Cắt thắng lưỡi cho bé: Có nên không? Chăm sóc sau cắt thắng lưỡi như thế nào?

Dính thắng lưỡi là dị tật bẩm sinh ảnh hưởng đến khả năng vận động của lưỡi ở trẻ. Việc cắt thắng lưỡi là phương pháp điều trị hiệu quả giúp cải thiện tình trạng này. Tuy nhiên, sau khi cắt thắng lưỡi, bé cần được chăm sóc cẩn thận để đảm bảo vết thương mau lành và hạn chế biến chứng. Bài viết này sẽ cung cấp cho cha mẹ hướng dẫn chi tiết về cách chăm sóc sau khi cắt thắng lưỡi cho bé.

Dính thắng lưỡi - dị tật bẩm sinh ở trẻ

Dính thắng lưỡi, hay còn gọi là ankyloglossia, là dị tật bẩm sinh do dây thắng lưỡi (màng mỏng nối lưỡi với sàn miệng) ngắn hoặc dày hơn bình thường, hạn chế cử động lưỡi. Theo thống kê, khoảng 4 - 5% trẻ sơ sinh mắc phải tật này.

Thời điểm phát hiện thường là tháng đầu sau sinh hoặc khi trẻ đi khám sức khỏe định kỳ hoặc tiêm chủng. Muộn hơn khi cha mẹ nhận thấy các dấu hiệu bất thường ở trẻ.

Dấu hiệu nhận biết:

• Khó bú: Trẻ bú lâu, bú ít, hay quấy khóc khi bú do không thể đưa lưỡi ra xa để kẹp ti mẹ hoặc núm vú bình.
• Phát âm ngọng: Dính thắng lưỡi ảnh hưởng đến khả năng cử động lưỡi, khiến trẻ khó phát âm một số phụ âm như "l", "r", "ch", "s".
• Hạn chế vận động lưỡi: Trẻ khó thè lưỡi ra khỏi miệng, liếm môi, hoặc đưa lưỡi lên vòm miệng.

Mức độ dính thắng lưỡi:

• Dính thắng lưỡi nhiều (dính thắng lưỡi hoàn toàn): Dây thắng lưỡi ngắn, dày và dính chặt vào sàn miệng, hạn chế tối đa cử động lưỡi.
• Dính thắng lưỡi nhẹ (dính thắng lưỡi một phần): Dây thắng lưỡi ngắn hoặc dày nhưng vẫn cho phép một số cử động nhất định của lưỡi.

Dựa vào chiều dài của dây thắng lưỡi, mức độ dính thắng lưỡi ở trẻ em được phân loại thành 4 cấp độ:

• Mức độ 1 - Dính thắng lưỡi nhẹ (12 - 16 mm): Dây thắng lưỡi ngắn nhưng trẻ vẫn có thể bú, nuốt và phát âm tương đối bình thường. Có thể tự điều chỉnh theo thời gian.
• Mức độ 2 - Dính thắng lưỡi trung bình (8 - 11 mm): Trẻ có thể gặp khó khăn khi bú, nuốt hoặc phát âm một số âm nhất định. Cần theo dõi và can thiệp nếu ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
• Mức độ 3 - Dính thắng lưỡi nặng (3 - 7 mm): Trẻ gặp nhiều khó khăn khi bú, nuốt và phát âm. Cần can thiệp bằng phẫu thuật cắt thắng lưỡi.
• Mức độ 4 - Dính thắng lưỡi hoàn toàn (dưới 3 mm): Trẻ không thể thè lưỡi ra khỏi miệng quá 2 mm. Gặp nhiều khó khăn trong việc bú, nuốt, phát âm và vệ sinh răng miệng. Cần can thiệp bằng phẫu thuật cắt thắng lưỡi.

Có nên cắt thắng lưỡi cho bé không?

Dính thắng lưỡi tuy là dị tật bẩm sinh nhẹ, không đe dọa đến tính mạng nhưng nếu không được điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Chính vì vậy nên cắt thắng lưỡi cho bé vì các lý do sau:

• Ảnh hưởng đến khả năng bú sữa và ăn uống: Dính thắng lưỡi khiến trẻ khó đưa lưỡi ra xa để kẹp ti mẹ hoặc núm vú bình, dẫn đến bú lâu, bú ít, hay quấy khóc khi bú. Khó khăn khi bú sữa mẹ có thể dẫn đến thiếu sữa, chậm tăng cân, suy dinh dưỡng ở trẻ. Khi trẻ lớn hơn, dính thắng lưỡi cũng ảnh hưởng đến khả năng nhai nuốt, khiến trẻ ăn uống khó khăn, dễ gây biếng ăn, chậm phát triển so với bạn bè đồng trang lứa.
• Ảnh hưởng đến khả năng phát âm: Dính thắng lưỡi hạn chế cử động lưỡi, khiến trẻ khó phát âm một số phụ âm như "l", "r", "ch", "s", dẫn đến nói ngọng, chậm nói. Khó khăn trong việc phát âm ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của trẻ, khiến trẻ tự ti, hạn chế giao tiếp với mọi người xung quanh. Về lâu dài, nếu không được điều trị, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc học tập và hòa nhập xã hội.
• Ảnh hưởng đến thẩm mỹ: Dính thắng lưỡi có thể đẩy răng cửa ở hàm dưới nghiêng, xô lệch, gây hô, móm, ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ của răng miệng. Khi trẻ lớn, tình trạng này có thể dẫn đến các vấn đề về khớp cắn, ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng.

