Dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ và cách chăm sóc phòng biến chứng

Dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ là những cảnh báo nguy hiểm cần được phát hiện sớm. Cha mẹ cần nhận biết kịp thời để đưa trẻ đi khám, tránh biến chứng nghiêm trọng. Trong bài viết sức khỏe hôm nay, Nhà thuốc Long Châu sẽ bật mí cho bạn đọc những thông tin cơ bản nhất xoay quanh dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ.

Dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ

Thực tế cho thấy, dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ thường xuất hiện sau 2 - 5 ngày kể từ khi trẻ bắt đầu có các triệu chứng ban đầu như sốt nhẹ, nổi bóng nước ở tay, chân, miệng hoặc đau họng. Đây là giai đoạn bệnh có thể chuyển biến nhanh chóng nếu không được theo dõi sát sao. Cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến các biểu hiện nguy hiểm sau:

• Sốt cao liên tục: Trẻ sốt trên 39°C kéo dài hơn 24 - 48 giờ, không hạ nhiệt dù đã sử dụng thuốc hạ sốt đúng liều lượng. Sốt cao không kiểm soát có thể làm trẻ mệt lả, mất nước và dễ dẫn đến co giật.
• Giật mình bất thường: Trẻ giật mình nhiều lần (hơn 2 lần trong 30 phút) hoặc lặp lại nhiều lần trong ngày, ngay cả khi không có tiếng động lớn hay kích thích từ bên ngoài. Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm của tổn thương thần kinh.
• Ngủ gà, lừ đừ: Trẻ trở nên khó đánh thức, phản ứng chậm khi gọi tên, ít tương tác hoặc ngủ li bì bất thường. Tình trạng này có thể là dấu hiệu của viêm não hoặc viêm màng não do virus gây ra.
• Run tay chân, mất thăng bằng: Trẻ có biểu hiện run chi, đi lại loạng choạng, dễ ngã hoặc mất khả năng giữ thăng bằng khi đứng. Đây là dấu hiệu cho thấy virus đã tấn công hệ thần kinh trung ương.
• Co giật hoặc yếu chi: Co giật toàn thân, yếu một bên tay chân hoặc liệt là những dấu hiệu nguy hiểm, đòi hỏi đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức.
• Nôn ói nhiều: Trẻ nôn liên tục, đặc biệt khi kèm theo mệt lả, bỏ bú hoặc không ăn uống được. Nôn nhiều có thể làm trẻ mất nước nghiêm trọng.
• Thở nhanh, tím tái: Trẻ thở nhanh, nông, mệt hoặc xuất hiện tím môi, tím đầu chi. Đây là dấu hiệu của phù phổi cấp hoặc suy hô hấp - một biến chứng hiếm nhưng cực kỳ nguy hiểm, cần cấp cứu khẩn cấp.

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ giúp cha mẹ kịp thời đưa con đến cơ sở y tế để được can thiệp chuyên sâu, giảm nguy cơ biến chứng đe dọa tính mạng.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ khiến bệnh trở nặng

Hiểu rõ nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ khiến bệnh tay chân miệng diễn tiến nặng là bước quan trọng để cha mẹ chủ động phòng ngừa. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

Do chủng virus nguy hiểm – Enterovirus 71 (EV71)

Trong số các virus gây bệnh tay chân miệng như Coxsackie Virus, Enterovirus thì EV71 là chủng nguy hiểm nhất. Virus này có khả năng tấn công mạnh vào hệ thần kinh trung ương và hệ hô hấp, gây ra các biến chứng như viêm não, viêm màng não hoặc phù phổi cấp. Các đợt dịch tay chân miệng do EV71 thường ghi nhận tỷ lệ biến chứng nặng và tử vong cao hơn.

Độ tuổi của trẻ

Trẻ dưới 3 tuổi, đặc biệt là trẻ trong độ tuổi dưới 1 có nguy cơ cao bị bệnh trở nặng do hệ miễn dịch còn non yếu, chưa đủ khả năng chống lại virus. Trẻ trong độ tuổi này cũng dễ bị mất nước và suy kiệt nhanh khi sốt cao hoặc nôn ói kéo dài.

Hệ miễn dịch yếu hoặc mắc bệnh nền

Trẻ bị suy dinh dưỡng, thiếu cân hoặc có các bệnh lý nền như tim bẩm sinh, động kinh, suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc bệnh mãn tính khác sẽ có nguy cơ biến chứng cao hơn. Hệ miễn dịch suy yếu khiến cơ thể trẻ khó chống lại sự tấn công của virus.

