượng nhất định một số loại thực phẩm từ chế độ ăn Địa Trung Hải sẽ có thể làm giảm khả năng gia tăng chỉ số zBMI, như tiêu thụ các loại hạt 2 - 3 lần mỗi tuần, sử dụng phô mai, sữa chua và rau xanh hàng ngày.

Không có một quan hệ phi tuyến tính đáng kể nào giữa việc tuân thủ chế độ ăn kiêng và những thay đổi trong zBMI. Tuy nhiên, trẻ em có từ 4 - 10 điểm tuân thủ trong quá trình theo dõi cho thấy zBMI có sự giảm nhẹ.

Kết luận

Mặc dù nghiên cứu dựa trên các trẻ em tại Tây Ban Nha, nhưng lại không đem đến kết quả rõ ràng như nghiên cứu liên quan đến trẻ em tại Bắc Mỹ và châu Âu. Nhìn chung, các nghiên cứu tương tự trong quá khứ cũng cho thấy kết quả không nhất quán.

Điểm mạnh của nghiên cứu là quy mô mẫu lớn, thiết kế triển vọng, phân tích phản ứng liều lượng, tuy nhiên vẫn có một số hạn chế như sự sai lệch tiềm ẩn do lỗi trí nhớ hoặc mong muốn xã hội khi tự báo cáo lại dữ liệu chế độ ăn uống. Ngoài ra, bảng câu hỏi cũng chỉ nêu mô tả chung về thực phẩm và không bao gồm các thành phần quan trọng trong chế độ ăn Địa Trung Hải.

Chính vì vậy, để hiểu rõ hơn về vấn đề chế độ ăn Địa Trung Hải có thể bảo vệ trẻ em khỏi tình trạng thừa cân và béo phì hay không, vẫn cần phải nghiên cứu thêm thì mới có thể đưa đến những kết luận cụ thể và rõ ràng hơn.

Nhìn chung, tình trạng thừa cân và béo phì ở trẻ em là điều thường gặp. Việc áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải vẫn chưa có kết luận rõ ràng về cách nó có giúp bảo vệ trẻ khỏi tình trạng béo phì. Dù vậy, vẫn có thể tiếp tục duy trì chế độ ăn này cho trẻ, phối hợp với các hoạt động thể chất và hạn chế sử dụng các thiết bị điện tử để giúp trẻ giảm bớt tình trạng thừa cân và béo phì.