Phương pháp cắt thắng lưỡi cho bé

Trước khi thực hiện cắt thắng lưỡi cho bé, bác sĩ sẽ thực hiện đánh giá mức độ dính thắng lưỡi của trẻ.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ quan sát khả năng vận động lưỡi của trẻ, bao gồm việc thè lưỡi, vươn lưỡi lên nóc vòm họng, di chuyển lưỡi sang hai bên má,...
• Đo chiều dài và độ dày của phanh lưỡi: Bác sĩ sẽ sử dụng dụng cụ chuyên dụng để đo khoảng cách từ đầu lưỡi đến điểm bám của phanh lưỡi vào sàn miệng.
• Đánh giá chức năng: Bác sĩ có thể đánh giá khả năng bú sữa, ăn uống, phát âm của trẻ để xác định mức độ ảnh hưởng của dính thắng lưỡi.

Ở độ tuổi khác nhau trẻ sẽ được chỉ định cắt thắng lưỡi với những kỹ thuật khác nhau:

• Những bé dưới 3 tháng tuổi: Trẻ được người lớn hoặc kỹ thuật viên y tế giữ đầu cố định hoặc được tiêm thuốc tê, sau đó dùng dao điện cắt thắng lưỡi. Vết thương sau khi cắt thường sẽ lành nhanh và trẻ có thể bú ngay sau khi thực hiện thủ thuật.
• Những bé lớn hơn 3 tháng tuổi: Trẻ đã lớn nên sẽ được gây tê hoặc gây mê. Sử dụng dụng cụ y tế chuyên dụng như máy cắt đốt hoặc dao mổ để cắt phanh lưỡi một cách chính xác và hạn chế chảy máu. Sau khi cắt, bác sĩ có thể khâu lại vết thương bằng chỉ khâu tự tiêu. Vết thương sau khi cắt thường lành trong vài tuần. Trẻ cần được theo dõi và chăm sóc cẩn thận sau khi thực hiện thủ thuật.

Phương pháp cắt thắng lưỡi bằng dao đốt điện có ưu điểm như sau: Thời gian thực hiện thủ thuật khá nhanh, khoảng 5 đến 10 phút, thường không chảy máu hoặc chảy máu rất ít, sau khi thực hiện bé không cần phải nằm viện, bé cũng được ăn uống và bú bình thường ngay sau đó. Tuy nhiên cũng có những nhược điểm như có thể chảy máu tại chỗ cắt thắng lưỡi, có thể gây nhiễm trùng tại vết cắt và có nguy cơ tái dính thắng lưỡi nếu khi thực hiện thủ thuật chưa được cắt hoàn toàn phần dính lưỡi.

Hướng dẫn chăm sóc sau khi cắt thắng lưỡi cho bé

Vết trắng sau cắt thắng lưỡi là hiện tượng phổ biến và thường không đáng lo ngại. Đây là lớp fibrin, một loại protein đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu và lành thương, được hình thành tại vị trí cắt. Lớp màng này sẽ dần tan biến theo thời gian, thường trong vòng 1 - 2 tuần, khi vết thương lành hoàn toàn. Tuy nhiên, cha mẹ cần lưu ý một số điểm sau:

• Theo dõi tình trạng của trẻ: Nếu vết trắng kèm theo các dấu hiệu bất thường như sưng tấy, chảy máu, sốt, hôi miệng,... cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay lập tức.
• Vệ sinh răng miệng cho trẻ: Vệ sinh răng miệng cho trẻ thường xuyên sau mỗi bữa ăn và trước khi đi ngủ bằng khăn mềm hoặc gạc rơ lưỡi. Nên sử dụng nước muối sinh lý pha loãng để lau miệng cho trẻ.
• Cho trẻ ăn uống đầy đủ: Cho trẻ ăn thức ăn mềm, lỏng, dễ tiêu hóa và tránh thức ăn cay nóng, chua, cứng. Nên cho trẻ uống nhiều nước lọc để thanh lọc cơ thể.
• Tập cho trẻ vận động lưỡi: Hướng dẫn trẻ thực hiện các bài tập vận động lưỡi đơn giản như thè lưỡi ra ngoài, uốn lưỡi lên trên, di chuyển lưỡi sang trái và sang phải,... để giúp lưỡi di chuyển linh hoạt hơn và ngăn ngừa sẹo.

Bài viết trên đã cung cấp cho các bậc phụ huynh những thông tin về dính thắng lưỡi và cách chăm sóc sau khi cắt thắng lưỡi cho bé. Nếu trẻ có dấu hiệu bất thường hoặc phụ huynh có những thắc mắc gì hãy đến cơ sở y tế uy tín hay các bác sĩ chuyên khoa nhi để được thăm khám và tư vấn.

Xem thêm: Dính thắng lưỡi nên làm gì? Cách chăm sóc trẻ sau khi cắt?