Dấu hiệu viêm màng não ở người lớn: Những triệu chứng cần chú ý

Viêm màng não ở người lớn là một căn bệnh nghiêm trọng, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Nhiều người có thể không nhận thức được rằng bệnh này không chỉ xảy ra ở trẻ em mà còn ảnh hưởng đến người lớn. Chính vì thế việc nhận biết các dấu hiệu viêm màng não ở người lớn, như đau đầu dữ dội, sốt cao và cứng gáy, là điều vô cùng quan trọng để có thể can thiệp y tế kịp thời.

Viêm màng não ở người lớn là gì? Các nguyên nhân gây bệnh

Viêm màng não ở người lớn là gì?

Viêm màng não là một tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng ảnh hưởng đến màng bao bọc não và tủy sống. Ở người lớn, tình trạng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm vi khuẩn, virus, ký sinh trùng và nấm. Mặc dù viêm màng não thường được biết đến là một bệnh lý nghiêm trọng nhất ở trẻ em, người lớn cũng có thể mắc phải tình trạng này, với nguy cơ cao hơn đối với những người có hệ miễn dịch yếu hoặc có bệnh lý nền.

Nguyên nhân gây bệnh viêm màng não ở người lớn

Viêm màng não do vi khuẩn

Viêm màng não là một dạng viêm nhiễm nghiêm trọng ở màng não, có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị ngay. Bệnh thường do các loại vi khuẩn như phế cầu khuẩn, liên cầu khuẩn nhóm B, não mô cầu (Neisseria meningitidis), Haemophilus influenzae, Listeria monocytogenes và E. coli gây ra.

Viêm màng não do virus

Đây là loại viêm màng não phổ biến nhất, thường ít nghiêm trọng hơn so với vi khuẩn. Các virus như virus quai bị, virus Varicella-zoster, virus sởi và virus cúm có thể gây ra tình trạng này. Viêm màng não do virus thường tự khỏi mà không cần điều trị đặc biệt, nhưng vẫn có thể gây ra triệu chứng khó chịu cho người bệnh.

Viêm màng não do ký sinh trùng

Giun lươn (Angiostrongylus cantonensis), giun đũa gấu trúc (Baylisascaris procyonis), và giun đầu gai (Gnathostoma spinigerum) là 3 loại ký sinh trùng chính gây ra viêm màng não. Mặc dù đây là dạng hiếm gặp, nhưng những trường hợp này có thể gây ra viêm màng não bạch cầu ái toan, một tình trạng nghiêm trọng.

Viêm màng não do nấm

Nấm cũng có thể xâm nhập vào cơ thể và gây viêm màng não. Các loại nấm như Cryptococcus, Histoplasma, Blastomyces, Coccidioides và Candida là những nguyên nhân phổ biến gây bệnh này. Viêm màng não do nấm thường gặp ở những người có hệ miễn dịch suy yếu, như bệnh nhân HIV/AIDS hoặc những người đang điều trị hóa trị liệu.

Dấu hiệu viêm màng não ở người lớn

Các triệu chứng của viêm màng não ở người lớn có thể rất đa dạng và phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu điển hình mà người bệnh thường gặp:

• Đau đầu dữ dội: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, cơn đau có thể ảnh hưởng toàn bộ đầu hoặc tập trung tại một điểm cụ thể.
• Sốt cao: Người bệnh thường trải qua cơn sốt đột ngột, nhiệt độ cơ thể có thể lên đến 39 - 40 độ C. Sốt là phản ứng của cơ thể đối với nhiễm trùng.
• Cứng gáy: Một dấu hiệu đặc trưng của viêm màng não là cứng gáy, khiến người bệnh gặp khó khăn khi cúi đầu về phía trước.
• Nhạy cảm với ánh sáng (photophobia): Nhiều người bệnh cảm thấy không thoải mái khi tiếp xúc với ánh sáng, nguyên nhân là do bệnh cản trở các quá trình thần kinh.
• Nôn mửa: Cảm giác buồn nôn và nôn mửa thường xảy ra,
• Thay đổi tình trạng ý thức: Một số người có thể gặp khó khăn trong việc tập trung, lẫn lộn hoặc mất ý thức hoàn toàn. Đây là dấu hiệu nghiêm trọng và cần được chú ý.
• Phát ban da: Đối với viêm màng não do virus, người bệnh có thể xuất hiện phát ban da, tùy thuộc vào loại virus gây bệnh.
• Triệu chứng thần kinh: Một số người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng thần kinh như co giật, yếu cơ, hoặc rối loạn chức năng cảm giác.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ viêm màng não ở người trưởng thành

Người lớn có nguy cơ mắc viêm màng não cao hơn trong các trường hợp sau:

