Thở rít là gì? Vì sao trẻ thở rít?

Thở rít là hiện tượng mà tiếng thở có âm sắc cao và không bình thường do sự tắc nghẽn hoặc thu hẹp ở một phần của đường hô hấp, gây ra sự giảm thông khí và làm thay đổi dòng khí khi đi qua đường hô hấp. Thở rít có thể đi kèm với các triệu chứng như ho khan, khó nuốt, đau họng, sốt, và có thể là dấu hiệu của một số vấn đề sức khỏe khác.

Thở rít là gì?

Thở rít là hiện tượng mà âm thanh cao, kèm theo tiếng rít, phát ra khi trẻ hít vào hoặc thở ra. Đôi khi, tiếng rít này có thể xuất hiện ở cả lúc trẻ thở ra. Nguyên nhân của hiện tượng này thường là do tắc nghẽn hoặc thu hẹp đường hô hấp trên. Điều này có thể làm cho âm thanh của tiếng rít khác nhau tùy thuộc vào vị trí và mức độ tắc nghẽn.

Ngoài tiếng rít, trẻ có thể phát hiện các triệu chứng khác khi gặp phải tình trạng này, bao gồm ho khan, giọng nói khàn, đau họng, sốt, khó nuốt, thở rên, thở nhanh, cánh mũi phập phồng khi thở, và chảy nước miếng.

Vì sao trẻ thở rít?

Thở rít là một dấu hiệu rõ ràng của sự tắc nghẽn đường hô hấp, khiến cho dòng khí đi qua đường hô hấp bị thay đổi, tạo ra âm thanh khàn chói. Có nhiều đặc điểm về giải phẫu và sinh lý của hệ thống hô hấp ở nhũ nhi (< 1 tuổi) và trẻ nhỏ làm cho đường hô hấp dễ bị tắc nghẽn. Đầu tiên, cả đường hô hấp trên và dưới đều có kích thước nhỏ, dễ bị bít tắc bởi dịch tiết. Hơn nữa, sự sưng phù khi bị viêm nhiễm cũng dễ xảy ra do hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện.

Sự gia tăng của kháng lực của dòng khí qua đường hô hấp tỷ lệ nghịch với bán kính của ống, theo định luật Poiseuille. Do đó, ngay cả sự giảm nhỏ về bán kính của đường thở cũng có thể dẫn đến tăng đáng kể về kháng lực và công thở.

Các cơ quan hô hấp phụ ở trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ, dẫn đến khả năng bị tắc nghẽn cao hơn so với trẻ lớn. Xương sườn chỉ là các thành phần sụn và nối ngang với cột sống, dẫn đến sự hạn chế trong việc di động của khung sườn. Hơn nữa, các cơ liên sườn và cơ hô hấp phụ chưa phát triển đầy đủ. Do đó, hô hấp của trẻ nhỏ chủ yếu dựa vào cơ hoành. Khi trẻ thở gắng sức, sự co rút của cơ hõm ức, cơ liên sườn, và hiệu quả cơ học giảm đi. Điều này không chỉ làm tăng nhu cầu về oxy và tỷ lệ chuyển hóa, mà còn làm cho đường thở bị tổn thương nặng hơn và nhanh chóng hơn. Thêm vào đó, thể tích khí cặn cũng nhỏ hơn và sức chịu đựng của cơ hoành kém, góp phần làm cho trẻ dễ bị suy hô hấp và hô hấp đảo ngược.

Một trong những nguyên nhân gây thở rít ở trẻ là do cấu trúc của đường thở bị bất thường. Bên cạnh đó, một số bệnh lý sau đây cũng có thể là nguyên nhân của hiện tượng này:

Mềm sụn thanh quản:

Khi phần thượng thanh môn trong thanh quản bị xẹp và trở nên mềm, một phần của đường thở sẽ bị tắc nghẽn, tạo ra tiếng thở rít. Trong một số trường hợp, điều này có thể đi kèm với các biểu hiện như ngưng thở đột ngột trong vài giây, ho, sặc, khó nuốt, hoặc nôn.

Thường thì tình trạng này không đe dọa tính mạng và có thể tự khỏi mà không cần can thiệp điều trị. Tuy nhiên, trong những trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể cần phẫu thuật và thường hồi phục tốt sau đó.

Bướu máu hạ thanh môn:

Bướu máu hạ thanh môn là tình trạng mạch máu tăng sinh và hình thành nên bướu máu, làm tắc nghẽn đường thở. Đây thường là một vấn đề thường gặp sau sinh, đạt đỉnh vào độ tuổi từ 6 đến 10 tháng. Sau khi trẻ đạt 1 tuổi, bướu máu này thường tự giảm dần mà không cần điều trị.

