Viêm màng não do giang mai: Mức độ nguy hiểm, cách nhận biết và điều trị

Viêm màng não do giang mai là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh giang mai thần kinh, có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào của bệnh nếu không được điều trị kịp thời.

Tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương và có nguy cơ để lại di chứng lâu dài. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

Tổng quan về bệnh viêm màng não do giang mai

Viêm màng não do giang mai là một dạng thần kinh sớm của giang mai thần kinh, thường xảy ra trong vòng 1 năm sau khi nhiễm giang mai, nếu không được điều trị sớm. Bệnh xảy ra khi xoắn khuẩn giang mai (Treponema pallidum) xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, làm viêm các màng bao quanh não và tủy sống.

Xoắn khuẩn giang mai có khả năng di chuyển theo dòng máu, âm thầm xâm nhập vào các cơ quan trọng yếu, đặc biệt là não bộ.

Trong nhiều trường hợp, mặc dù các triệu chứng ngoài da đã biến mất, nhưng vi khuẩn vẫn còn tồn tại trong cơ thể và tiếp tục gây tổn thương ở cấp độ sâu hơn.

Nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ, bệnh có thể tiến triển âm thầm, phá hủy mô thần kinh và để lại hậu quả vĩnh viễn như rối loạn nhận thức, mất trí nhớ, thậm chí tử vong.

Những người có nguy cơ cao mắc viêm màng não do giang mai bao gồm: Người bị giang mai nhưng không điều trị hoặc bỏ dở liệu trình, người nhiễm HIV/AIDS (do hệ miễn dịch suy yếu), người mắc giang mai tái đi tái lại, và đặc biệt là nhóm có hành vi tình dục không an toàn, không xét nghiệm định kỳ.

Những nhóm đối tượng này nên chủ động tầm soát sớm, vì bệnh có thể không có biểu hiện rõ ràng trong giai đoạn đầu nhưng hậu quả lại rất nghiêm trọng nếu phát hiện muộn.

Viêm màng não do giang mai nguy hiểm như thế nào?

Viêm màng não do giang mai là biến chứng cực kỳ nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Khi xoắn khuẩn giang mai xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương, chúng có thể gây viêm lan tỏa, từ đó dẫn đến tổn thương vĩnh viễn ở não, tủy sống và các dây thần kinh quan trọng. Người bệnh có thể phải đối mặt với những hậu quả nặng nề như tổn thương thần kinh, rối loạn tri giác, co giật.

So với các loại viêm màng não do vi khuẩn hoặc virus thông thường, viêm màng não do giang mai khó phát hiện hơn, bởi triệu chứng ban đầu thường mơ hồ, không điển hình, khiến nhiều người chủ quan. Hơn nữa, diễn tiến của bệnh có thể kéo dài âm ỉ nhiều năm, gây tổn thương âm thầm cho đến khi biểu hiện rõ thì đã muộn.

Với mức độ ảnh hưởng sâu rộng đến chức năng sống và chất lượng cuộc sống, đây không chỉ là vấn đề y khoa, mà còn là gánh nặng tâm lý – xã hội cho người bệnh và gia đình. Vì vậy, việc tầm soát và điều trị giang mai đúng phác đồ ngay từ đầu là cách hiệu quả để ngăn chặn biến chứng đáng sợ này.

Dấu hiệu nhận biết viêm màng não do giang mai

Viêm màng não do giang mai là biến chứng thần kinh nguy hiểm, nhưng nhiều trường hợp không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Khi bệnh tiến triển, các triệu chứng thần kinh sẽ dần xuất hiện với nhiều mức độ khác nhau tùy cơ địa và giai đoạn bệnh. Một số dấu hiệu thường gặp ở người bị viêm màng não do giang mai bao gồm:

• Đau đầu kéo dài, âm ỉ hoặc dữ dội mà không rõ nguyên nhân, đau đầu thường không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường.
• Cứng gáy, cổ khó xoay, cảm giác căng tức vùng cổ - một dấu hiệu viêm màng não điển hình.
• Rối loạn thị lực, nhìn mờ, nhìn đôi, nhạy cảm với ánh sáng do dây thần kinh thị giác đã bị ảnh hưởng.
• Suy giảm trí nhớ, thay đổi hành vi, mất tập trung, thậm chí xuất hiện các hành vi bất thường xảy ra khi vùng não trước bị tổn thương.
• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ kéo dài, cảm giác lo âu, bồn chồn không rõ lý do.
• Tê bì chân tay, yếu cơ, cảm giác mất kiểm soát vận động, hoặc có thể xuất hiện co giật, yếu liệt nếu bệnh tiến triển sâu.

Các triệu chứng này có thể đến từ từ, không rõ ràng, hoặc dễ nhầm lẫn với stress, mất ngủ, suy nhược thần kinh thông thường. Những người đang mắc giang mai hoặc đã điều trị nhưng không tái khám đầy đủ, cần cực kỳ cảnh giác nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu thần kinh nào kể trên.

Điều trị viêm màng não do giang mai

Việc điều trị viêm màng não do giang mai cần được thực hiện ngay khi có chẩn đoán xác định, với phác đồ đặc hiệu và giám sát y tế chặt chẽ. Thuốc điều trị hiệu quả nhất hiện nay là Penicillin G - loại kháng sinh có khả năng tiêu diệt xoắn khuẩn giang mai khi đã xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương - nơi nhiều loại kháng sinh thông thường không đạt được hiệu quả.

Phác đồ hợp lý là Aqueous crystalline penicillin G 18 - 24 triệu IU mỗi ngày, chia 3 - 4 triệu IU tĩnh mạch mỗi 4 giờ hoặc truyền liên tục, trong 10 - 14 ngày, theo khuyến cáo CDC/WHO.

Nếu bệnh nhân không đáp ứng, bác sĩ có thể cân nhắc đợt bổ sung benzathine penicillin IM 2.4 triệu IU khi kết thúc để đảm bảo tổng thời gian điều trị đủ. Trường hợp dị ứng thuốc Penicillin có thể dùng Ceftriaxone IV 1 - 2 g/ngày trong 10 - 14 ngày dưới giám sát chuyên khoa.

Trong suốt quá trình điều trị, người bệnh bắt buộc phải nhập viện để được theo dõi diễn tiến lâm sàng, chỉ số dịch não tủy và đáp ứng điều trị. Việc dùng thuốc sai liều, ngắt quãng hoặc tự ý đổi phác đồ có thể khiến bệnh kháng thuốc, dai dẳng, hoặc tổn thương thần kinh không hồi phục.

Viêm màng não do giang mai không thể điều trị tại nhà bằng thuốc uống hay mẹo dân gian. Người bệnh không nên vì mặc cảm tâm lý mà tự ý mua thuốc kháng sinh điều trị tại nhà. Việc làm này có thể làm che lấp triệu chứng, dẫn đến khó chẩn đoán, điều trị chậm trễ và tăng nguy cơ biến chứng nặng.

Để đảm bảo an toàn, người bệnh hãy đến bệnh viện chuyên khoa hoặc các trung tâm điều trị bệnh lây truyền qua đường tình dục uy tín để được tư vấn và điều trị đúng phác đồ.

Viêm màng não do giang mai là lời cảnh tỉnh về sự nguy hiểm của việc chủ quan với các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Dù có thể điều trị nếu phát hiện sớm, nhưng một khi đã ảnh hưởng đến hệ thần kinh, hậu quả sẽ rất khó lường. Việc xét nghiệm định kỳ, điều trị giang mai đúng phác đồ và theo dõi sức khỏe thần kinh là điều bắt buộc với người từng mắc bệnh.