Con giời leo là gì? Một số thể bệnh giời leo phổ biến

Con giời leo, hay còn gọi là bọ giời, thực chất không phải là nguyên nhân gây ra bệnh ngoài da, như nhiều người vẫn lầm tưởng. Đây là một loại côn trùng mang độc tố có thể gây ra các phản ứng dị ứng hoặc tổn thương da khi tiếp xúc. Tuy nhiên, tên gọi "giời leo" trong dân gian thường bị nhầm lẫn với bệnh zona thần kinh – một bệnh lý do virus varicella-zoster gây ra. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa con giời leo và bệnh zona sẽ giúp mọi người nhận thức chính xác hơn về bệnh cũng như các biện pháp phòng ngừa. Bài viết này sẽ làm rõ những hiểu lầm phổ biến và cung cấp thông tin chi tiết về vấn đề này.

Con giời leo là gì?

Con giời leo (bọ giời), hay còn gọi là con giời, là một loài côn trùng thuộc ngành chân khớp, có hình dáng tương tự như con rết nhưng nhỏ hơn về kích thước và có chân dài hơn, giúp chúng di chuyển rất nhanh. Loài côn trùng này thường sống ở những nơi ẩm ướt như trong các góc tối, gầm giường, bàn, tủ… Bọ giời thường hoạt động vào ban đêm và có thể bò lên người, tiết ra dịch acid photpho gây bỏng rát trên da, tạo thành các vết phỏng. 

Tuy nhiên, thông tin cho rằng con giời leo là nguyên nhân gây ra bệnh giời leo (zona thần kinh) là không chính xác về mặt khoa học. Bệnh giời leo thực chất do virus Varicella-Zoster gây ra, không liên quan đến côn trùng. Cảm giác bỏng rát trên da do tiếp xúc với con giời leo là phản ứng viêm da do chất độc của chúng, khác với bệnh zona.

Triệu chứng nhận biết bệnh giời leo là gì?

Bệnh giời leo thường bắt đầu với các triệu chứng bất thường tại một vùng da nhỏ, như cảm giác nóng rát, tê, đau nhức, châm chích, kèm theo nhức đầu, cảm giác lo âu, khó chịu, và nhạy cảm với tác động cơ học cũng như ánh sáng, đặc biệt là vào ban đêm. Đây là giai đoạn virus nhân lên và lan dọc theo các dây thần kinh, gây ra các dấu hiệu đầu tiên trên cơ thể.

Ở giai đoạn khởi phát, các vùng da bị ảnh hưởng bởi VZV trên các dây thần kinh sẽ xuất hiện vết đỏ, sưng nhẹ với đường kính khoảng vài centimet, hơi nhô cao so với da xung quanh, tương tự như vết muỗi đốt.

Chỉ sau vài ngày, những vùng da đỏ và sưng nhẹ này sẽ phát triển thành các mụn nước chứa dịch, mọc thành từng cụm như chùm nho. Ban đầu, mụn nước căng phồng, chứa dịch trong, sau đó dịch sẽ đục dần và trở thành mủ, vỡ ra hoặc rỉ dịch, cuối cùng hình thành vảy tiết. Đối với những người có nguy cơ cao như người trên 50 tuổi hoặc người suy giảm miễn dịch, mụn nước có thể bị chảy máu, nhiễm trùng, hoại tử da, để lại nhiều sẹo xấu, và triệu chứng do giời leo có thể kéo dài lâu hơn so với những người có sức đề kháng bình thường.

Các thể bệnh giời leo nào phổ biến?

Một số thể bệnh giời leo phổ biến:

Bệnh giời leo ở vùng mặt

Giời leo trên mặt là tình trạng virus VZV xâm nhập vào và gây tổn thương các dây thần kinh vùng mặt, dẫn đến các triệu chứng như đau rát, nóng, nhức mỏi ở cơ mặt. Khuôn mặt chứa nhiều dây thần kinh cảm giác và các vùng niêm mạc nhạy cảm như môi, miệng, mũi, mắt và tai, do đó dễ gây ra những biến chứng nghiêm trọng như suy giảm thị lực, thính lực, yếu cơ mặt, rụng tóc, hoặc đau dây thần kinh kéo dài nếu không được chăm sóc và điều trị kịp thời.

Đặc biệt, giời leo ở mặt thường liên quan đến tình trạng zona hạch gối, hay còn gọi là hội chứng Ramsay Hunt. Đây là khi VZV tấn công vào hạch gối và dây thần kinh VII (dây thần kinh mặt), gây ra các tổn thương nghiêm trọng, làm người bệnh bị ù tai, mất thính lực, thậm chí dẫn đến điếc, liệt nửa mặt, buồn nôn, nôn mửa, giật nhãn cầu, chóng mặt, và không thể nhắm kín mắt (tình trạng hở mi). Nếu không điều trị đúng cách, tình trạng này có thể dẫn đến biến chứng Charler Bell, khiến mặt người bệnh mất cân đối, lệch về một bên và không thể nhắm kín mắt.

