Đau bụng bên phải là gì? Vị trí, dấu hiệu và nguyên nhân

Triệu chứng đau bụng bên phải có thể khiến nhiều người lo lắng, bởi khu vực này tập trung nhiều cơ quan quan trọng của hệ tiêu hóa, tiết niệu và sinh sản. Việc hiểu rõ vị trí và đặc điểm cơn đau sẽ giúp định hướng chẩn đoán chính xác hơn.

Đau bụng bên phải là bệnh gì?

Đau bụng bên phải không phải là một bệnh lý cụ thể mà là dấu hiệu của nhiều tình trạng khác nhau. Khu vực này chứa nhiều cơ quan quan trọng như gan, ruột thừa, túi mật, thận phải, ruột non và một phần đại tràng. Vì vậy, đau bụng ở vùng này có thể liên quan đến các cơ quan tiêu hóa, tiết niệu hoặc sinh sản. Cường độ đau có thể dao động từ âm ỉ đến dữ dội, kéo dài hoặc từng cơn, tùy theo nguyên nhân cụ thể.

Các vị trí bị đau bụng bên phải

Tùy vào vị trí chính xác của cơn đau, bác sĩ có thể định hướng nguyên nhân dễ dàng hơn:

• Đau ở bụng trên bên phải: Thường liên quan đến gan, túi mật, hoặc phần trên của ruột non. Người bệnh có thể cảm thấy đau tức, nóng rát, đầy bụng, buồn nôn, nhất là sau khi ăn đồ dầu mỡ.
• Đau ở bụng dưới bên phải: Đây là vị trí điển hình của viêm ruột thừa, nhưng cũng có thể do rối loạn tiêu hóa, sỏi thận, viêm vùng chậu hoặc thai ngoài tử cung ở nữ giới. Cơn đau thường tăng dần, đôi khi lan ra vùng lưng hoặc háng.

Nguyên nhân đau bụng bên phải

Đau bụng bên phải có thể xuất phát từ nhiều cơ quan khác nhau. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

Viêm ruột thừa

Đây là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất gây đau dữ dội ở bụng dưới bên phải. Cơn đau ban đầu xuất hiện quanh rốn rồi lan dần xuống dưới. Người bệnh có thể bị sốt nhẹ, buồn nôn, chán ăn. Nếu không được phẫu thuật kịp thời, ruột thừa có thể vỡ, gây nhiễm trùng ổ bụng, một tình trạng cần cấp cứu y khoa.

Viêm gan cấp

Viêm gan do virus (như viêm gan A, B, C) hoặc do rượu, thuốc có thể khiến người bệnh đau tức vùng hạ sườn phải, kèm vàng da, mệt mỏi, chán ăn. Viêm gan cấp tính nếu không được điều trị đúng cách có thể tiến triển thành mạn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan.

Viêm túi mật do sỏi mật

Sỏi mật gây tắc nghẽn đường dẫn mật, làm túi mật bị viêm. Triệu chứng gồm đau quặn vùng bụng trên bên phải, đau lan lên vai phải hoặc sau lưng, kèm sốt, buồn nôn. Bệnh này thường gặp ở người béo phì hoặc ăn nhiều chất béo.

Sỏi thận

Sỏi thận phải gây đau lưng, đau hông hoặc bụng dưới bên phải, đôi khi lan xuống vùng bẹn. Cơn đau thường xuất hiện thành từng đợt dữ dội, kèm tiểu buốt, tiểu ra máu. Trong trường hợp sỏi lớn cần can thiệp y khoa để tránh tổn thương thận.

Thai ngoài tử cung

Ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, đau bụng dưới bên phải có thể là dấu hiệu thai ngoài tử cung, tình trạng trứng thụ tinh làm tổ ngoài tử cung (thường ở ống dẫn trứng). Triệu chứng gồm đau bụng một bên, trễ kinh, ra máu âm đạo bất thường. Đây là cấp cứu sản khoa, cần can thiệp ngay để tránh nguy hiểm tính mạng.

