Điều hòa thân nhiệt là gì? Cơ chế điều hòa thân nhiệt của cơ thể

Khi trình trạng nhiệt độ cơ thể bất thường, nó sẽ xuất hiện các phản ứng lạ để duy trì nhiệt độ trong phạm vi an toàn. Hệ thống điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể rất phức tạp và bao gồm nhiều phản ứng sinh lý để duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định trong các điều kiện môi trường khác nhau. Cùng Nhà thuốc Long Châu tìm hiểu cơ chế điều hòa thân nhiệt nhé!

Điều hòa thân nhiệt là gì?

Cơ chế điều hòa thân nhiệt là quá trình quan trọng giúp duy trì nhiệt độ bên trong cơ thể ở mức ổn định. Nhiệt độ cơ thể của con người thường dao động từ 37 °C đến 37,8 °C. Khi nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới 35 °C, có thể dẫn đến ngừng tim, tổn thương não hoặc tử vong. Có thể gây tổn thương não hoặc nguy hiểm đến tính mạng nếu nhiệt độ cơ thể lên đến 42 °C.

Nhiệt độ cơ thể của con người có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố tác động khác nhau. Bên trong cơ thể, nhiệt độ có thể tăng lên do các yếu tố sau:

• Sốt: Khi cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm, hệ miễn dịch có thể kích hoạt cơ chế sốt để tăng nhiệt độ cơ thể, giúp tiêu diệt vi khuẩn và virus.
• Tập thể dục: Hoạt động thể chất sẽ tăng nhiệt độ cơ thể do sự tạo ra nhiệt từ các hoạt động cơ bắp và sự lưu thông máu nhiều hơn.
• Tiêu hóa: Quá trình tiêu hóa thực phẩm cũng tạo ra nhiệt và có thể làm tăng nhiệt độ cơ thể một cách nhẹ nhàng.

Ngược lại, nhiệt độ cơ thể có thể giảm xuống do các yếu tố sau:

• Sử dụng ma túy: Một số loại ma túy có thể làm giảm nhiệt độ cơ thể.
• Sử dụng rượu: Lượng rượu uống lớn có thể làm giảm nhiệt độ cơ thể.
• Các điều kiện trao đổi chất: Ví dụ như khi tuyến giáp hoạt động kém, có thể dẫn đến giảm sản xuất năng lượng và giảm nhiệt độ cơ thể.

Cơ chế điều hòa thân nhiệt của cơ thể

Điều hòa nhiệt độ là một cơ chế sinh học quan trọng để duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định trong khoảng 98,6 °F (37 °C). Hệ thống điều hòa nhiệt của cơ thể bao gồm nhiều cơ chế và cơ quan khác nhau để điều chỉnh nhiệt độ môi trường ngoài và bảo vệ cơ thể khỏi tình trạng thân nhiệt thay đổi.

Vùng dưới đồi của não, bao gồm thalamus và hypothalamus, là trung tâm điều khiển chính của hệ thống điều hòa nhiệt độ. Khi nhiệt độ cơ thể tăng lên, hypothalamus kích thích các phản ứng giãn mạch để tăng lưu lượng máu đến da, giúp tản nhiệt hiệu quả hơn. Đồng thời, cơ thể tiết ra mồ hôi, một quá trình sử dụng năng lượng để hút nhiệt từ da và giúp làm mát cơ thể.

Nếu nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới mức bình thường, hypothalamus sẽ kích thích các cơ chế co mạch máu để giảm lưu lượng máu đến da và giảm quá trình tản nhiệt. Đồng thời, cơ thể sẽ tăng cường hoạt động cơ học như run rẩy để sinh nhiệt và tăng nhiệt độ cơ thể.

Những yếu tố làm suy giảm điều hòa nhiệt

Một số yếu tố có thể làm suy giảm điều hòa thân nhiệt như:

Thời tiết khắc nghiệt

Thời tiết khắc nghiệt có cơ chế tự làm mát của cơ thể là một hệ thống phức tạp, nhằm duy trì nhiệt độ ổn định bên trong. Hạ thân nhiệt là hiện tượng xảy ra khi cơ thể tiếp xúc với nhiệt độ quá lạnh trong một khoảng thời gian dài. Trong trường hợp này, cơ thể không thể tạo ra đủ nhiệt để duy trì nhiệt độ cơ thể ở mức bình thường, dẫn đến giảm nhiệt độ.

Ngược lại, khi thời tiết nóng bức và tiếp xúc lâu dài với ánh nắng mặt trời, cơ thể có thể trở nên quá nóng. Trong trường hợp này, cơ thể không thể xử lý và tiết nhiệt đúng cách, dẫn đến tăng thân nhiệt. Thay vì mất nhiệt hơn mức có thể tạo ra, cơ thể sẽ nóng lên nhanh hơn so với khả năng tự hạ nhiệt.

Nhiễm trùng

Khi bị nhiễm trùng, các vi sinh vật sẽ xâm nhập vào cơ thể sinh sôi và phát triển. Những mầm bệnh này có thể sinh sống và phát triển ở nhiệt độ cơ thể bình thường. Tuy nhiên, khi cơ thể phản ứng với nhiễm trùng, nhiệt độ có thể tăng lên cao hơn mức bình thường.

Sốt xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng để tiêu diệt các vi sinh vật gây hại. Quá trình này có thể làm chậm sự lan nhanh của vi khuẩn và virus.

Tuổi

Trẻ sơ sinh thường có tỉ lệ bề mặt cơ thể lớn hơn so với khối lượng cơ thể, điều này khiến cho tỷ lệ tiếp xúc với môi trường bên ngoài cao hơn. Hệ thống điều hòa nhiệt của trẻ sơ sinh chưa phát triển hoàn chỉnh, làm cho chúng dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi nhiệt độ từ môi trường.

Người lớn tuổi có khối lượng cơ thể giảm dần do mất đi cơ và mỡ, dẫn đến khả năng tự điều hòa nhiệt độ kém hơn. Đặc biệt là họ có xu hướng thân nhiệt thấp hơn, nên khi mắc bệnh do vi rút hoặc vi khuẩn, họ có thể không bị sốt như những người khác. Thêm vào đó, các phản xạ run rẩy cũng giảm dần theo tuổi tác, gây khó khăn trong việc tự bảo vệ và điều chỉnh nhiệt độ cơ thể.

Mong rằng những thông tin trên Long Châu có thể giúp bạn hiểu hơn về điều hòa thân nhiệt và cơ chế của nó. Từ đó có thể chuẩn bị cho mình một sức khỏe tốt và một cơ thể nói không với bệnh tật bạn nhé!

Xem thêm: Hướng dẫn đo thân nhiệt đúng cách ngay tại nhà