Bệnh giời leo ở vùng mắt

Giời leo ở mắt xảy ra khi virus VZV xâm nhập và gây tổn thương thần kinh V (dây thần kinh số 5), điều khiển các cơ quan như mắt, hàm trên và hàm dưới. Trong đó, vùng mắt có nguy cơ tổn thương cao gấp 5 lần các nhánh hàm còn lại. Đây là một thể giời leo khá phổ biến, chiếm khoảng 10-15% tổng số trường hợp giời leo, và có thể ảnh hưởng đến cả phần ngoài lẫn bên trong mắt, bao gồm giác mạc và tế bào thần kinh cảm nhận ánh sáng.

Các triệu chứng có thể xuất hiện bao gồm đỏ mắt, sưng, viêm kết mạc, giác mạc và củng mạc, giảm thị lực và căng thẳng. Trong những trường hợp nghiêm trọng, giời leo ở mắt có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn do các biến chứng viêm nhiễm nghiêm trọng ở vùng niêm mạc mắt, như hoại tử võng mạc cấp, viêm hậu củng mạc, tăng nhãn áp (glaucom), hội chứng đỉnh ổ mắt (teo dây thần kinh thị giác), hoặc viêm dây thần kinh thị giác.

Bệnh giời leo ở vùng miệng (môi)

Giời leo ở miệng có thể gây ra đau đớn, làm cho việc ăn uống trở nên khó khăn, dẫn đến thay đổi khẩu vị, giảm cảm giác thèm ăn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, hệ miễn dịch cũng như khả năng và thời gian phục hồi của bệnh nhân.

Bệnh giời leo ở vùng cổ

Giời leo ở cổ là một dạng giời leo khá phổ biến, chỉ sau giời leo ở lưng. Bệnh gây ra các triệu chứng lâm sàng tương tự như các thể giời leo khác, bao gồm sự xuất hiện của các nốt ban đỏ, mụn nước chứa dịch, mọc thành từng mảng giống như chùm nho, phân bố dọc theo các hạch thần kinh ở một bên cổ.

Bệnh giời leo ở vùng lưng

Giời leo ở lưng xảy ra khi virus VZV tấn công các hạch bạch huyết vùng lưng, chủ yếu ở khu vực liên sườn, gây ra các nốt phát ban và mụn nước phồng rộp, kèm theo cảm giác đau rát, nhức nhối ở khu vực bả vai và lưng dưới gần thắt lưng. Các mụn nước thường xuất hiện thành từng dải dày đặc, lan rộng quanh một bên vòng eo, có thể kéo dài từ vùng eo phía trước đến tận cột sống lưng, bám sát theo dải liên sườn.

Bệnh giời leo ở tay

Giời leo có thể gây ra các triệu chứng như mụn nước và phát ban xuất hiện trên cánh tay, khuỷu tay, lòng bàn tay, ngón tay, mu bàn tay, và có thể lan rộng đến vùng nách, hõm nách, ngực và lưng.

Bệnh giời leo ở vùng xương cùng

Xương cùng là một xương hình tam giác nằm ở dưới cùng của cột sống, tạo thành phần sau của xương chậu. Giời leo ở xương cùng xảy ra khi có tình trạng viêm dây thần kinh vùng bàng quang, gây ra các triệu chứng như tiểu dắt, khó tiểu, bí tiểu, tiểu có máu, thậm chí tiểu mủ. Các dấu hiệu khác của giời leo ở vùng xương cùng có thể bao gồm cảm giác căng cứng, đau dữ dội ở vùng bụng dưới, và co thắt vùng hậu môn và trong nhiều trường hợp, hậu môn có thể trở nên cứng như đá, gây khó khăn trong việc đại tiện và ảnh hưởng đến vùng da sinh dục xung quanh.

Như vậy, con giời leo không phải là nguyên nhân chính gây ra bệnh giời leo. Bệnh giời leo (zona thần kinh) là do virus Varicella-Zoster gây ra với những triệu chứng khác nhau tùy theo từng thể bệnh. Việc nhận diện đúng hình ảnh con giời leo và hiểu rõ các thể bệnh giời leo phổ biến là điều vô cùng quan trọng để điều trị kịp thời và hiệu quả. Nếu gặp phải những dấu hiệu của bệnh, bạn nên tìm kiếm sự trợ giúp từ bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và áp dụng phương pháp điều trị thích hợp, giúp giảm thiểu các biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Vắc xin phòng bệnh zona thần kinh giúp ngăn ngừa biến chứng đau thần kinh sau zona và giảm nguy cơ mắc bệnh do virus Varicella-Zoster gây ra. Vắc xin Shingrix an toàn, hiệu quả, được khuyến cáo cho người từ 50 tuổi trở lên và những người 18 tuổi suy giảm miễn dịch. Đặt lịch tiêm ngay tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình!