Gây tê là gì? Phân loại và các lưu ý cần biết

Gây tê là phương pháp giảm đau tạm thời bằng cách sử dụng thuốc tê để ngăn chặn truyền tải tạm thời các tín hiệu đau từ thần kinh.

Quy trình này giúp làm giảm cảm giác đau, đặc biệt trong những trường hợp phẫu thuật nhỏ, trên tứ chi, hoặc khi người bệnh không thích hợp để sử dụng phương pháp gây mê. Sau đây là một số thông tin bổ sung về cách gây tê và ứng dụng của nó trong giảm đau sau phẫu thuật.

Gây tê là gì?

Gây tê là quá trình tiêm thuốc vào mô để làm mất cảm giác ở khu vực đó, thường được thực hiện trước mỗi ca phẫu thuật. Khi đó, dây thần kinh tạm thời ngưng hoạt động, giúp bệnh nhân không còn cảm nhận đau.

Phương pháp gây tê thường bao gồm việc tiêm thuốc tê trực tiếp quanh khu vực cần phẫu thuật. Bác sĩ cũng có thể thực hiện gây tê cho toàn bộ dây thần kinh của một chiếc tay hoặc chân,…

Phân loại phương pháp gây tê

Gây tê được chia thành hai phương pháp: Gây tê vùng và gây tê tại chỗ, cụ thể:

Gây tê vùng (Regional Anesthesia)

Gây tê vùng thường được áp dụng cho các bộ phận lớn của cơ thể như cánh tay, chân, hoặc dưới thắt lưng. Trong quá trình thực hiện thủ thuật hoặc tiêm thuốc an thần, bệnh nhân duy trì tình trạng tỉnh táo. Điều này thường được áp dụng trong quá trình sinh nở, phẫu thuật lấy thai, hoặc các ca tiểu phẫu khác.

Để thực hiện gây tê vùng, thuốc tê được tiêm vào các vị trí cụ thể để tác động lên các dây thần kinh, gây tê ở phạm vi dưới vùng tiêm. Trong trường hợp phẫu thuật với tay, thuốc gây tê có thể làm lan tỏa toàn bộ cánh tay hoặc chỉ ở phạm vi bàn tay của bệnh nhân.

Gây tê vùng bao gồm các phương pháp sau đây:

• Gây tê đám rối thần kinh ở cánh tay bằng cách áp dụng thuốc tê trực tiếp vào khu vực này để giảm cảm giác đau.
• Gây tê ở ngoài màng cứng bằng cách tiêm thuốc tê vào khoang ngoài màng cứng để làm tê các rễ thần kinh. Vị trí tiêm phụ thuộc vào khu vực phẫu thuật, có thể là ở đoạn ngực, thắt lưng hoặc khu vực xương cùng.
• Gây tê tủy sống, bác sĩ sẽ tiêm thuốc tê vào khoang dưới nhện, sử dụng thuốc hòa tan trong dịch não tủy để làm tê các khoang tủy ở vùng thắt lưng và rễ thần kinh.
• Gây tê tĩnh mạch bằng cách tiêm thuốc tê vào tĩnh mạch của một chi để chuẩn bị cho ca mổ. Sau đó, sử dụng garô để ngăn thuốc tê lan tỏa sang các vùng khác. Thuốc tê sẽ theo dòng tĩnh mạch, giảm cảm giác đau của các dây thần kinh trong khu vực chi bị tê.

Gây tê tại chỗ (Local Anesthesia)

Gây tê tại chỗ thường được sử dụng trong các phẫu thuật nhỏ như điều trị vết thương nhỏ, nhỏ gọn, và ở các vùng ngoài da như da đầu, ngón tay, hoặc ngón chân. Thời gian phẫu thuật là ngắn, cho phép bệnh nhân rời khỏi bệnh viện ngay trong ngày.

Quá trình gây tê tại chỗ bao gồm việc áp dụng thuốc tê dưới dạng kem, xịt, hoặc tiêm trực tiếp vào vùng cần thực hiện phẫu thuật. Nếu bệnh nhân vẫn cảm nhận được đau, bác sĩ có thể thêm liều tiêm hoặc áp dụng thêm thuốc để đảm bảo vùng đó đã được gây tê hoàn toàn.

Gây tê hoạt động như thế nào?

Gây tê vùng ngăn chặn tín hiệu đau từ một bộ phận cụ thể của cơ thể truyền đến não. Cảm giác đau và các thông điệp khác truyền qua hệ thần kinh dưới dạng xung điện. Thuốc gây tê vùng hoạt động bằng cách thiết lập một rào cản điện. Chúng liên kết với các protein trong màng tế bào thần kinh để cho các hạt mang điện ra vào và khóa các hạt mang điện dương.

