WHO lần đầu tiên đưa thuốc GLP-1 vào hướng dẫn toàn cầu điều trị béo phì

Béo phì đang ảnh hưởng hơn 1 tỷ người trên toàn cầu và liên quan đến hàng triệu ca tử vong mỗi năm. Trước gánh nặng ngày càng gia tăng, WHO lần đầu tiên đưa thuốc nhóm GLP-1 vào hướng dẫn toàn cầu điều trị béo phì, đánh dấu bước ngoặt trong tiếp cận bệnh lý mạn tính này.

WHO khuyến nghị sử dụng GLP-1 trong điều trị béo phì như thế nào?

WHO đưa ra khuyến nghị có điều kiện cho việc dùng các hoạt chất GLP-1 trong điều trị béo phì lâu dài cho người lớn có BMI ≥ 30, ngoại trừ phụ nữ mang thai. Khuyến nghị được đánh giá là bước tiến lớn, nhưng vẫn ở mức “có điều kiện” do dữ liệu an toàn dài hạn còn hạn chế, chi phí cao và khả năng triển khai giữa các quốc gia chưa đồng đều.

Ba hoạt chất GLP-1 được đưa vào hướng dẫn gồm Liraglutide, Semaglutide và Tirzepatide. Những hoạt chất này đã được chứng minh giúp hỗ trợ giảm cân, cải thiện chuyển hóa, hỗ trợ kiểm soát đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng tim - thận ở người béo phì hoặc đái tháo đường type 2.

Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả điều trị, giảm nguy cơ tái phát và hướng đến quản lý béo phì bền vững, cần kết hợp liệu pháp GLP-1 với:

• Áp dụng chế độ ăn lành mạnh.
• Tăng cường hoạt động thể lực.
• Can thiệp thay đổi hành vi có cấu trúc.

Gánh nặng béo phì ngày càng gia tăng trên toàn cầu

Có thể bạn chưa biết, béo phì đang:

• Ảnh hưởng đến hơn 1 tỷ người ở mọi quốc gia
• Liên quan đến 3,7 triệu ca tử vong toàn cầu (năm 2024).
• Làm giảm hiệu quả điều trị của nhiều bệnh truyền nhiễm.
• Dự báo chi phí liên quan đến béo phì sẽ đạt 3 nghìn tỷ USD/năm (năm 2030)

Việc ban hành hướng dẫn mới giúp các quốc gia tiếp cận thống nhất và khoa học khi sử dụng GLP-1, chuẩn hóa điều trị, đảm bảo an toàn và công bằng cho người bệnh cũng như định hình chiến lược quản lý béo phì như một bệnh lý mạn tính thay vì vấn đề cá nhân.

Ba trụ cột điều trị béo phì bền vững theo WHO

WHO nhấn mạnh 3 trụ cột trong điều trị béo phì hướng đến quản lý bền vững bệnh lý này:

Tạo môi trường sống lành mạnh hơn

WHO cho rằng can thiệp cá nhân là chưa đủ. Các quốc gia cần thúc đẩy chính sách giảm thực phẩm kém lành mạnh, tăng cơ hội vận động và phòng ngừa béo phì ngay từ cộng đồng.

Bảo vệ nhóm nguy cơ cao

Sàng lọc sớm, can thiệp có mục tiêu và cung cấp chăm sóc liên tục cho nhóm có nguy cơ cao giúp hạn chế tiến triển của bệnh và giảm biến chứng nặng.

Chăm sóc trọn đời, lấy bệnh nhân làm trung tâm

Điều trị béo phì phải là một quá trình dài hạn, gồm tư vấn dinh dưỡng, hỗ trợ tâm lý, theo dõi y tế và sử dụng thuốc khi cần thiết. Cần đặc biệt lưu ý, thuốc GLP-1 chỉ là một phần trong chiến lược toàn diện này.

Những thách thức trong triển khai thuốc GLP-1 để điều trị béo phì

Dù mang lại nhiều lợi ích trong điều trị, tuy nhiên các quốc gia cần quản lý được cả những rủi ro và thách thức khi sử dụng thuốc GLP-1.

Giá thành cao - Khả năng tiếp cận thấp

Mặc dù nhu cầu tăng nhanh, giá thuốc chứa hoạt chất GLP-1 vẫn ở mức cao. WHO cảnh báo rằng nếu không mở rộng sản xuất, đến năm 2030 chỉ dưới 10% người cần mới có thể tiếp cận liệu pháp này.

Nguy cơ bất bình đẳng y tế

Các quốc gia thu nhập thấp và trung bình có thể gặp rào cản lớn trong chi trả và phân phối, dẫn đến chênh lệch tiếp cận giữa các nhóm dân cư. WHO kêu gọi các chính sách như mua sắm chung, định giá theo bậc hoặc cấp phép tự nguyện để giảm chi phí.

Hệ thống y tế chưa sẵn sàng

Nhiều quốc gia thiếu nhân lực, cơ chế chi trả, năng lực giám sát hoặc hạ tầng cần thiết để triển khai liệu pháp GLP-1 rộng rãi. WHO nhấn mạnh cần chuẩn bị kỹ về hệ thống trước khi áp dụng đại trà.

Nguy cơ thuốc giả và kém chất lượng

Nhu cầu quá lớn cùng giá thành cao đã tạo điều kiện cho sản phẩm giả và kém chất lượng lan rộng, gây rủi ro nghiêm trọng cho an toàn người bệnh. Do đó, WHO khuyến cáo:

• Kê đơn và phân phối phải do nhân viên y tế đủ chuyên môn thực hiện.
• Tăng cường giám sát dược và cảnh giác dược.
• Giáo dục bệnh nhân về cách sử dụng thuốc an toàn.
• Hợp tác quốc tế nhằm ngăn chặn nguồn cung thuốc giả.

Việc lần đầu tiên WHO đưa các thuốc GLP-1 vào hướng dẫn toàn cầu điều trị béo phì đánh dấu bước chuyển quan trọng trong quản lý bệnh mạn tính này. Tuy nhiên, GLP-1 chỉ phát huy hiệu quả khi kết hợp với thay đổi hành vi, dinh dưỡng và theo dõi lâu dài. Đặc biệt, cần được tư vấn bởi chuyên gia y tế, đồng thời cảnh giác với thuốc không rõ nguồn gốc để đảm bảo an toàn trong điều trị.