Chỉ số xét nghiệm SGOT là gì? Khi nào cần xét nghiệm SGOT?

Xét nghiệm SGOT (hay còn gọi là AST) là xét nghiệm men gan được sử dụng rất phổ biến, không chỉ dành cho những bệnh nhân nghi ngờ có vấn đề về gan mà còn là xét nghiệm đầu tay trong mỗi lần khám sức khỏe định kỳ. Kết quả xét nghiệm SGOT cùng với các xét nghiệm men gan khác đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của nhiều bệnh khác nhau.

SGOT là xét nghiệm gì?

Vì là cơ quan trong cơ thể chịu trách nhiệm chuyển hóa các chất nên gan có hệ thống enzyme rất hoàn chỉnh giúp xúc tác các phản ứng sinh hóa và thực hiện các chức năng này. Khi tế bào gan bị tổn thương, men gan tăng lên nên lượng enzyme được giải phóng vào máu nhiều hơn. Đây là lý do tại sao chỉ số men gan có thể được coi là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe của gan.

Trong điều kiện bình thường, các enzym này nằm trong tế bào gan, khi tế bào gan bị hoại tử do viêm gan, xơ gan, ung thư gan…, các enzym này sẽ tràn vào máu khiến nồng độ trong máu tăng cao.

Transaminase hay Aminotransferase là enzyme nội bào chịu trách nhiệm xúc tác cho phản ứng chuyển gốc NH2 giữa các amin và đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình chuyển hóa acid amin. Hai loại transaminase quan trọng nhất là AST (GOT) và ALT (GPT).

SGOT (glutamic-oxaloacetic transamine), còn gọi là AST (aspartate aminotransferase), là một men transaminase được tìm thấy với số lượng lớn trong tế bào chất và ti thể của nhiều loại tế bào, phổ biến nhất là ở tế bào gan, tiếp theo là tế bào cơ tim, cơ xương, thận, não, tủy xương, phổi, bạch cầu và hồng cầu.

Mục đích của xét nghiệm SGOT là gì?

Xét nghiệm SGOT không được thực hiện riêng lẻ mà thường được thực hiện cùng với xét nghiệm SGPT. SGPT (glutamic-pyruvic transaminase), còn gọi là ALT (alanine aminotransferase), là một men transamine tập trung chủ yếu ở tế bào gan. Tùy thuộc vào kết quả xét nghiệm men gan cao hay thấp so với giá trị bình thường mà men SGOT hoặc SGPT tăng cao hơn, điều này sẽ giúp bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân men gan tăng cao.

Men aspartate aminotransferase (AST) được phân bố rộng rãi trong các mô, chủ yếu ở gan, tim, cơ và thận, do đó nồng độ enzyme này trong huyết thanh tăng cao trong các bệnh liên quan đến các mô này. Các bệnh về gan mật như xơ gan, ung thư biểu mô di căn và viêm gan siêu vi cũng làm tăng nồng độ AST huyết thanh. Sau nhồi máu cơ tim, nồng độ AST huyết thanh tăng lên và đạt đỉnh điểm sau 2 ngày kể từ khi khởi phát.

Nồng độ AST huyết thanh có thể giảm ở bệnh nhân chạy thận nhân tạo hoặc ở bệnh nhân thiếu vitamin B6. Hai isoenzyme của AST được phát hiện trong tế bào chất và ty thể. Chỉ có isoenzyme tế bào chất hiện diện trong huyết thanh bình thường, trong khi cả isoenzyme ty thể và tế bào chất đều được phát hiện trong huyết thanh của bệnh nhân mắc bệnh động mạch vành và bệnh gan mật.

Giá trị bình thường của SGOT (AST) là <40UI/L đối với nam và <35UI/L đối với nữ. Giá trị SGPT (ALT) cũng ở mức này nhưng còn tùy thuộc vào hệ thống máy xét nghiệm và các hóa chất khác nhau mà phòng xét nghiệm đó sử dụng.

