Hạ bạch cầu khi truyền hóa chất: Triệu chứng, hậu quả và cách xử lý

Điều trị ung thư bằng hóa chất thường gây ra nhiều tác dụng phụ, trong đó hạ bạch cầu là một trong những biến chứng phổ biến và nguy hiểm. Hạ bạch cầu khi truyền hóa chất ở bệnh nhân ung thư có thể dẫn đến mệt mỏi, đau nhức toàn thân, sốt cao và thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hiện tượng hạ bạch cầu, các dấu hiệu nhận biết và cách xử lý an toàn trong quá trình điều trị hóa chất.

Hạ bạch cầu khi truyền hóa chất là gì?

Bạch cầu, một thành phần quan trọng trong máu, đóng vai trò bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng và vi khuẩn gây bệnh. Khi bệnh nhân ung thư được điều trị bằng hóa chất, không chỉ các tế bào ung thư bị tiêu diệt mà cả tế bào khỏe mạnh, bao gồm cả tế bào tủy xương - nơi sản xuất bạch cầu, cũng bị ảnh hưởng. Điều này dẫn đến sự suy giảm đáng kể trong việc sản xuất bạch cầu, gây ra tình trạng hạ bạch cầu.

Hạ bạch cầu thường xuất hiện từ 7 - 12 ngày sau khi truyền hóa chất, tuy nhiên, thời gian này có thể thay đổi tùy thuộc vào loại hóa chất được sử dụng. Theo mức độ giảm bạch cầu, tình trạng này được chia thành 4 cấp độ như sau:

• Độ 1: Số lượng bạch cầu trung tính từ 1,5 đến 2 g/l;
• Độ 2: Bạch cầu trung tính từ 1 đến 1,5 g/l;
• Độ 3: Bạch cầu trung tính giảm xuống từ 0,5 đến 1 g/l;
• Độ 4: Bạch cầu trung tính giảm xuống dưới 0,5 g/l.

Tình trạng hạ bạch cầu rất nguy hiểm vì nó khiến cơ thể mất khả năng chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng, tạo điều kiện cho vi khuẩn, vi rút và nấm phát triển. Đặc biệt, hạ bạch cầu thường diễn ra một cách thầm lặng, không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi nhiễm trùng xảy ra, làm cho việc điều trị trở nên khó khăn hơn.

Dấu hiệu nhận biết hạ bạch cầu khi truyền hóa chất

Bệnh nhân cần nhận biết sớm các dấu hiệu hạ bạch cầu trong quá trình truyền hóa chất để kịp thời xử lý. Một số triệu chứng điển hình của hạ bạch cầu bao gồm:

• Sốt cao: Đây là một trong những dấu hiệu chính cho thấy cơ thể đang đối mặt với nhiễm trùng. Nếu bạn sốt trên 38 độ C, cần liên hệ ngay với bác sĩ.
• Ớn lạnh và đổ mồ hôi: Nhiễm trùng dễ dàng xảy ra khi cơ thể suy giảm sức đề kháng.
• Thay đổi ho hoặc xuất hiện ho mới: Có thể liên quan đến nhiễm trùng đường hô hấp.
• Đau họng hoặc miệng: Đau khi nuốt thức ăn hay thức uống là dấu hiệu thường gặp khi hệ miễn dịch yếu.
• Khó thở: Là một triệu chứng nghiêm trọng, có thể là do nhiễm trùng phổi.
• Nghẹt mũi và đau khi đi tiểu: Đây là dấu hiệu của nhiễm trùng tiết niệu hoặc đường hô hấp.
• Đau bụng và trực tràng: Các cơ quan tiêu hóa cũng dễ bị ảnh hưởng.
• Âm đạo tiết dịch hoặc có kích thích bất thường: Có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng vùng sinh dục.

Khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào như đã nêu, bệnh nhân cần nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để được thăm khám và điều trị sớm, tránh những biến chứng nghiêm trọng.

Vì sao hạ bạch cầu lại nguy hiểm?

