Chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh tăng cao có nguy hiểm không?

Vàng da sơ sinh là hiện tượng xảy ra khi hồng cầu bị vỡ nhưng chức năng chuyển hóa Bilirubin của gan ở trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện. Vàng da bệnh lý ở trẻ sơ sinh có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí là tử vong. Dưới đây là những thông tin về chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh.

Chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh tăng cao có nguy hiểm không?

Nồng độ Bilirubin tăng cao là một trong các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm đối với sức khỏe của trẻ sơ sinh. Theo các bác sĩ chuyên khoa, lượng Bilirubin tăng cao tỷ lệ thuận với số lượng tế bào hồng cầu bị phá hủy cũng sẽ lớn và trẻ có thể sẽ phải đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm. Vậy chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh bao nhiêu là nguy hiểm?

Chỉ số Bilirubin trong máu của trẻ sơ sinh thể hiện mức độ vàng da ở trẻ. Chỉ số Bilirubin bình thường được quy định như sau:

• Bilirubin toàn phần: Ở trẻ sơ sinh là dưới 10mg/dl hoặc 171Mmol/L và ở trẻ trên 1 tháng tuổi là từ 0,3 - 1,2mg/dl hoặc từ 5,1 - 20,5Mmol/L.
• Bilirubin trực tiếp: Từ 0 - 0,4mg/dl hoặc từ 0 - 7Mmol/dL.
• Bilirubin gián tiếp: Từ 0,1 - 1mg/dl hoặc từ 1 - 17Mmol/dL.
• Tỷ lệ Bilirubin trực tiếp/Bilirubin toàn phần: <20%.

Theo chuyên gia, chỉ số Bilirubin càng cao thì mức độ nguy hiểm càng lớn:

• Với trẻ sơ sinh đủ tháng và khỏe mạnh: Chỉ số Bilirubin trong máu được cho là cao khi lớn hơn 18mg/dl hoặc >308Mmol/dL.
• Với trẻ sinh non hoặc có nhiễm trùng máu: Không có chỉ số Bilirubin cụ thể được cho là an toàn với những đối tượng này, nồng độ Bilirubin càng cao thì nguy cơ biến chứng càng lớn.
• Ngoài ra, nếu chỉ số Bilirubin vàng da tăng nhanh trong 1 thời điểm (>5mg/dl/ngày) thì cần sớm đưa trẻ đến gặp bác sĩ.

Khi chỉ số Bilirubin vàng da tăng cao ở trẻ sơ sinh có thể gây ra biến chứng như:

• Nhiễm độc thần kinh: Đây chính là biến chứng thường xảy ra khi nồng độ Bilirubin tăng cao trong máu ở trẻ sơ sinh. Từ đó có thể dẫn đến hậu quả là bại não, viêm não cấp tính, nhận thức kém, suy giảm chức năng vận động.
• Vàng da nhân não: Đây là biến chứng nặng nề nhất nhưng rất rất hiếm gặp và có thể phòng ngừa được. Vàng da nhân não là hiện tượng Bilirubin lắng đọng lại trong nhân và hạch đáy của thân não rồi từ đó tấn công vào hàng rào mạch máu não.

Nguyên nhân khiến chỉ số Bilirubin tăng cao ở trẻ sơ sinh

Nguyên nhân dẫn đến chỉ số Bilirubin tăng cao ở trẻ sơ sinh gồm có:

Nguyên nhân sinh lý: Vàng da ở trẻ sơ sinh là một hiện tượng sinh lý thông thường và có thể gặp ở cả trẻ đủ tháng khỏe mạnh hoặc trẻ sinh non ốm yếu. 

Cơ thể của trẻ sơ sinh sẽ sản xuất tế bào hồng cầu và Bilirubin liên tục, kết hợp với mức độ đào thải và nồng độ vi khuẩn trong cơ thể thấp khiến cho nồng độ Bilirubin trong máu tăng cao. Khi đó, nồng độ Bilirubin toàn phần trong máu có thể tăng lên đến 18mg/dl khi bé được 3 - 4 ngày tuổi. Sau đó, nồng độ Bilirubin sẽ giảm dần và trẻ sẽ tự hết vàng da mà không cần phải điều trị.

Nguyên nhân bệnh lý: Chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh tăng cao do bệnh lý được xác định thông qua tình trạng trẻ bị vàng da trong 24 giờ đầu sau sinh và kéo dài trên 2 tuần tuổi. 

