Cyberbullying là gì? Hậu quả, cách xử lý và phòng ngừa

Không cần dùng bạo lực thể chất trực tiếp, cyberbullying len lỏi qua từng dòng bình luận ác ý, tin nhắn ẩn danh hay những hình ảnh nhạy cảm bị phát tán. Đây là hình thức bạo lực tinh thần nguy hiểm đang diễn ra hàng ngày trên không gian mạng, nơi tưởng chừng là thế giới “ảo” nhưng lại gây tổn thương thật. Trong bài viết này, Nhà thuốc Long Châu sẽ cùng bạn tìm hiểu cyberbullying là gì? Nó gây ra những hậu quả nghiêm trọng nào? Cách xử lý và phòng ngừa ra sao?

Cyberbullying là gì?

Cyberbullying hay còn gọi là bắt nạt trực tuyến, là hành vi sử dụng internet hoặc các nền tảng kỹ thuật số để đe dọa, xúc phạm, làm tổn thương hoặc làm nhục người khác một cách có chủ đích và lặp đi lặp lại. Khác với hình thức bắt nạt truyền thống cần sự tiếp xúc trực tiếp, cyberbullying diễn ra trong môi trường ảo, nơi danh tính có thể được ẩn giấu và hành vi xấu dễ dàng lan truyền nhanh chóng. Tuy không để lại vết thương trên cơ thể, nhưng tổn thương tinh thần mà nạn nhân phải chịu đựng lại sâu sắc, kéo dài và khó chữa lành hơn.

Khi tìm hiểu cyberbullying là gì, nhiều người đã khá bất ngờ trước các hình thức cyberbullying rất đa dạng và ngày càng tinh vi. Phổ biến nhất là những bình luận tiêu cực, body shaming dưới bài viết hoặc hình ảnh cá nhân trên mạng xã hội. Nghiêm trọng hơn, nhiều trường hợp bị phát tán hình ảnh, video riêng tư để bôi nhọ danh dự. Một số người còn tạo tài khoản giả mạo để công kích hoặc lan truyền thông tin sai lệch về người khác.

Ngoài ra, spam tin nhắn, khủng bố điện thoại, hay cô lập người khác bằng cách rủ rê nhóm bạn cùng “tẩy chay” trên mạng cũng là các hình thức cyberbullying thường gặp. Những hành vi này dù xảy ra trong không gian ảo, nhưng tác động tiêu cực đến tâm lý nạn nhân là hoàn toàn thật.

Vì sao cyberbullying nguy hiểm hơn bạn nghĩ?

Cyberbullying thực tế không chỉ là một trò đùa vô hại như nhiều người vẫn nghĩ. Đây là hình thức bạo lực tinh thần nguy hiểm, có thể tác động sâu sắc đến tâm lý nạn nhân. Những người bị bắt nạt qua mạng có thể rơi vào tình trạng lo âu kéo dài, trầm cảm, mất ngủ, suy giảm lòng tự tin, thậm chí xuất hiện ý nghĩ tiêu cực về bản thân hoặc cuộc sống.

Nhiều nghiên cứu đã xác nhận rằng nạn nhân của cyberbullying có nguy cơ hành vi tự hại và ý định tự tử cao hơn 2 - 3 lần so với người không bị ảnh hưởng. Khảo sát UNICEF năm 2019 (thu thực hiện trên thanh thiếu niên 13 - 24 tuổi) tại Việt Nam cho thấy khoảng 21% người được hỏi từng bị bắt nạt trực tuyến.

Điểm đáng lo ngại là nhiều người chưa hiểu rõ cyberbullying là gì và sự nguy hiểm của nó. Trong khi cyberbullying không bị giới hạn bởi không gian hay thời gian, nó có thể xảy ra mọi lúc, mọi nơi, chỉ cần có kết nối mạng. Dù ở nhà, trường học hay nơi công cộng, nạn nhân luôn cảm thấy bị "theo dõi", bị công kích không ngừng. Một hình ảnh hay thông tin cá nhân khi bị phát tán có thể lan truyền chóng mặt trong vài phút, để lại hậu quả lâu dài và gần như không thể kiểm soát.