• Hệ miễn dịch suy yếu: Những người nhiễm HIV/AIDS, ung thư, hoặc đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch dễ bị vi khuẩn xâm nhập.
• Môi trường sống: Sống trong môi trường đông đúc như ký túc xá, doanh trại hoặc các khu vực có dịch bệnh dễ làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
• Rối loạn dịch não tủy: Có tình trạng rò rỉ dịch não tủy, hay còn gọi là hạ huyết áp nội sọ.
• Vấn đề về lá lách: Người không có lá lách hoặc lá lách bị tổn thương sẽ kém khả năng lọc vi khuẩn gây bệnh.
• Tiếp xúc với mầm bệnh: Sống hoặc du lịch đến những vùng có dịch viêm màng não sẽ tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Các bệnh lý nền: Những người mắc các bệnh như viêm mũi xoang mãn tính, viêm phổi, nhiễm trùng máu, hoặc các bệnh liên quan đến máu như hồng cầu hình liềm cũng dễ bị viêm màng não.
• Chấn thương: Chấn thương đầu, sọ não hoặc tủy sống có thể làm tăng nguy cơ viêm màng não.
• Lối sống: Lạm dụng rượu cũng là một yếu tố nguy cơ.

Phương pháp phòng ngừa bệnh viêm màng não ở người lớn

Phòng ngừa

Tiêm phòng: Tiêm vắc xin là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa viêm màng não do vi khuẩn. Vắc xin chống lại các loại vi khuẩn như phế cầu khuẩn, não mô cầu và Haemophilus influenzae tuýp B rất quan trọng, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao.

Giữ vệ sinh cá nhân:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, tránh tiếp xúc gần với người bị nhiễm bệnh có thể giúp giảm nguy cơ lây lan.
• Thực hiện đầy đủ các bước vệ sinh an toàn thực phẩm, từ khâu sơ chế đến bảo quản và chế biến.

Tránh tiếp xúc với nguồn lây nhiễm:

• Tránh đi đến những vùng có dịch bệnh hoặc có dấu hiệu nhiễm ký sinh trùng.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, giữ khoảng cách an toàn, đeo khẩu trang y tế đúng cách và thường xuyên vệ sinh môi trường sống.

Lối sống lành mạnh:

• Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức khỏe. Hãy ưu tiên các loại thực phẩm giàu chất xơ, protein và các vitamin khoáng chất như A, B, C, D, E, kẽm, sắt,... Đồng thời, hạn chế tối đa đồ ăn nhanh, đồ uống có ga và rượu bia.
• Thay vì ngồi một chỗ hãy dành thời gian cho các hoạt động thể chất
• Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi năng lượng và tăng cường hệ miễn dịch. Mỗi người cần ngủ từ 7 - 8 tiếng/ngày (nam) và 8 - 10 tiếng/ngày (nữ). Đặc biệt, phụ nữ trong kỳ kinh cần ngủ nhiều hơn một chút.

Chẩn đoán bệnh viêm màng não ở người lớn

Chẩn đoán viêm màng não ở người lớn thường được thực hiện thông qua một số phương pháp sau:

Để xác định chính xác tình trạng viêm màng não và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, các bác sĩ thường sử dụng các phương pháp sau:

• Chọc dò dịch não tủy: Đây là phương pháp "vàng" để chẩn đoán viêm màng não. Bác sĩ sẽ lấy một lượng nhỏ dịch não tủy để xét nghiệm. Qua đó, bác sĩ có thể biết được loại vi khuẩn hoặc virus gây bệnh, mức độ viêm nhiễm và lựa chọn thuốc điều trị hiệu quả nhất.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp đánh giá tổng quát tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, phát hiện dấu hiệu nhiễm trùng và các bất thường khác. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu cấy máu để tìm ra loại vi khuẩn gây bệnh chính xác.

• Chụp cắt lớp vi tính (CT) và chụp cộng hưởng từ (MRI): Hai kỹ thuật hình ảnh này giúp bác sĩ quan sát rõ ràng cấu trúc não, phát hiện các tổn thương, sưng viêm và các biến chứng do viêm màng não gây ra.
• Sinh thiết da: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết da để phân biệt phát ban do viêm màng não với các loại phát ban khác.

Viêm màng não ở người lớn là một bệnh lý nghiêm trọng có thể dẫn đến những hậu quả nặng nề. Việc nhận biết kịp thời các dấu hiệu viêm màng não ở người lớn như đau đầu dữ dội, sốt cao, cứng gáy và thay đổi tình trạng ý thức là rất quan trọng để có thể can thiệp y tế kịp thời. Đặc biệt, nhóm đối tượng có nguy cơ cao cần chú trọng đến việc tiêm phòng đầy đủ và kiểm tra lịch sử tiêm chủng của mình. Sự chủ động trong việc phát hiện và điều trị sớm không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe bản thân mà còn giảm thiểu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm bớt gánh nặng cho gia đình và xã hội.