Thông thường, khi não nhận tín hiệu, nó là một sự hỗn loạn khi các phần khác nhau của não truyền thông với nhau. Điều này giúp chúng ta tỉnh táo và nhạy bén với môi trường xung quanh.

Tuy nhiên, khi chúng ta được gây mê, các tín hiệu này trở nên có tổ chức hơn, ngăn chặn sự kết nối giữa các phần khác nhau của não. Do đó, người phẫu thuật không còn cảm nhận đau trong quá trình phẫu thuật.

Khi nào nên chọn thực hiện gây tê?

Dựa trên tình hình sức khỏe hiện tại và các vấn đề như tiền sử bệnh, yếu tố dị ứng, hay tình trạng nghiện rượu, thuốc lá, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên về phương pháp gây mê phù hợp cho bệnh nhân.

Quyết định của bác sĩ về loại gây tê sẽ dựa trên các yếu tố như tiền sử bênh, kết quả kiểm tra lâm sàng, phạm vi cắt bỏ, và vị trí trên cơ thể như đầu, cổ, ngực, bụng, tay chân. Ngoài ra, họ cũng sẽ cân nhắc đến các loại phẫu thuật như lấy thai, thẩm mỹ, hoặc loại bỏ khối u.

Cuối cùng, thời gian dự kiến của cuộc phẫu thuật, phương pháp nội soi hoặc mở, và tư thế của bệnh nhân sẽ là các yếu tố ảnh hưởng cuối cùng đến quyết định sử dụng gây tê!

Quy trình thực hiện gây tê

Quy trình gây tê cho các phẫu thuật nhỏ như nhổ răng khôn, đốt bỏ nốt ruồi, mụn cóc, hoặc khâu vết thương nhỏ. Nhưng đối với các thủ thuật gây tê ngoài màng cứng hoặc gây tê tủy sống, quá trình này cần được chuẩn bị một cách kỹ lưỡng.

Trước khi phẫu thuật, bác sĩ sẽ thăm khám người bệnh và giải thích quy trình gây tê, hướng dẫn họ hợp tác trong quá trình này. Sau đó, bác sĩ sẽ vệ sinh khu vực được gây tê và hướng dẫn người bệnh yên tâm, thậm chí có thể đề xuất họ an thần vào tối trước phẫu thuật (nếu cần).

Những điều cần biết trước khi thực hiện gây tê

Thời gian hồi phục sau khi tiến hành gây tê tại chỗ thường ngắn hơn so với việc sử dụng phương pháp gây mê toàn thân.

Tuy nhiên, để chuẩn bị cho quá trình gây tê, bệnh nhân cần thực hiện một số biện pháp đơn giản như sau:

• Không ăn hoặc uống trước thời điểm thủ thuật;
• Tránh rượu và thuốc lá ít nhất 24 giờ trước đó
• Không trang điểm nếu phẫu thuật liên quan đến khuôn mặt;
• Tháo đồ trang sức ra khỏi khu vực phẫu thuật.

Biến chứng và rủi ro có thể gặp phải khi gây tê

Gây mê thường khá an toàn, tuy nhiên đôi khi có những rủi ro như tai biến tim mạch, suy hô hấp, hoặc các vấn đề về thần kinh xảy ra bất ngờ. Tính chất nguy hiểm cũng phụ thuộc vào loại phẫu thuật, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, và loại gây mê được sử dụng.

So với gây mê, gây tê mang lại một số lợi ích, tuy nhiên, cũng cần phải cân nhắc đến những vấn đề phức tạp như ngộ độc thuốc tê, yếu liệt cơ bắp, tổn thương thần kinh, đau thắt lưng, khó tiểu, và đau đầu.

Trong quá trình gây tê vùng, có những rủi ro như dị ứng với thuốc tê, chảy máu quanh cột sống, khó tiểu, giảm huyết áp, nhiễm trùng tại khu vực can thiệp, tổn thương thần kinh và hiếm khi là co giật. Ngộ độc và nhức đầu cũng là những vấn đề có thể tiềm ẩn phía sau mỗi ca phẫu thuật.

Dù vẫn còn những tác dụng phụ đối với mỗi phương pháp gây tê thế nhưng lợi ích mang lại vượt xa yếu tố nguy cơ. Cho đến nay, y học vẫn đang tìm tòi và phát triển nhiều phương pháp gây gây tê, gây mê giúp giảm đau và hạn chế tối đa tác dụng phụ cho người bệnh sau phẫu thuật.

Xem thêm: Gây tê và gây mê: Nên chọn phương pháp nào?