Đồ uống có cồn làm tăng nguy cơ ung thư khoang miệng, thanh quản và hầu họng

Ung thư vùng đầu – cổ (bao gồm ung thư khoang miệng, thanh quản và hầu họng) được biết đến với các yếu tố nguy cơ như nghiện rượu, hút thuốc lá, vi rút gây u nhú ở người (HPV-Human Papilloma Virus), vệ sinh răng miệng kém… Một số kết quả tổng hợp từ các nghiên cứu trong thời gian dài đã chứng minh rằng thức uống có cồn góp phần làm tăng nguy cơ của nhóm bệnh lý này. 

Đồ uống có cồn là gì?

Đồ uống có cồn là từ dùng để chỉ tất cả các loại thức uống (được lên men, chưng cất hay pha chế) mà trong thành phần có chứa rượu ethylic hay ethanol (C₂H₅OH) với nồng độ khác nhau như: Các loại bia, rượu, cocktails được pha chế từ rượu (vodka, rum, whisky,…).

Trong bài viết này, chúng tôi xin được quy ước một số từ ngữ sau để tránh gây nhầm lẫn. Từ “cồn” dùng để chỉ hợp chất ethanol (C₂H₅OH), hay còn gọi là “rượu”,  “uống rượu” là việc sử dụng tất cả các sản phẩm có chứa cồn.

Đồ uống có cồn được dùng phổ biến tại Việt Nam

Cồn ảnh hưởng đến sức khoẻ như thế nào?

Cồn có tính hai mặt

Nếu thuốc lá là yếu tố hoàn toàn có hại cho sức khỏe, thì ngược lại, cồn vẫn được xem là “con dao hai lưỡi” khi vừa có tác động hại lẫn lợi cho sức khỏe, tùy thuộc vào cách thức và liều lượng mà mọi người sử dụng.

Ở các nước phương Tây cũng như Việt Nam, rượu vang vẫn được xem là loại thức uống khai vị đặc biệt không thể thiếu cho những bữa ăn truyền thống. Khi được sử dụng hợp lý, rượu vang giúp phòng chống một số bệnh lý về tim mạch cho người lớn tuổi.

Tại Ai Cập, người dân vẫn lưu truyền bài thuốc về sự trường sinh – rượu tỏi, đây được cho là lý do để giải thích hiện tượng dù là một nước nghèo trong thập kỷ 70 của thế kỷ 20, khí hậu sa mạc khắc nghiệt, nhưng sức khỏe của người dân lại rất tốt, ít bệnh tật, tuổi thọ trung bình tương đối cao vì hầu như nhà nào cũng có một chai rượu tỏi.

Còn ở Việt Nam, các loại rượu thuốc ngâm thảo dược hay động vật cũng được biết đến với tác dụng điều trị một số bệnh lý về xương khớp, cường dương, bổ thận… hiệu quả.

Theo kết quả tổng hợp năm 2007 từ nhiều nghiên cứu được tiến hành trong thời gian dài của Viện nghiên cứu quốc tế về ung thư (International Agency for Research on Cancer) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ cồn với số lượng lớn trong thời gian dài chính là nguyên nhân góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư khoang miệng, thanh quản và hầu họng.

Một số kết luận khác cũng cho thấy những người nghiện rượu nặng (tiêu thụ từ 4-5 đơn vị tiêu chuẩn/ngày) (1 đơn vị tiêu chuẩn (units of alcohol) tương đương 10 gam cồn (ethanol) nguyên chất) có nguy cơ mắc các loại ung thư này gấp 2,5-5 lần so với người không sử dụng thức uống chứa cồn. Tuy nhiên, đối với những người tiêu thụ lượng cồn ớ mức trung bình (1 đơn vị tiêu chuẩn/ngày) chỉ tăng nguy cơ mắc ung thư đầu cổ khoảng 20-30%.

Đối với những người nghiện rượu đã ngưng sử dụng rượu và thức uống có cồn trong vòng 10 năm, nguy cơ mắc ung thư đầu cổ chỉ giảm 20% và hiển nhiên vẫn cao hơn so với người không uống rượu.

Cơ chế gây ung thư của cồn

Cồn tác động lên quá trình phát triển ung thư bằng nhiều cách khác nhau. Một vài phân tử trong cồn như acetaldehyde có khả năng gây ung thư. Cồn cũng tạo nhiều gốc tự do, những phân tử này gây độc cho cơ thể nếu tồn tại với số lượng lớn.

