Khám phá các loại sữa để lựa chọn đúng chuẩn, sống khỏe

Sữa tươi là thức uống thông thường cho trẻ nhỏ đang trong giai đoạn phát triển đến người lớn cần duy trì sức khỏe, và còn là nguyên liệu chủ chốt trong ngành dịch vụ ăn uống. Tuy nhiên, việc hiểu rõ đặc tính các loại sữa và cách chọn mua, bảo quản đúng đắn là điều cực kỳ cần thiết. Hãy cùng bài viết dưới đây đi sâu vào tìm hiểu về các loại sữa và cách khai thác tối đa lợi ích từ sữa.

Công dụng của sữa tươi đối với sức khỏe

Sữa tươi có hàm lượng dưỡng chất phong phú, ở trạng thái tan trong nước nên dễ hấp thu, mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đa chiều cho mọi lứa tuổi:

• Tăng cường năng lượng và khối cơ: Sữa tươi cung cấp năng lượng và hỗ trợ tổng hợp, phục hồi mô cơ do sữa rất giàu protein.
• Hỗ trợ phát triển xương: Hàm lượng cao canxi tự nhiên và vitamin D thiết yếu cho cấu trúc xương và răng, thúc đẩy tăng trưởng chiều cao.
• Củng cố hệ miễn dịch: Chứa các vitamin (A, D, nhóm B) và khoáng chất (kẽm, selen), sữa tươi kích thích phản ứng miễn dịch của cơ thể.
• Hỗ trợ chức năng sinh lý: Góp phần vào sức khỏe tim mạch, điều hòa huyết áp và hỗ trợ chức năng thần kinh nhờ các vi chất thiết yếu.

Các loại sữa tươi phổ biến hiện nay

Thị trường sữa tươi vô cùng đa dạng, nhưng nhìn chung, các loại sữa được phân loại dựa trên công nghệ xử lý nhiệt và hàm lượng chất béo:

Sữa tươi thanh trùng

Sữa tươi thanh trùng là sữa bò tươi nguyên chất được xử lý nhiệt ở nhiệt độ khoảng 72 - 90^oC trong thời gian từ 15 - 30 giây, sau đó được làm lạnh nhanh xuống 2 - 4^oC. Quá trình này giúp loại bỏ hầu hết các vi khuẩn gây bệnh mà vẫn duy trì hương vị và cấu trúc dinh dưỡng tự nhiên của sữa, bảo toàn đáng kể vitamin và khoáng chất.

Sữa tươi tiệt trùng

Sữa tươi tiệt trùng (ultra - high temperature) là sản phẩm được xử lý ở nhiệt độ cực cao, khoảng 135^oC - 150^oC trong 2 - 5 giây, sau đó được làm lạnh cấp tốc và đóng gói vô trùng. Kỹ thuật này khử trùng hoàn toàn, mang lại thời hạn sử dụng kéo dài mà không cần làm lạnh trước khi mở. Sữa vẫn cung cấp protein, canxi và các vitamin thiết yếu.

Sữa tươi nguyên kem

Sữa tươi nguyên kem là sữa tươi 100% không trải qua bất kỳ quá trình tách béo nào, giữ lại hàm lượng chất béo thường là 3.5% trở lên, mang lại hương vị béo ngậy hơn khi thưởng thức. Đây là nguồn dồi dào năng lượng, lipid, vitamin tan trong dầu (A, D, E, K), canxi và protein, phù hợp cho người có nhu cầu năng lượng cao.

Sữa tươi tách béo, ít béo

Sữa tươi tách béo (skim milk) và sữa tươi ít béo (low - fat milk) là sản phẩm được sản xuất bằng cách loại bỏ một phần hoặc gần như toàn bộ chất béo ra khỏi sữa thông qua công nghệ ly tâm. Hàm lượng chất béo trong sữa ít béo thường dao động từ 0.5% - 2%, sữa tách béo thì dưới 0.5%.

Các loại sữa tươi tách béo, ít béo cung cấp protein và canxi tương đương hoặc cao hơn sữa nguyên kem, nhưng có mật độ năng lượng và lipid thấp hơn đáng kể. Các vitamin tan trong dầu bị giảm thường được bổ sung lại.

Tiêu chí chọn mua sữa tươi chất lượng

Để đảm bảo chọn được các loại sữa tươi an toàn, chất lượng và phù hợp với nhu cầu, hãy lưu ý các yếu tố sau:

Hàm lượng dinh dưỡng

Đối với sữa nguyên kem, hàm lượng đạm khoảng 3.5% và chất béo từ 3 - 4% là lý tưởng. Hãy xem xét hàm lượng chất béo phù hợp với mục tiêu sức khỏe của bạn. Đừng quên lựa chọn loại sữa có đường, ít đường hay không đường tùy theo sở thích và yêu cầu chế độ ăn uống.

Phương pháp khử trùng

Bạn có thể chọn sữa tiệt trùng (UHT) cho thời hạn sử dụng dài và tiện lợi, hoặc sữa thanh trùng để ưu tiên hương vị nguyên bản.

Bao bì

Chọn bao bì nguyên vẹn, kín, không móp méo, phồng rộp hay rách để tránh nhiễm khuẩn và giữ chất lượng sữa.