Chăm sóc không đúng cách tại nhà

Nhiều cha mẹ lầm tưởng tay chân miệng là bệnh nhẹ và tự điều trị tại nhà mà không theo dõi sát. Các sai lầm phổ biến bao gồm tự ý dùng kháng sinh (vô hiệu với virus), không đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường hoặc không vệ sinh đúng cách dẫn đến bội nhiễm. Những yếu tố này làm bệnh diễn tiến nhanh và dễ gây biến chứng.

Ngoài ra, môi trường sống đông đúc, thiếu vệ sinh hoặc thời tiết ẩm ướt cũng góp phần làm virus lây lan mạnh, tăng nguy cơ bùng phát dịch và khiến bệnh trở nặng ở trẻ.

Cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng phòng bệnh trở nặng

Chăm sóc trẻ bị tay chân miệng đúng cách không chỉ giúp trẻ mau hồi phục mà còn giảm nguy cơ bệnh diễn tiến nặng. Dưới đây là các hướng dẫn chi tiết về cách chăm sóc trẻ bị tay chân miệng phòng bệnh trở nặng, cha mẹ có thể tham khảo:

Theo dõi sát thân nhiệt và các dấu hiệu thần kinh

Theo dõi sát thân nhiệt và các dấu hiệu thần kinh là việc làm vô cùng quan trọng. Theo các chuyên gia, cha mẹ nên:

• Đo nhiệt độ cơ thể trẻ ít nhất 2 – 3 lần mỗi ngày bằng nhiệt kế. Nếu trẻ sốt trên 38,5°C, sử dụng paracetamol theo liều lượng bác sĩ hướng dẫn (10 – 15mg/kg/lần, cách nhau 4 – 6 giờ).
• Quan sát kỹ các dấu hiệu thần kinh như giật mình, run chi, ngủ li bì hoặc co giật. Ghi lại tần suất và thời gian xuất hiện các dấu hiệu này để báo cáo cho bác sĩ nếu cần.
• Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi trong môi trường yên tĩnh, thoáng mát, tránh kích thích mạnh như ánh sáng chói hoặc tiếng ồn lớn.

Chế độ ăn uống và vệ sinh

Chế độ ăn uống và vệ sinh cũng là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến khả năng hồi phục của trẻ mắc tay chân miệng. Theo đó, cha mẹ cần:

• Cho trẻ ăn các món lỏng, dễ tiêu hóa như cháo loãng, súp, sữa hoặc nước ép trái cây; tránh thức ăn cay, nóng hoặc cứng vì có thể làm tổn thương niêm mạc miệng.
• Vệ sinh miệng cho trẻ bằng nước muối sinh lý (0,9%) hoặc dung dịch sát khuẩn nhẹ để làm sạch các vết loét, giảm nguy cơ bội nhiễm.
• Khuyến khích trẻ uống đủ nước (nước lọc, nước trái cây hoặc dung dịch bù điện giải như oresol) để tránh mất nước do sốt cao hoặc nôn ói.

Cách ly và giữ vệ sinh môi trường

Trẻ nên được cách ly đến khi khỏi hoàn toàn, bao gồm hết sốt, không còn tổn thương da và niêm mạc miệng để ngăn ngừa lây lan. Bên cạnh đó, cha mẹ cần khử khuẩn các bề mặt thường chạm vào như tay nắm cửa, đồ chơi, sàn nhà bằng dung dịch Cloramin B hoặc cồn 70%. Ngoài ra, cha mẹ nên rửa tay bằng xà phòng sau khi chăm sóc trẻ, thay tã hoặc dọn dẹp phân, chất nôn; dạy trẻ rửa tay đúng cách nếu trẻ đủ lớn để tự làm.

Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?

Cha mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ nào sau đây:

• Sốt cao liên tục trên 39°C, không đáp ứng với thuốc hạ sốt.
• Giật mình bất thường, run tay chân hoặc co giật.
• Ngủ li bì, nôn ói nhiều, bỏ ăn uống, mệt lả.
• Thở nhanh, tím tái hoặc có dấu hiệu suy hô hấp.

Nhận biết và xử trí kịp thời dấu hiệu trở nặng của tay chân miệng ở trẻ là chìa khóa để bảo vệ con bạn khỏi các biến chứng nguy hiểm. Trong bối cảnh bệnh có thể diễn tiến nhanh, đặc biệt ở trẻ nhỏ, cha mẹ cần trang bị kiến thức, theo dõi sát sao và áp dụng các biện pháp chăm sóc khoa học. Quan trọng nhất, đừng ngần ngại đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường. Can thiệp sớm không chỉ giúp trẻ hồi phục nhanh chóng mà còn giảm thiểu đáng kể nguy cơ tử vong do các biến chứng nghiêm trọng. Hãy là người cha mẹ chủ động và sáng suốt để bảo vệ sức khỏe con yêu!