Kết quả xét nghiệm máu cho thấy chỉ số Bilirubin toàn phần cao hơn 18mg/dL và mức độ tăng Bilirubin trong máu trên 5mg/dL/ngày. Khi đó, tình trạng vàng da của trẻ sẽ nặng hơn, vàng mắt, vàng da toàn thân kèm theo các triệu chứng khác như mệt mỏi, bỏ bú, thường xuyên khóc thét. Một số bệnh lý có thể gây ra tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh là nhiễm khuẩn sơ sinh, viêm gan sơ sinh, ứ mật.

Phương pháp điều trị khi chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh tăng cao

Đối với trường hợp tăng Bilirubin sinh lý thì trẻ cần được theo dõi sát sao nhưng không cần điều trị, triệu chứng vàng da ở trẻ sơ sinh sẽ tự biến nhất trong vòng 2 tuần sau sinh khi lá gan phát triển hoàn thiện và bé được bú sữa đầy đủ. 

Tuy nhiên, tình trạng vàng da ở trẻ sơ sinh cần được điều trị tích cực khi nồng độ Bilirubin trong máu tăng quá cao nhằm tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Đối với những trẻ sinh non và sức khỏe yếu có chỉ số Bilirubin tăng cao thì việc điều trị sẽ dựa vào độ tuổi và các triệu chứng lâm sàng ở trẻ. 

Hiện nay có 2 phương pháp điều trị khi chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh tăng quá cao, cụ thể là:

Chiếu đèn

Chiếu đèn hay còn được gọi là quang trị liệu, đây là phương pháp sử dụng loại đèn đặc biệt có ánh sáng màu xanh dương với bước sóng nằm trong khoảng 400 - 500nm và điểm cực tương ứng với đỉnh hấp thu Bilirubin đạt bước sóng trong khoảng 450 - 460nm. Ánh sáng phát ra từ đèn chiếu sẽ xuyên qua làn da của trẻ và phân hủy gián tiếp các phân tử Bilirubin ở lớp mỡ dưới da, sau đó chúng sẽ được gan và thận đào thải ra ngoài.

Đối với trẻ sơ sinh được chẩn đoán vàng da bệnh lý do tăng Bilirubin gián tiếp thì sẽ được chỉ định chiếu đèn sau 24 giờ sau sinh khi chưa có dấu hiệu nhiễm độc thần kinh. Được chỉ định chiếu đèn dự phòng khi chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh tăng cao trong trường hợp mắc các bệnh như tán huyết, có bướu huyết thanh, hộp sọ to, trẻ sinh non, cụ thể:

• Trẻ sinh non >35 tuần tuổi thai: Được chỉ định chiếu đèn vàng da khi nồng độ Bilirubin cao trên 12mg/dL. Có thể chiếu đèn trong 25 - 48 giờ sau sinh khi chỉ số Bilirubin >15mg/dL, trong 49 - 72 giờ khi nồng độ Bilirubin trong máu là 18mg/dL và trên 72 giờ khi Bilirubin đạt ngưỡng 20mg/dL.
• Trẻ sinh non <35 tuần tuổi thai: Ngưỡng Bilirubin được chỉ định điều trị quy định sẽ thấp hơn so với trẻ trên 35 tuần tuổi thai vì trẻ có nguy cơ bị nhiễm độc cao hơn.

Truyền máu

Truyền máu là phương pháp chữa bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh có chỉ số Bilirubin tăng cao nhằm loại bỏ Bilirubin nhanh chóng và được chỉ định trong trường hợp nồng độ Bilirubin tăng cao quá mức gây nguy hiểm cho sức khỏe của trẻ. Chỉ định truyền máu điều trị chứng vàng da do chỉ số Bilirubin tăng cao ở trẻ sơ sinh đủ tháng như sau:

• Bilirubin ≥20mg/dL trong vòng 24 - 48 giờ;
• Bilirubin ≥25mg/dL sau 28 giờ;
• Không hiệu quả sau khi chiếu đèn: Bilirubin cao hơn 25mg/dL trong lần khám đầu tiên và chuẩn bị sẵn sàng để truyền máu nếu chiếu đèn không hiệu quả.

Tóm lại, chỉ số Bilirubin vàng da ở trẻ sơ sinh là một tiêu chí để đánh giá nồng độ Bilirubin trong máu và mức độ vàng da của trẻ. Khi nồng độ Bilirubin tăng quá cao mà không được điều trị kịp thời sẽ khiến trẻ gặp phải những biến chứng nguy hiểm. Hiện nay có 2 phương pháp điều trị vàng da do tăng Bilirubin bệnh lý ở trẻ sơ sinh là chiếu đèn và truyền máu.

Nhà thuốc Long Châu hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn đọc nhiều kiến thức sức khỏe bổ ích. Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh, bình an!

Xem thêm:

• Da bị vàng là thiếu chất gì?
• Những cách chữa bệnh vàng da ở người lớn
• Trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi chưa hết vàng da phải làm sao?