Hạn sử dụng

Luôn kiểm tra ngày sản xuất và hạn sử dụng in trên bao bì. Tránh mua sữa đã cận kề ngày hết hạn.

Nguồn gốc xuất xứ

Ưu tiên lựa chọn các loại sữa đến từ thương hiệu uy tín, có nguồn gốc rõ ràng và quy trình sản xuất được kiểm định.

Những lưu ý quan trọng khi sử dụng sữa chưa qua chế biến

Sữa chưa qua chế biến (sữa thô) là sữa vắt trực tiếp từ động vật, không qua xử lý diệt khuẩn. Mặc dù một số người cho rằng nó giữ nhiều dưỡng chất nhưng sữa thô tiềm ẩn nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng.

Sữa thô có thể chứa vi khuẩn gây bệnh nguy hiểm: E. coli, Salmonella, Listeria,... gây các triệu chứng tiêu chảy hoặc biến chứng đe dọa tính mạng, đặc biệt ở nhóm đối tượng dễ tổn thương (trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người già, người suy giảm miễn dịch). Quy trình vắt và vận chuyển sữa thô cũng khó đảm bảo vệ sinh tuyệt đối, dễ nhiễm bẩn.

Do đó, không nên sử dụng sữa chưa qua chế biến. Luôn chọn các loại sữa đã được thanh trùng hoặc tiệt trùng từ nhà sản xuất uy tín.

Cách bảo quản sữa nguyên chất đúng cách

Bảo quản đúng cách là chìa khóa để giữ cho sữa tươi ngon và an toàn:

• Sữa tươi thanh trùng: Luôn luôn bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ 2 - 4^oC, sử dụng hết trong vòng 2 - 3 ngày sau khi mở hộp.
• Sữa tươi tiệt trùng (UHT): Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát trước khi mở. Sau khi mở hộp, phải bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ 2 - 4^oC và dùng hết trong vòng 2 - 3 ngày.
• Luôn đậy kín nắp hoặc gấp gọn sau mỗi lần sử dụng.
• Tránh để gần thực phẩm có mùi mạnh do sữa dễ hấp thụ mùi từ môi trường xung quanh.
• Luôn quan sát màu sắc, độ sánh và ngửi mùi sữa trước khi sử dụng. Hãy loại bỏ ngay khi thấy dấu hiệu lạ, dù còn hạn sử dụng.

Câu hỏi thường gặp về sữa

Sữa là nguồn dinh dưỡng thiết yếu cho mọi lứa tuổi, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về cách sử dụng, bảo quản hay lựa chọn sữa phù hợp. Dưới đây là những câu hỏi thường gặp giúp bạn hiểu rõ hơn và tận dụng tối đa lợi ích từ sữa.

Trẻ mấy tháng tuổi có thể uống sữa nguyên chất?

Trẻ dưới 12 tháng tuổi không nên uống sữa tươi nguyên chất. Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện của trẻ không thể xử lý tốt protein và khoáng chất trong sữa tươi, có thể gây quá tải thận và thiếu sắt. Trẻ nên dùng sữa mẹ hoặc sữa công thức. Từ 1 tuổi trở lên, trẻ có thể bắt đầu làm quen với các loại sữa tươi.

Sữa tươi có thể thay thế hoàn toàn sữa mẹ không?

Tuyệt đối không. Sữa tươi chỉ nên là một phần bổ sung trong chế độ ăn của trẻ từ 1 tuổi trở lên, không thay thế hoàn toàn sữa mẹ.

Có nên cho trẻ uống sữa nguyên chất vào buổi tối?

Có thể. Tuy nhiên, nên cho trẻ uống sữa khoảng 30 phút đến 1 giờ trước khi đi ngủ để tránh cảm giác đầy bụng và đảm bảo vệ sinh răng miệng sạch sẽ sau đó.

Trẻ bị dị ứng sữa có thể uống sữa tươi không?

Không. Trẻ bị dị ứng protein sữa bò cần tránh hoàn toàn sữa tươi và tất cả các sản phẩm có nguồn gốc từ sữa bò.

Sữa nguyên chất có thể gây béo phì không?

Sữa nguyên chất chứa hàm lượng chất béo và calo tương đối cao. Sữa nguyên chất có hàm lượng chất béo và calo cao. Uống quá nhiều mà không cân bằng chế độ ăn và vận động có thể dẫn đến tăng cân và béo phì.

Sữa nguyên chất có thể giúp cải thiện hệ miễn dịch của trẻ không?

Có. Sữa tươi cung cấp vitamin (A, D), khoáng chất (kẽm, selen) và protein, tất cả đều thiết yếu cho chức năng hệ miễn dịch, giúp trẻ khỏe mạnh hơn và tăng cường khả năng chống bệnh tật.

Việc hiểu rõ đặc điểm, công dụng và cách lựa chọn, bảo quản đúng cách các loại sữa sẽ giúp bạn và gia đình tận dụng tối đa lợi ích dinh dưỡng mà sữa mang lại. Từ sữa thanh trùng, tiệt trùng đến sữa nguyên kem hay tách béo, mỗi loại đều có vai trò riêng phù hợp với từng nhu cầu sức khỏe và lứa tuổi. Hãy là người tiêu dùng thông thái khi lựa chọn các loại sữa, để chăm sóc sức khỏe toàn diện và sống khỏe mỗi ngày.