Vòng mạch máu:

Vòng mạch máu xảy ra khi tĩnh mạch hoặc động mạch bị ép lên và tạo thành một vòng quanh khí quản. Đây là một dạng dị tật bẩm sinh hiếm gặp nhưng có thể gây nguy hiểm đến tính mạng do có thể dẫn đến ngưng thở đột ngột. Trẻ cần được chẩn đoán và phẫu thuật sớm để tránh những biến chứng nghiêm trọng.

Hẹp hạ thanh môn:

Hẹp hạ thanh môn xảy ra khi phần thanh môn của thanh quản bị hẹp. Đây là một bệnh bẩm sinh thường không được chẩn đoán ngay khi trẻ mới sinh, mà thường xuất hiện vài tháng sau đó. Triệu chứng thường xuất hiện khi đường thở bị kích thích, ví dụ như bởi virus hoặc thay đổi thời tiết. Tuy nhiên, bệnh này có thể tự giảm đi và chỉ cần can thiệp phẫu thuật khi nó trở nên nghiêm trọng.

Viêm thanh khí phế quản:

Viêm thanh khí phế quản là tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp, thường gặp ở trẻ từ 6 tháng đến 6 tuổi. Nếu không được điều trị sớm, tình trạng này có thể dẫn đến viêm phù đường thở, thở rít, ho, sốt và các triệu chứng khác.

Viêm thanh thiệt:

Viêm thanh thiệt là tình trạng viêm nhiễm của nắp thanh môn, gây ra sưng nề và tắc nghẽn. Do cấu trúc sụn đàn hồi trong thanh môn ngăn không cho thức ăn đi vào khí quản, nên viêm thanh thiệt có thể làm tắc nghẽn đường thở và gây ra tiếng thở rít.

Viêm phế quản:

Viêm phế quản thường do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Ngoài ra, các tác nhân từ môi trường như khói bụi, khói thuốc lá, lông động vật hay phấn hoa cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh này. Triệu chứng thường bao gồm khó thở, khó nuốt, ho, thở rít và đau ngực.

Viêm amidan:

Amidan đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ hô hấp khỏi sự tấn công của các tác nhân gây hại. Tuy nhiên, khi cơ thể tiếp xúc với quá nhiều virus, vi khuẩn hoặc khi hệ miễn dịch bị suy yếu, amidan có thể không thực hiện được chức năng của mình và trở nên viêm nhiễm. Khi amidan bị sưng viêm, trẻ thường trải qua những triệu chứng như đau họng, thở rít, ngủ ngáy và khó nuốt.

Trẻ thở rít phải làm sao?

Khi trẻ thở rít kéo dài, ba mẹ nên đưa bé đến cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra và thực hiện các phương pháp chẩn đoán để xác định nguyên nhân.

• Nội soi phế quản: Bác sĩ sử dụng ống nội soi để kiểm tra đường thở và xác định sự có mặt của bất kỳ vấn đề bẩm sinh nào.
• Chụp X-quang cổ và ngực: Hình ảnh này giúp bác sĩ đánh giá được bất kỳ biến đổi nào trong khu vực đường hô hấp của trẻ.
• Xét nghiệm máu: Dùng để tìm kiếm dấu hiệu về nhiễm trùng hoặc bất kỳ vấn đề sức khỏe nào khác.

Sau khi xác định được nguyên nhân của hiện tượng thở rít và đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ lập phác đồ điều trị phù hợp. Đối với hầu hết các trường hợp, việc điều trị có thể được thực hiện tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, trong các trường hợp nghiêm trọng hơn, bệnh nhân có thể cần nhập viện để được điều trị và theo dõi.

Trong các trường hợp thở rít ở mức độ nhẹ và có dấu hiệu nhiễm khuẩn, việc sử dụng kháng sinh có thể được áp dụng. Đối với các trẻ thở rít ở mức độ nặng, việc kết hợp giữa kháng sinh qua đường uống, truyền dịch và oxy hỗ trợ có thể được thực hiện. Trong trường hợp thở rít có nguyên nhân từ hẹp khí quản, có dị vật hoặc khối u đường thở, phẫu thuật có thể là một lựa chọn cần được cân nhắc.

Hy vọng qua nội dung bài viết ba mẹ đã có thêm thông tin và hiểu hơn vì sao trẻ thở rít. Khi bé có dấu hiệu thở rít cùng các biểu hiện bất thường, bạn nên đưa bé đến cơ sở y tế để được kiểm tra và chẩn đoán điều trị kịp thời.