Làm gì khi là nạn nhân của cyberbullying?

Nếu không may trở thành nạn nhân của cyberbullying,dưới đây là những việc nên làm:

Giữ bình tĩnh, không phản ứng tiêu cực

Điều quan trọng nhất là giữ bình tĩnh và không đáp trả tiêu cực. Việc phản ứng lại bằng lời lẽ giận dữ hay xúc phạm có thể khiến sự việc trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí bị cắt ghép và sử dụng ngược lại để công kích bạn.

Lưu lại bằng chứng cyberbullying

Tiếp theo, hãy tìm hiểu cyberbullying là gì, lưu lại tất cả bằng chứng liên quan đến hành vi bạo lực mạng như: Chụp màn hình các bình luận, tin nhắn đe dọa, video hoặc ảnh đã bị phát tán. Đây là cơ sở quan trọng để trình báo nếu bạn cần sự can thiệp từ nhà trường, gia đình hoặc cơ quan chức năng.

Chặn người gây rối, báo cáo nội dung độc hại

Các nạn nhân cũng cần tận dụng công cụ trên mạng xã hội để chặn và báo cáo tài khoản vi phạm. Hầu hết nền tảng như Facebook, TikTok, Instagram… đều có tính năng giúp bạn ngăn chặn những người gây rối hoặc báo cáo nội dung độc hại để được xử lý kịp thời.

Tìm sự giúp đỡ

Với học sinh và thanh thiếu niên, hãy tìm đến cha mẹ, giáo viên, bạn thân, hoặc chuyên gia tâm lý để chia sẻ. Nếu tình huống trở nên nghiêm trọng hoặc có dấu hiệu xâm phạm danh dự, quyền riêng tư, bạn có thể nhờ đến pháp luật để bảo vệ bản thân. Luật An ninh mạng 2018 tại Việt Nam đã quy định rõ việc xử lý các hành vi tung tin sai sự thật, xúc phạm danh dự, nhân phẩm cá nhân trên không gian mạng.

Liên hệ các tổ chức hỗ trợ

Ngoài ra, một số tổ chức hỗ trợ mà bạn có thể liên hệ như: Đường dây nóng Bảo vệ trẻ em 111, Trung tâm Tư vấn và Hỗ trợ tâm lý trẻ em (Hội Bảo vệ Quyền Trẻ em Việt Nam) hotline 1800 1567, Child Helpline International Việt Nam hotline 1800 1596.

Cách phòng tránh cyberbullying trong xã hội hiện đại

Dưới đây là những cách giúp phòng ngừa cyberbullying hiệu quả:

• Trẻ cần được tìm hiểu cyberbullying là gì, được hướng dẫn cách ứng xử văn minh trên mạng, nhận biết hành vi xấu, biết cách bảo vệ mình trước những nguy cơ bị bắt nạt và biết cách xử lý khi bị bắt nạt.
• Giúp bé an toàn trong thế giới mạng là trách nhiệm của cả gia đình và nhà trường. Các trường học nên tổ chức các chuyên đề giáo dục kỹ năng số nhằm giúp học sinh nâng cao nhận thức và biết cách sử dụng mạng một cách an toàn, hiệu quả.
• Tránh đăng nội dung dễ gây tranh cãi, hiểu lầm hoặc khiến người khác công kích. Không phản hồi lại các bình luận khiêu khích bằng thái độ giận dữ để tránh làm sự việc mất kiểm soát.
• Mỗi người cần xây dựng thói quen sử dụng mạng xã hội một cách an toàn như: Thiết lập quyền riêng tư ở chế độ phù hợp, cẩn trọng khi chia sẻ hình ảnh hoặc thông tin cá nhân, và chỉ kết nối với những người đáng tin cậy.

Cyberbullying là gì? Đây không đơn giản là trò đùa vô hại trên mạng mà là một hình thức bạo lực, có thể gây ra tổn thương tâm lý lâu dài, thậm chí dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Nhận diện và nâng cao nhận thức về vấn nạn này là bước đầu tiên để xây dựng một môi trường mạng lành mạnh, an toàn hơn cho tất cả mọi người.