Viêm vùng chậu

Là tình trạng nhiễm trùng cơ quan sinh sản nữ (tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng), thường do vi khuẩn lây qua đường tình dục. Người bệnh có thể thấy đau âm ỉ bụng dưới, sốt nhẹ, khí hư bất thường. Nếu không điều trị, viêm vùng chậu có thể gây vô sinh.

Nhiễm trùng tiêu hóa

Nguyên nhân do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng, khiến đau bụng rải rác, có thể lệch phải, kèm tiêu chảy, buồn nôn, sốt nhẹ. Khi gặp phải tình trạng này, cần bù đủ nước và điện giải.

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Là rối loạn chức năng ruột mạn tính, không do tổn thương thực thể. Người bệnh có thể bị đau bụng từng cơn, đầy hơi, tiêu chảy hoặc táo bón xen kẽ. Cơn đau thường giảm sau khi đi ngoài. IBS không nguy hiểm nhưng ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống.

Đau bụng kinh

Nhiều phụ nữ cảm thấy đau vùng bụng dưới bên phải trong kỳ kinh nguyệt. Nguyên nhân là do co thắt tử cung để đẩy lớp niêm mạc ra ngoài. Thông thường, cơn đau sẽ giảm sau 1 - 2 ngày và có thể kiểm soát bằng thuốc giảm đau nhẹ, chườm ấm hoặc nghỉ ngơi.

Cách chữa đau bụng bên phải thế nào?

Tùy theo nguyên nhân, hướng điều trị sẽ khác nhau. Nếu đau nhẹ, không kèm sốt hay nôn, bạn có thể:

• Nghỉ ngơi, tránh vận động mạnh;
• Ăn thức ăn mềm, ít dầu mỡ, tránh rượu bia;
• Uống đủ nước, có thể chườm ấm vùng bụng để giảm co thắt.

Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài, dữ dội, hoặc kèm sốt, nôn, vàng da, tiểu buốt, chảy máu bất thường, cần đi khám ngay. Việc tự dùng thuốc giảm đau có thể che lấp triệu chứng, gây khó chẩn đoán và làm bệnh nặng hơn.

Khi nào bị đau bụng bên phải cần thăm khám bác sĩ?

Bạn nên đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu có các dấu hiệu sau:

• Đau dữ dội, không giảm sau vài giờ;
• Đau kèm sốt, buồn nôn, nôn mửa liên tục;
• Đau lan ra lưng, vai hoặc ngực;
• Bụng chướng, cứng, không xì hơi hoặc đại tiện được;
• Vàng da, vàng mắt, nước tiểu sậm màu;
• Phụ nữ có trễ kinh, nghi ngờ mang thai kèm đau bụng dưới.

Phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả, tránh biến chứng nguy hiểm như vỡ ruột thừa, viêm phúc mạc, nhiễm trùng huyết.

Cách phòng ngừa đau bụng bên phải

Để giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến vùng bụng phải, bạn nên duy trì lối sống và chế độ ăn lành mạnh:

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, hạn chế đồ chiên xào, cay nóng;
• Uống đủ nước mỗi ngày (2 - 2,5 lít);
• Tập thể dục đều đặn, giữ cân nặng hợp lý;
• Tránh lạm dụng rượu bia, thuốc lá;
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử bệnh gan, sỏi mật, rối loạn tiêu hóa;
• Với phụ nữ, nên khám phụ khoa thường xuyên và sử dụng biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục để phòng viêm nhiễm vùng chậu.

Đau bụng bên phải có thể chỉ là rối loạn nhẹ, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nguy hiểm. Việc quan sát vị trí và đặc điểm cơn đau, kết hợp khám bác sĩ sớm, là chìa khóa giúp phát hiện và điều trị hiệu quả, bảo vệ sức khỏe lâu dài.