Dính thắng lưỡi ở trẻ​ là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách xử trí

Khi phát hiện con mình có những biểu hiện bất thường ở lưỡi, nhiều bậc cha mẹ không khỏi lo lắng. Dính thắng lưỡi là một trong những tình trạng đó, gây ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng bú, ăn và phát âm của trẻ. Vậy, dính thắng lưỡi là gì, nguyên nhân do đâu và cách xử trí như thế nào?

Dính thắng lưỡi ở trẻ là gì?

Dính thắng lưỡi ở trẻ, hay còn gọi là ankyloglossia, là một bất thường bẩm sinh xảy ra khi dây thắng lưỡi không phát triển đúng cách trong thai kỳ. Dây thắng lưỡi ngắn hoặc dính chặt vào sàn miệng khiến lưỡi của trẻ bị hạn chế cử động. Điều này có thể ảnh hưởng đến các hoạt động cơ bản như bú sữa, ăn uống và thậm chí là phát âm khi trẻ lớn lên.

Theo các nghiên cứu y khoa, tỷ lệ trẻ sơ sinh mắc phải dính thắng lưỡi ở trẻ dao động từ 4-10%, tùy thuộc vào khu vực và cách đánh giá. Tình trạng này thường được phát hiện sớm trong những tháng đầu đời, đặc biệt là khi trẻ gặp khó khăn trong việc bú mẹ hoặc khi khám sức khỏe định kỳ. Chuyên gia khuyến khích các bậc phụ huynh quan sát kỹ các dấu hiệu bất thường ở con mình để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Dị tật này được chia thành nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào độ dài và mức độ co cứng của dây thắng lưỡi. Dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, dính thắng lưỡi ở trẻ có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe và sự tự tin của bé nếu không được xử lý đúng cách.

Nguyên nhân dẫn đến dính thắng lưỡi

Hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân chính xác gây ra dính thắng lưỡi ở trẻ. Tuy nhiên, một số giả thuyết đã được đưa ra dựa trên các nghiên cứu khoa học đáng tin cậy:

• Yếu tố di truyền: Có bằng chứng cho thấy dính thắng lưỡi ở trẻ có thể liên quan đến gen. Nếu trong gia đình có người từng mắc phải tình trạng này, nguy cơ trẻ bị ảnh hưởng sẽ cao hơn. Các nghiên cứu chỉ ra rằng dị tật này thường xuất hiện ở nhiều thế hệ trong cùng một dòng họ.
• Sự phát triển bất thường trong thai kỳ: Trong giai đoạn phát triển phôi thai, dây thắng lưỡi hình thành để giữ lưỡi cố định. Thông thường, dải mô này sẽ thoái hóa hoặc kéo dài ra khi thai nhi lớn lên. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, quá trình này không diễn ra hoàn chỉnh, dẫn đến tình trạng dây thắng lưỡi ngắn hoặc dày hơn bình thường.
• Không có nguyên nhân rõ ràng: Trong nhiều trường hợp, dính thắng lưỡi ở trẻ xảy ra ngẫu nhiên mà không liên quan đến bất kỳ yếu tố nào cụ thể. Điều này khiến việc phòng ngừa trở nên khó khăn, nhưng việc phát hiện và điều trị sớm vẫn là giải pháp hữu hiệu.

Dấu hiệu nhận biết dính thắng lưỡi ở trẻ

Việc nhận biết dính thắng lưỡi ở trẻ không quá phức tạp nếu cha mẹ chú ý quan sát các biểu hiện của bé. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến mà bạn có thể dễ dàng nhận thấy:

• Khó khăn khi bú sữa: Trẻ bị dính thắng lưỡi ở trẻ thường không thể bú mẹ hiệu quả do lưỡi không di chuyển linh hoạt để ngậm núm vú. Điều này dẫn đến việc bú lâu, dễ mệt và tăng cân chậm.
• Hạn chế cử động lưỡi: Bé không thể thè lưỡi ra xa khỏi môi hoặc nâng lưỡi chạm vào vòm miệng. Khi khóc hoặc thè lưỡi, đầu lưỡi của trẻ có thể có hình trái tim, nhọn hoặc vuông bất thường.
• Vấn đề phát âm: Khi trẻ lớn hơn, dính thắng lưỡi ở trẻ có thể khiến bé nói ngọng, khó phát âm các âm cần sự linh hoạt của lưỡi như "l", "r", hoặc "t".
• Hàm răng bất thường: Một số trẻ bị ảnh hưởng đến cấu trúc răng, chẳng hạn như răng cửa hàm dưới bị hở hoặc nghiêng do áp lực từ lưỡi.
• Khó khăn trong ăn uống: Khi chuyển sang ăn dặm, trẻ có thể gặp trở ngại khi nuốt hoặc nhai thức ăn do lưỡi không đẩy thức ăn hiệu quả.

Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy đưa trẻ đến các cơ sở y tế uy tín.

Trẻ bị ảnh hưởng như thế nào khi bị dính thắng lưỡi?