Ngoài ra, hoạt tính enzyme AST trong hồng cầu cao gấp 4 đến 8 lần trong huyết thanh nên nếu hồng cầu bị vỡ trong quá trình lấy mẫu thì hoạt tính AST có thể tăng lên.

Bên cạnh đó, bệnh nhân sử dụng thuốc cao huyết áp, thuốc tiểu đường, thuốc tim mạch, thuốc điều trị mỡ máu cao, thuốc tránh thai và người già cũng có thể khiến nồng độ AST trong máu tăng cao.

Ngoài bệnh gan, các tình trạng khác ngoài gan cũng có thể khiến men gan tăng cao. Nếu kết quả xét nghiệm men gan tăng dưới 5 lần giới hạn trên của mức bình thường và chỉ số SGOT > SGPT thì bệnh nhân có thể đang phải hoạt động thể lực nặng, suy giáp, bệnh cơ, tán huyết... Chỉ số SGOT < SGPT, người bệnh có thể mắc bệnh cường giáp, bệnh celiac, viêm gan...

Nếu kết quả xét nghiệm men gan cho thấy men gan tăng > 1000 UI/L, đó có thể là một cơn viêm gan cấp tính hoặc một bất thường bệnh lý rất đặc trưng của hội chứng phá hủy tế bào gan, thường là các đợt viêm gan siêu vi. Ngay cả trước khi bệnh vàng da xuất hiện, transaminase tăng rất cao, rất sớm và nhanh chóng. Mức độ này tăng lên khi mức độ phá hủy tế bào gan ngày càng tăng.

Nồng độ chính xác của men gan SGOT hoặc SGPT không tương quan với mức độ tổn thương gan và không giúp dự đoán bệnh. Giống như viêm gan A, men gan của bệnh nhân có thể tăng rất cao, đôi khi lên tới hàng nghìn UI/L, nhưng hầu hết bệnh nhân đều hồi phục hoàn toàn mà không để lại di chứng. Ở bệnh nhân viêm gan B mạn tính, mức tăng men gan thường không cao, tuy nhiên một số bệnh nhân viêm gan B mạn tính sẽ tiến triển đến xơ gan, ung thư gan...

Khi nào nên tiến hành xét nghiệm SGOT?

Xét nghiệm SGOT thường được thực hiện khi bệnh nhân nghi ngờ có dấu hiệu rối loạn chức năng gan, cụ thể như sau:

• Nếu người bệnh có sức khỏe yếu, thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ.
• Người thừa cân, béo phì.
• Người có dấu hiệu chán ăn hoặc ăn không ngon miệng.
• Thường xuyên có triệu chứng buồn nôn.
• Bệnh nhân tiểu đường.
• Đau bụng thường xuyên.
• Có dấu hiệu vàng da.
• Nước tiểu của bệnh nhân có màu sẫm hơn nước tiểu bình thường.
• Người thường xuyên bị ngứa da.
• Người có thói quen uống nhiều rượu.
• Trong gia đình có người mắc bệnh gan.
• Có tiền sử viêm gan siêu vi.
• Những trường hợp phải điều trị bằng thuốc lâu dài còn có thể gây rối loạn chức năng gan và cần xét nghiệm men gan.

Ngoài xét nghiệm SGOT, bác sĩ có thể yêu cầu bệnh nhân thực hiện nhiều xét nghiệm khác để chẩn đoán chính xác tổn thương gan như xét nghiệm viêm gan A, B, C, thử nghiệm Ethanol, thử nghiệm thuốc cùng với một số chất gây hại cho gan, sinh thiết gan…

Với những thông tin trên, hy vọng bạn sẽ hiểu rõ hơn về xét nghiệm SGOT và các trường hợp thường được yêu cầu tiến hành xét nghiệm này. Việc chẩn đoán sớm và điều trị thích hợp có thể giúp nâng cao hiệu quả điều trị và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.