Bạch cầu đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các mầm bệnh gây nhiễm trùng. Khi lượng bạch cầu suy giảm, cơ thể mất đi khả năng tự vệ trước vi khuẩn, virus và ký sinh trùng, từ đó dễ dẫn đến nhiều loại nhiễm trùng như:

• Nhiễm trùng hô hấp: Viêm phổi hoặc nhiễm trùng đường hô hấp trên;
• Nhiễm trùng tiêu hóa: Gây tiêu chảy hoặc viêm đường tiêu hóa;
• Nhiễm trùng tiết niệu: Gây tiểu rắt, đau buốt khi đi tiểu;
• Nhiễm khuẩn huyết: Đây là một tình trạng nguy hiểm có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Do tính chất nghiêm trọng của tình trạng hạ bạch cầu khi truyền hóa chất, bệnh nhân cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa và theo dõi sức khỏe thường xuyên.

Cách xử lý khi hạ bạch cầu do hóa trị

Dưới đây là những biện pháp xử lý khi bị hạ bạch cầu do hóa trị mà bạn có thể tham khảo:

Duy trì vệ sinh và tránh tiếp xúc với nguồn lây nhiễm

Người bệnh cần duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ và tránh tiếp xúc với những người đang bị nhiễm trùng như cúm, viêm phổi, hoặc lao. Các bệnh lây qua đường hô hấp có thể nhanh chóng tấn công cơ thể yếu ớt khi bị hạ bạch cầu.

Dinh dưỡng hợp lý

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố hệ miễn dịch và thúc đẩy quá trình tái tạo tủy xương. Bệnh nhân nên tăng cường bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, E, A cùng omega-3, bao gồm rau xanh, trái cây tươi, cá hồi và các loại hạt. Tránh tiêu thụ các thực phẩm chưa qua chế biến kỹ như rau sống, tiết canh, hoặc đồ ăn chưa chín kỹ vì nguy cơ nhiễm khuẩn cao.

Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng

Bệnh nhân cần có chế độ nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng và lo lắng. Căng thẳng có thể làm tình trạng hạ bạch cầu trầm trọng hơn. Một giấc ngủ đủ và chất lượng sẽ giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng.

Tuân thủ chỉ định của bác sĩ

Trước, trong và sau các đợt hóa trị, bệnh nhân cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ về việc xét nghiệm máu và sử dụng thuốc. Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kích thích tủy xương sản xuất bạch cầu để giảm nguy cơ nhiễm trùng. Loại thuốc này thường được tiêm dưới da và có thể gây ra cảm giác đau nhức ở các vùng xương lớn như cột sống hoặc xương chậu. Tuy nhiên, bác sĩ có thể kê toa thuốc giảm đau để làm giảm những triệu chứng này.

Khi nào cần liên hệ với bác sĩ?

Bệnh nhân cần liên hệ ngay với bác sĩ nếu xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như:

• Sốt cao trên 38 độ C;
• Ớn lạnh hoặc rét run không rõ nguyên nhân;
• Dấu hiệu nhiễm trùng rõ ràng: Đau họng, đau bụng, tiêu chảy, khó thở, hoặc bất kỳ dấu hiệu nào nêu ở trên.

Khi xét nghiệm máu cho thấy tình trạng hạ bạch cầu, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kích thích tủy xương tạo bạch cầu để phòng ngừa nguy cơ nhiễm trùng.

Hạ bạch cầu chỉ là một trong nhiều tác dụng phụ không mong muốn của việc điều trị hóa chất. Dù vậy, khi được theo dõi chặt chẽ và xử lý đúng cách, người bệnh vẫn có thể tiếp tục quá trình điều trị hóa chất mà không cần quá lo lắng về nguy cơ biến chứng. Việc tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ, duy trì vệ sinh cá nhân và dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp bệnh nhân đảm bảo quá trình điều trị diễn ra an toàn và đạt hiệu quả cao.

Hạ bạch cầu khi truyền hóa chất là một biến chứng thường gặp và nguy hiểm trong điều trị ung thư. Tuy nhiên, nếu được phát hiện và xử lý kịp thời, tình trạng này hoàn toàn có thể kiểm soát. Bệnh nhân cần theo dõi sát các triệu chứng, duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ để giảm thiểu tối đa các rủi ro trong quá trình điều trị.