Dù không phải là tình trạng nguy hiểm, dính thắng lưỡi ở trẻ có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực nếu không được can thiệp đúng lúc. Dưới đây là những tác động phổ biến:

• Khó khăn trong dinh dưỡng: Trẻ bú kém hoặc ăn uống không hiệu quả có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, chậm phát triển về cân nặng và chiều cao.
• Vấn đề ngôn ngữ: Khi trẻ bắt đầu học nói, sự hạn chế trong cử động lưỡi có thể làm chậm quá trình phát triển ngôn ngữ, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp và sự tự tin sau này.
• Ảnh hưởng thẩm mỹ: Sự bất thường ở răng miệng do dính thắng lưỡi ở trẻ có thể khiến hàm răng mọc lệch, làm giảm tính thẩm mỹ của nụ cười.
• Tâm lý trẻ: Trẻ lớn lên với giọng nói ngọng hoặc khó giao tiếp có thể gặp áp lực tâm lý, đặc biệt khi đi học hoặc giao tiếp xã hội.

Phân loại mức độ dính thắng lưỡi ở trẻ

Tùy thuộc vào độ dài của dây thắng lưỡi, các bác sĩ thường chia dính thắng lưỡi ở trẻ thành 4 mức độ chính:

• Mức độ 1 (Nhẹ): Dây thắng lưỡi dài từ 12-16mm. Trẻ ít gặp khó khăn nghiêm trọng, có thể tự điều chỉnh theo thời gian.
• Mức độ 2 (Trung bình): Dây thắng lưỡi dài từ 8-11mm. Trẻ bắt đầu có dấu hiệu hạn chế trong bú sữa hoặc phát âm.
• Mức độ 3 (Nặng): Dây thắng lưỡi dài từ 3-7mm. Các vấn đề về ăn uống và nói chuyện trở nên rõ rệt hơn.
• Mức độ 4 (Hoàn toàn): Dây thắng lưỡi dưới 3mm, lưỡi hầu như không thể cử động tự do.

Việc xác định mức độ là bước quan trọng để bác sĩ quyết định có cần can thiệp phẫu thuật hay không. 

Phương pháp điều trị dính thắng lưỡi ở trẻ

Để khắc phục dính thắng lưỡi ở trẻ, phương pháp phổ biến nhất là phẫu thuật cắt dây thắng lưỡi. Quy trình này khá đơn giản và thường mang lại hiệu quả cao nếu được thực hiện đúng thời điểm.

• Đối với trẻ dưới 3 tháng tuổi: Bác sĩ thường sử dụng dao điện hoặc kéo y tế để cắt dây thắng lưỡi sau khi bôi tê tại chỗ. Trẻ có thể bú sữa ngay sau phẫu thuật mà không cần thời gian hồi phục lâu.
• Đối với trẻ lớn hơn: Quy trình có thể yêu cầu gây mê toàn thân, sau đó bác sĩ sẽ cắt và khâu vết thương. Thời gian lành vết thương thường kéo dài từ 1-2 tuần.
• Theo dõi không phẫu thuật: Với các trường hợp nhẹ, bác sĩ có thể đề nghị theo dõi thêm mà không cần can thiệp ngay, vì một số trẻ có thể tự khắc phục khi lớn lên.

Long Châu khuyến nghị phụ huynh nên chọn các cơ sở y tế uy tín và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn cho trẻ trong quá trình điều trị.

Chăm sóc trẻ sau phẫu thuật

Sau khi cắt dây thắng lưỡi, việc chăm sóc trẻ đúng cách là yếu tố quan trọng để vết thương mau lành và tránh biến chứng:

• Vệ sinh miệng: Rửa sạch miệng cho trẻ sau khi ăn bằng nước muối sinh lý hoặc nước ấm.
• Tránh đồ cứng: Không cho trẻ ngậm hoặc ăn thức ăn cứng để hạn chế chảy máu.
• Theo dõi sát sao: Quan sát vết thương và đưa trẻ tái khám nếu có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng đỏ hoặc chảy mủ.

Câu hỏi thường gặp về dính thắng lưỡi ở trẻ

Chi phí cắt dây thắng lưỡi là bao nhiêu?

Chi phí phụ thuộc vào phương pháp (gây tê hoặc gây mê) và mức độ dị tật, thường dao động từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng.

Khi nào nên cắt dây thắng lưỡi?

Thời điểm lý tưởng là từ 3-6 tháng tuổi, khi trẻ đủ sức khỏe để chịu đựng phẫu thuật và trước khi dị tật ảnh hưởng lớn đến ngôn ngữ.

Mức độ nhẹ có tự hết không?

Ở mức độ nhẹ, trẻ có thể không cần phẫu thuật nếu không ảnh hưởng đến ăn uống hay phát âm.

Dính thắng lưỡi ở trẻ là một dị tật bẩm sinh không hiếm gặp, nhưng hoàn toàn có thể khắc phục nếu được phát hiện và điều trị sớm. Nếu bạn nghi ngờ con mình gặp phải tình trạng này, đừng ngần ngại đưa trẻ đến bác sĩ để được thăm khám và tư vấn. Một khởi đầu khỏe mạnh sẽ là nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện của bé!