Việc tiêu thụ nhiều cồn cũng dẫn đến tình trạng thiếu dinh dưỡng (do giảm khả năng tiêu hóa, ít tiêu thụ thức ăn như rau, củ, quả) – một yếu tố thuận lợi cho ung thư phát triển. Cuối cùng, cồn làm suy giảm hệ thống miễn dịch có khả năng chống lại các yếu tố gây ung thư khác và làm tăng khả năng di căn khối u.

Một vài phân tử trong cồn như acetaldehyde có khả năng gây ung thư

Sự kết hợp của cồn và thuốc lá gây ung thư vùng đầu cổ

Cồn và thuốc lá khi kết hợp cùng nhau thường xuyên trong khoảng thời gian nhất định sẽ dẫn đến ung thư vùng đầu cổ. Vì những độc chất trong thuốc lá làm tổn thương các tế bào của cơ thể, cùng với đó, cồn ngăn cản quá trình phục hồi hiệu quả của các tế bào này, tạo điều kiện cho tác nhân gây ung thư xâm nhập vào tế bào.

Hút thuốc và không uống rượu nguy cơ cao gấp 2-4 lần so với người kiêng cả hai thứ.

Nếu hút thuốc và uống rượu nguy cơ cao gấp 6-15 lần người kiêng cả hai thứ.

Tiêu thụ cồn bao nhiêu là hợp lý?

Để bảo vệ sức khỏe của chính bạn, khuyến cáo về lượng cồn tiêu thụ tối đa được các chuyên gia đưa ra như sau:

• Đối với nam giới, tối đa 3 đơn vị tiêu chuẩn/ ngày và 15 đơn vị tiêu chuẩn/ tuần.
• Đối với nữ giới, tối đa 2 đơn vị tiêu chuẩn/ ngày và 10 đơn vị tiêu chuẩn/ tuần.
• Lý tưởng phải có ít nhất 2 ngày trong tuần không dùng thức uống có cồn.

Cần lưu ý rằng, đây là khuyến cáo dành cho người chỉ dùng các sản phẩm chứa cồn, mà không có sự hiện diện của những yếu tố nguy cơ khác. Nếu bạn là người mang nhiều yếu tố nguy cơ ung thư đồng thời (như hút thuốc, thường xuyên làm việc ngoài nắng, quan hệ tình dục qua đường miệng,…) thì cần giảm tối thiểu việc tiêu thụ rượu so với khuyến cáo trên.

Cách để biết lượng cồn trong các loại thức uống khác nhau

Đối với những người không có thói quen uống rượu thường xuyên, có lẽ không cần quan tâm lượng cồn có trong các thức uống khác nhau; vì như đã nói ở trên, việc tiêu thụ rượu với lượng trung bình, ít có nguy cơ gây ung thư đầu cổ. Tuy nhiên, với những ai xem thức uống có cồn là một sản phẩm không thể thiếu hàng ngày (do nguyên nhân chủ quan hay khách quan) cần chú ý lượng cồn có trong các loại thức uống để tự điều chỉnh một cách hợp lý nhằm bảo vệ sức khỏe của chính bạn:

1 đơn vị tiêu chuẩn tương đương 10 gam cồn (ethanol) nguyên chất (cũng xin lưu ý đơn vị tiêu chuẩn này không có sự thống nhất giữa các quốc gia, dao động từ 6-18 gam), có trong:

• 250ml bia 6°;
• 125ml rượu vang hoặc sâm-panh 11°;
• 60ml rượu khai vị 20°;
• 30ml rượu whisky 40°;
• 20ml rượu pastis 45°;

Cụ thể, như khuyến cáo ở trên, một nam thanh niên được phép tiêu thụ tối đa 3 đơn vị tiêu chuẩn trên ngày, tức là 250ml bia 6 độ x 3 đơn vị tiêu chuẩn = 750ml bia 6 độ/ngày.

Tiêu thụ rượu bia hợp lý sẽ mang lại lợi ích cho cơ thể

Bên cạnh việc là tác nhân góp phần gây ung thư vùng đầu cổ, thức uống cò cồn còn làm tăng nguy cơ đột quỵ, dẫn đến các bệnh cao huyết áp, tim mạch. Rượu bia là "con dao hai lưỡi", sử dụng như thế nào để rượu bia trở thành thức uống mang lại nhiều lợi ích cho cơ thể có lẽ bạn đã biết qua bài viết này. Chúc các bạn luôn khỏe mạnh và chăm sóc cơ thể thật tốt.

Thùy

Nguồn: Y học Cộng đồng